Dagblaðið Vísir - DV - 01.09.1987, Blaðsíða 13

ÞRIÐJUDAGUR 1. SEPTEMBER 1987.
13
______________________________________ Neytendur
Lög um eftiriaun til aldraðra
Tiyggingamál:
Hverer
réttur okkar?
Greinar um tryggingamál birtast
að á neytendasíðunni á þriðjudög-
um. Það er Margrét Thoroddsen sem
sér um þennan þátt. Hún svarar
einnig fyrirspumum ef einhverjar
kynnu að berast. Utanáskriftin er
DV,c/o Margrét Thoroddsen, Þver-
holti 11, Reykjavík.
Lífeyriskerfi það, sem við búum við
í dag, er tvíþætt, annars vegar sú
grunntrygging sem almannatrygging-
ar veita og hins vegar greiðslur lífeyr-
issjóða sem miðast við þau réttindi er
fólk hefur öðlast vegna greiðslu ið-
gjalda af atvinnutekjum.
Þegar lög um almannatryggingar
voru sett árið 1946 voru lífeyrissjóðir
aðeins fimmtán. Innan vébanda þess-
ara sjóða voru starfsmenn ríkis,
nokkurra bæjarfélaga, banka og ein-
staka s^ærri fyrirtækja í atvinnu-
rekstri. En með þróun efnahags- og
atvinnumála á íslandi hefur þeim sí-
fellt fjölgað þannig að nú eru þeir
orðnir nálægt hundrað talsins.
Einn er sá lífeyrissjóður sem ég hef
orðið vör við að mörgum er ekki kunn-
ugt um. Það er eftirlaunasjóður
aldraðra sem stofhaður var með lögum
árið 1971. Þá náðu lögin reyndar að-
eins til aldraðra félaga í stéttarfélög-
um sem áttu skamman starfstíma.
En í árslok 1979 voru sett ný lög um
eftirlaun til aldraðra í stað hinna
eldri. Höfðu þau í för með sér mikla
réttarbót, þar sem þau náðu til manna
úr fleiri starfsstéttum, svo sem þeirra
sem stunda sjálfetæðan atvinnurekst-
ur og launþega sem hafa lítið eða
ekkert greitt í lífeyrissjóð.
Með lögum um eftirlaun til aldraðra
var sett á stofn umsjónarnefhd eftirla-
una sem annast framkvæmd þessara
laga. Hún er til húsa að Suðurlands-
braut 30, Reykjavík, og veitir Jóhanna
Ámadóttir henni forstöðu. Þangað er
best að fólk snúi sér til að leita upplýs-
inga um rétt sinn og leggja inn
umsókn. Þeir sem búa úti á landi geta
einnig snúið sér til umboðsmanna
Tryggingastofhunar ríkisins.
Bætur þær, sem greiddar eru sam-
kvæmt lögum um eftirlaun til aldr-
aðra, eru ellilífeyrir, makalífeyrir og
örorkulífeyrir. Bamalífeyrir er ekki
greiddur. Mim ég nú gera grein fyrir
þeim skilyrðum sem þarf að uppfylla:
Ellilífeyrir
1. Umsækjandi sé fæddur árið 1914
eða fyrr.
2. Að hann sé orðinn sjötugur að aldri
og hættur störfum. Maður, sem orð-
inn er 75 ára, á þó rétt á eftirlaun-
um, þó hann sé enn í starfi.
3. Umsækjandi þarf að eiga að baki
a.m.k. 10 ára starfstíma eftir 55 ára
aldur og hafa hvert þessara ára
áunnið sér a.m.k. 1/25 úr stigi sem
jafhgildir um það bil tveggja vikna
starfi. Réttindin em miðuð við
launatekjur skv. skattaframtali og
reiknast þau í stigum aftur í tímann
frá 55 ára aldri.
Makalrfeyrir
Makalífeyrir er greiddur mökum
þeirra sem létust eftir árslok 1969 a.m.
k. sextugir að aldri og sem höfðu öðlast
a.m.k. 5 ára réttindatíma eftir 55 ára
aldur.
Það er rétt að taka það fram að
umsækjandi um makalífeyri má vera
á hvaða aldri sem er en hinn látni
þarf að vera fæddur 1914 eða fyrr.
Örorkulífeyrir
er aftur á móti bundinn þvi skilyrði
að umsækjandi eigi rétt á örorkulíf-
eyri úr lífeyrissjóði og er því aðeins
verið að auka rétt þeirra sem lágan
lífeyri hafa.
Þó lögin um eftirlaun til aldraðra
hafi verið mikil réttarbót er þó hópur
fólks, sem fætt er 1915 eða síðar, sem
hefúr ekki lífeyrisréttindi. Þegar lögin
voru upphaflega sett árið 1971 var
gert ráð fyrir að þeir sem fæddir eru
eftir 1914 myndu vera búnir að ávinna
sér rétt með lífeyrisgreiðslum þegar
að því kæmi að þeir kæmust á eftirla-
unaaldur. Raunin hefur orðið önnur
því það var ekki fyrr en árið 1980 að
samþykkt voru lög um skyldutrygg-
ingu lífeyrisréttinda.
Auk þess er annar hópur. sem ekki
hefur nein réttindi til eftiflauna, og
það eru heimavinnandi húsmæður.
Byggist það á því að þær greiða hvorki
iðgjöld til lífeyrissjóða né telja fram
til skatts. Oft hafa verið uppi raddir
um að þessi hópur öðlaðist svipuð rétt-
indi en þvi miður hefur það ekki enn
náð fram að ganga.
Æskilegt væri þvi að lögin um eftir-
laun til aldraðra væru endurskoðuð
með tilliti til þessara tveggja hópa.
Rabarbarinn góður í
fleira en sultuna
Hægt er að nota rabarbara með góðu
móti í ýmislegt fleira heldur en gömlu
góðu sultuna, sem er ómissandi á
hverju heimili. Rabarbarasulta passar
alveg sérstaklega vel með steiktu
lambakjöti, ef menn vilja borða sultu
á annað borð.
Rabarbari hentar einnig vel í alls
konar pæ og tertur. Gjaman er hann
þá notaður með hlaupi, annaðhvort
búnu til úr matarlími eða hlaupi í
pökkum. Þá verður að velja fallegustu
leggina, grannur, -fallega rauður
vínrabarbari hentar t.d. mjög vel í
tertu sem við sáum í norsku blaði nú
nýlega. Þetta er sannkölluð krásaterta
sem við leyfum okkur að birta hér:
1 dl möndlur
2 dl hveiti
100 g smjörl.
örl. vatn
1 matsk. sykur
Fylling:
1 kg rabarbari
2 dl vatn
4-5 blöð matarlím
Mýljið smjörið saman við hveitið og
malaðar möndlumar. (Þær em malað-
ar í möndlukvöm með hýðinu).
Hnoðið deigið rösklega saman og látið
bíða í klst. í kæliskápnum. Klæðið þá
pæform innan með deiginu og bakið
botninn við 200°C hita í ca 15-20 mín.
Þvoið rabarbarann og skerið hann
í 3 cm langa bita. Látið suðuna koma
upp á vatni og sykri og látið rabarbar-
ann drekka sykurlöginn í sig þar til
hann er orðinn meyr. Látið þá safann
renna vel af rabarbaranum og raðið
stykkjunum á bakaðan botninn. Mæ-
lið hve mikill safi er eftir, leggið
matarlímið í bleyti. Látið suðuna
koma upp á saftinni, bætið svo matar-
líminu út í. Saftinni er hellt varlega
yfir rabarbarann þegar hún er rétt
aðeins byrjuð að stííha. Kakan er
kæld, síðan skreytt með þeyttum
rjóma. Berið fram með þeyttum ijóma
eða mjúkum vanilluís.
-A.BJ.
Veljið fallega rauða rabarbaraleggi i þessa gómsætu tertu.
L.