Dagblaðið Vísir - DV - 17.08.1987, Blaðsíða 17

MÁNUDAGUR 17. ÁGÚST 1987.
17
Skelfilegt ástand malawega
Malarvegir víða á landinu hafa ve-
rið í hraklegu ástandi í sumar. Sá
sem þetta ritar ók hringveginn um
miðjan júlí og í hverjum mánuði frá
í mars hef ég farið landleiðina sunn-
an jökla milli Reykjavíkur og
Austurlands. Fyrr á árum var þetta
vissulega enginn skemmtiakstur og
nú lengjast smám saman bundin slit-
lög sem gerbreyta ástandinu til hins
betra. Á leiðinni frá Reykjavík til
Egilsstaða er það þó tæpur helming-
ur vegarins sem kominn er með
bundið slitalag, nær samfellt vestan
Víkur en slitrótt og einbreið akrein
víðast austar.
Háskalegir og ófærir vegir
Á þessu suipri hafa malarvegimir,
um 400 kílómetrar samtals á um-
ræddri leið, verið í slíku ástandi að
ólýsanlegt er fyrir þá sem ekki hafa
reynt það sjálfir. Holóttir em þeir
víðast hvar milli kanta, víða með
djúpum og hættulegum grópum, slit-
lag nánast horfið, nema á köflum er
malarhröngl án nokkurs bindiefnis,
oft mismunandi gróf jökulurð. Til
upplyftingar fyrir ökumann og far-
þega em „þvottabretti" hvarvetna
þar sem skilyrði em til að þau mynd-
ist, í brekkum og á söndum _og við
jökulár þar sem hreyfir sand. Á völd-
um stöðum standa grjót- og kletta-
nibbur upp úr veginum, einkum í
brekkum og undir skriðum þar sem
ökumanninum er órótt vegna ytri
aðstæðna en þama bætast björg-
in við sem þræða verður fram
hjá.
Matthíasi Á. boðið í hringferð
Haldi menn að þetta sé ýkjustíll
þá er það mikill misskilningur. Ég
gæti lýst hér kafla eftir kafla sem
fellur undir ofangreindar skilgrein-
ingar og bætt mörgu við, eins og t.d.
ræsunum, þar sem engin merki er
að finna við skörð í veginn, en ein-
hver góðfús vegfarandi hefur
KjaUarinn
Hjörleifur
Guttormsson
alþingismaður fyrir
Alþýðubandalagið
Viðhald malarveganna
útundan
Stjómvöld hafa sem kunnugt er
verið iðin við að skera niður fjár-
magn til vegamála, eins og á öðrum
sviðum samneyslu. Ríkisstjóm
Steingríms Hermannssonar hafði
gott veganesti frá Alþingi um að
hækka framlög til vegamála upp í
2,4% af þjóðartekjum. Þá leiðbein-
ingu notaði hún til að halda í
þveröfuga átt og endaði í ár í botni
Bæta verður þjónustuna strax
Vegagerð ríkisins er ekki bara
framkvæmdaaðili til að standa fyrir
útboðum, misjafnlega vel lukkuðum.
Hún á einnig að vera þjónustuaðili
við vegfarendur og leitast við að
tryggja að vegir séu færir sumar sem
vetur. Til þess þarf fjármagn sem
ríkisstjóm hverju sinni og meirihluti
hennar á Alþingi skammtar. En það
þarf líka hugsun og vilja varðandi
nýtingu þessa fjármagns. Þar geta
„Hálfófærir malarvegir eru í senn stór-
hættulegir og taka auk þess gífurlegan
toll í sliti á bifreiðum, toll sem lands-
byggðarfólkið greiðir öðrum fremur.“
kannski lagt steinvölu til aðvör-
unar! Hér er heldur ekki verið að
fjalla um þá kafla sem verið er að
búa undir klæðningu og menn aka
á grófu hröngli mánuðum saman.
Því taka menn með þögninni, enda
búið að upplýsa mig um að þetta
eigi að vera svona af tæknilegum
ástæðum.
Nei, hinir vantrúuðu á malbikinu
syðra verða einfaldlega að leggja
upp í ferð til að sannreyna þetta,
fremstur í flokki auðvitað sam-
gönguráðherrann, Matthías Á.
Mathiesen, sem ég býð hér með upp
í ferð allan hringinn í hæfilega fjöðr-
uðum vagni, drif á öllum hjólum. I
aftursætinu gætu þeir svo verið,
vegamálastjórinn okkar, Snæbjöm
Jónasson, og Flosi Ólafsson dálka-
höfundur sem nýlega hefur skrifað
hugvekju um malarvegina, auk þess
hestamaður eins og ráðherrann og
getur létt mönnum í skapi. Vasapel-
ann skiljum við hins vegar eftir
heima, hann gæti brotnað í hrist-
ingnum.
með 1,4% sem niðurstöðu. Tillögu
minni um að taka hluta af lækkandi
bensínverði beint í vegaframkvæmd-
ir var hafnað þótt samgönguráð-
herrann hreyfði henni í ríkisstjóm.
Þar lögðust þeir gegn henni fram-
sóknarráðherramir og Þorsteinn
Pálsson.
Vegagerðin stýrir sjálf viðhaldi
veganna og formlega séð koma þing-
menn þar ekki nærri nema við að
skammta heildampphæð. Undanfar-
in ár hefur hún verið langt undir
áætlaðri þörf til að halda malarveg-
um i sómasamlegu ástandi. Þar við
bætist að stjórnendur Vegagerðar
ríkisins hneigjast til að klípa af við-
haldsfénu í nýbyggingar vega og
alveg sérstaklega i bundin slitlög,
þ.e. svonefndar klæðningar, nú síð-
ustu árin. Það er mannlegt og skilj-
anlegt og gott ef þeir njóta ekki
velvilja margra þingmanna í þeirri
stefnu. En em ekki takmörk fyrir
því hversu afrækja má malarvegina
sem enn em mikill meirihluti af
vegakerfinu í landinu?
starfsmenn Vegagerðarinnar haft
sín áhrif. Þeir hafa í mín eyru stað-
hæft að viljinn til að sinna viðhaldi
malarveganna sé takmarkaður.
Ekki sé hugsað fyrir að vinna malar-
efni til yfirkeyrslu í slitlag. Veghefl-
amir em í lamasessi eða bundnir við
klæðningar lungann úr sumrinu á
sama tíma og vegfarendur slíta bíl-
um sínum í ófæmnum. Reyndir
hefilstjórar hlaupa úr störfúm í aðra
og betur borgaða vinnu, kannski við
að leggja úr marmara í Kringlunhi.
Og svo rignir auðvitað ýmist of
mikið eða lítið til að hægt sé að hefla!
Það heyrir til undantekninga að
sjá veghefil skarka á malarvegunum
á þessu sumri, enda víða af engu
efni að taka. Á leið frá Egilsstöðum
um daginn suður um rakst ég á ein-
mana hefil í vegkanti í Landbrots-
hólum. Hann hafði komist yfir 2-3
km þann daginn. Yfir Mýrdalssand
litlu vestar komst aumingi minn
aldrei hraðar en í 25 km og þá ætl-
aði allt að hristast í sundur. Gott
að Katla bærði ekki á sér á meðan.
Hvað gerir ríkisstjórnin?
Ég fúllyrði að svona getur þetta
ekki gengið lengur. Það væri sjónar-
mið að þola ófæra vegi á köflum í
2-3 ár ef menn hefðu vissu fyrir að
þá væri búið að leysa vandann og
koma bundnu slitlagi á aðalleiðir.
En málin standa ekki þannig. Sam-
kvæmt vegaáætluninni frá 1983
ætluðu menn að vera langt komnir
með „hringinn" árið 1994 en síðan
hefur verið hamast við að skera fjár-
magn til vegamálanna niður og
þörfin fyrir aðgerðir er síst minni á
innanhéraðavegum.
Það er óforsvaranlegt með öllu við
þessar aðstæður að láta malarvegina
drabbast niður eins og gert hefur
verið og skipta vegakerfinu nánast
í svart og hvítt eftir því hvort um
er að ræða malarveg eða veg með
bundnu slitlagi. Hálfófærir malar-
vegir eru i senn stórhættulegir og
taka auk þess gífurlegan toll í sliti
á bifreiðum, toll sem landsbyggðar-
fólkið greiðir öðrum fremur.
Ég hef mælt fyrir hækkun vegaflár
á Alþingi árum saman og mun taka
undir þá stefnu áfram meðan ég verð
á þeim vettvangi. Þörfin er þar ótví-
ræð, einnig til stórátaka f jarðganga-
gerð sem hér hefur setið á hakanum
alltof lengi.
Ríkisstjóm Þorsteins Pálssonar.
sem settist á stóla í sumarb\Tjun.
lofar átaki í vegamálum og til al-
mennra samgöngubóta. Samt var
það hennar fyrsta verk að leggja
þungaskatt á bíla, ekki til að spýta
f lófana í vegaframkvæmdum heldur
til að hrifsa meira af umferðinni
beint í ríkissjóð. Á næsta vetri kem-
ur í ljós hver alvaran er á bak við
orðin í stjómarsáttmálanum. Og þá
verða líka þeir Matthías Á. og Flosi
væntanlega búnir að aka hringinn
og geta farið að telja holumar í
malbikinu hér svðra og ná jafhvægi
á sál og líkama á nýjan leik.
Hjörleifur Guttormsson
Náttúruvernd í Mývatnssveit:
Yfirgengilegur túrismi
„.. .byrjað var i vor á sérstökum aógeróum til verndar Dimmuborgum
enda orðiö þar þvilíkt neyðarástand að til álita kom að loka borgunum
fyrir allri umferð...“
Eftir nær fjögurra ára fjarveru úr
heimahögum, m.a. við störf í Þjóð-
garðinum í Skaftafelli, fékk ég
„draumastarfið", landvörður á nátt-
úruvemdarsvæðinu Mývatnssveit.
Draumastarfið segi ég - síðastliðin
ár hefur ferðamennskan vaxið svo
mjög í Mývatnssveit að orð og tölur
fá því lítt lýst. Á viðkvæmum stað,
sem Dimmuborgir em, vom gestir
sl. sumar 40-70 þúsundir manna,
skv. áætlun hyggðri á talningu. Á
tjaldsvæði hreppsins við Reykjahlíð
vom gistinætur tæplega 23.000, þar
af um 80% útlendingar. Náttúm-
vættið Skútustaðagígar, 2000 ára
gamlir gervigígar, er að troðast nið-
ur, gígbarmarnir breikka ár frá ári
þar sem mest er troðið. Skyldu þeir
endast í 100 ár til viðbótar? Islenskar
og erlendar ferðaskrifstofui' keppast
við að selja aðgang að landi sem þær
eiga ekkert í. Rembst er við að selja
ferðamönnunum sem mest af vöm
og þjónustu, hraði og erill ráða ríkj-
um, þögnin er að deyja út.
Lög um Mývatns- og Laxár-
svæðið
Árið 1974 vom sett lög um sérstaka
náttúmvemd Mývatns og Laxár.
Svæði þetta er afar sérstakt, ekki
bara hérlendis, heldur í heiminum,
og væri hér ekki mannvist og fjöl-
breytt atvinnustarfsemi og landið
mestallt að auki í einkaeign hefði
það verið gert að þjóðgarði.
Síðan lögin vom sett hefur verið
gæsla á svæðinu, einkum með því
að ekki sé tjaldað á víðavangi eða
sofið í bílum utan tjaldsvæða. Fáein-
ir göngustígar hafa verið merktir og
byrjað var i vor á sérstökum aðgerð-
um til vemdar Dimmuborgum enda
orðið þar þvílíkt neyðarástand að til
álita kom að loka borgunum fyrir
allri umferð og vilja það margir,
enda raunhæfasta friðunin. í lögun-
um er beinlínis gert ráð fym- að þau
Kjallarinn
Ingólfur Á.
Jóhannesson
landvörður í
Mývatnssveit
verði bara framkvæmd „eftir því sem
fé er veitt til á fjfirlögum”. Þetta
merkir að fjársvelt Náttúruvemdar-
ráð hefur lítið getað gert annað en
að reka fólk inn á tjaldsvæði sem
hreppurinn hefur kostað endurbæt-
ur á.
Stefnumörkun fyrir Mývatns- og
Laxársvæðið er í molum. Hvað má
og hvað má ekki? Á að vinna upp-
byggingarstarf og fyrirbvggjandi
staif? Náttúmvemd í Mývatnssveit
er alvörumál og það má ekki fóma
hér neinu á altari skammtímagróða.
Nú er talað um að byggja hér tvö
eða þrjú hótel á bökkum vatns og
tjarna. Veit nokkm- hvaða áhrif þau
hafa? Veit einhver hvort þarf að
byggja þessi hótel? Hvort á brjóstvit
framkvæmdamanna eða vemdun líf-
ríkisins að ráða ferðinni? Það er alls
ekki sjálfgefið að hver sem er geti
flutt hingað hvern sem er. Þarf ekki
ítölu á ferðamenn líkt og sauðfé?
Það þarf líka að huga að atvinnu-
málum með framtíðarlausn í huga.
Margt í nútímalandbúnaði krefst
gætni (dæmi: umferð um vatnið við
veiðar þar sem til þessa hafa verið
notaðir bensínmótorar) og enginn
veit hvaða áhrif kísilgúrvinnlsn hef-
ur haft á lífríkið né mun hafa. A.m.k.
er alveg ljóst að hún hefði aldrei átt
að hefjast en hún er hér og enn sem
komið er hefur lítið handfast komið
fram um hvemig leysa á það at-
vinnuleysi sem verður þegar kísil-
gúmámið verður lagt niður, annað
en meiri túrismi.
Hvað á að gera?
Það vantar alvarlega meðvitund
um hvemig samhæfa á landbúnað,
iðjurekstur og ferðamennsku' að
náttúmvemdinni. Ekkert má gera
sem stefhir lífríkinu í voða. Þeir sem
að ferðamennskunni standa ættu
a.m.k. að skilja þetta - nema Mý-
vatnssveit eigi að vera staðurinn sem
tekur við fólkinu ofan af hálendinu,
staðurinn þar sem hægt er að kom-
ast á barinn eftir „útlegð frá sið-
menningunni“, þar sem hægt verður
að sjá á myndböndum fúglalíf, hóla,
kletta og kjarr sem einu sinni var.
Það verður jafnvel að fara að drífa
í að gera þessi myndbönd!
Alþingi, sem lögin setti, verður að
tryggja að bmgðið sé hart við og
stefna mörkuð. Verja mætti til þess
eins og broti af því fé sem fór til að
niðurgreiða kindakjöt á haugana.
Ingólfur Á. Jóhannesson
„íslenskar og erlendar ferðaskrifstofur
keppast við að selja aðgang að landi sem
þær eiga ekkert í... “