Dagblaðið Vísir - DV - 01.09.1987, Blaðsíða 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 1. SEPTEMBER 1987.
Frjálst,óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJOLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 600 kr.
Verð I lausasölu virka daga 60 kr. - Helgarblað 75 kr.
Svavar hættir
Svavar Gestsson hættir sem formaður Alþýðubanda-
lagsins. Hann mun ekki gefa kost á sér til endurkjörs
á landsfundi í haust. Minnt er á, að endurnýjunarreglur
flokksins gera ekki ráð fyrir, að menn sitji þar í embætt-
um lengur en þrjú kjörtímabil eða sex ár, en Svavar
hefur setið í sjö. Undantekning frá reglunni kom til
greina. Svavar hafði vafalaust hugleitt að sitja lengur.
Þá sagði Svavar í viðtali við DV í gær, að þeir, sem
mest hefðu dregizt inn í deilur í flokknum, eigi að víkja.
Meginmálið erþó, að Svavar Gestsson stendur á rústum
Alþýðubandalagsins.
Svavar er vel gefinn. Hann hefur yfirleitt sett sig vel
inn í mál. Þegar hann varð ráðherra, lagði hann mikla
vinnu í skoðun mála. En ráðherradómurinn varð honum
ekki til framdráttar. Stjórnin, sem hann sat í, missti
tökin á verðbólgunni. Þetta vita landsmenn. Þeir hafa
því hikað við að kjósa slíkt yfir sig að nýju.
Undir stjórn Svavars hefur Alþýðubandalagið verið
sundraður flokkur. Hann hefur enga leið fundið til að
safna flokksmönnum undir merki sitt. Flokkurinn sam-
anstendur af mörgum klíkum, sem oft berast á bana-
spjót. Deilurnar hafa að miklu verið fyrir opnum
tjöldum. Þessi svokallaði verkalýðsflokkur hefur misst
allt jarðsamband. Verkafólk lítur á flokkinn sem sam-
safn sérvitringa, manna sem ekki skilja, hvaða lífs-
gæðum fólkið sækist eftir. Flokkurinn hefur yfirleitt
sett sig upp á móti þeim framförum, sem mestu skipta
þjóðarbúið, og því verið afturhaldsflokkur í raun.
Messíasarstælar formannsins hafa ekki hrifið fólk,
svo sem í sjónvarpi.
Þannig hefur sú spurning vaknað í formennskutíð
Svavars, hvort slíkur flokkur ætti yfirleitt framtíð í
nýtízkulegu þjóðfélagi. Rætt hefur verið um tilvistar-
kreppu flokksins. Þá var rothögg á formanninn, þegar
Alþýðubandalagið galt afhroð í síðustu kosningum.
Einkum var sögulega mikið áfall, er flokkurinn varð
minni en Alþýðuflokkurinn. Alþýðubandalagið gæti
með sama framhaldi orðið minnsti þingflokkurinn.
Einnig gæti það klofnað, líkt og gerðist um bróðurflokk
þess í Finnlandi. Eftir kosningar og Varmalandsfund
flokksmanna hafa sumir þeirra sent frá sér greinargerð-
ir með hörðum árásum hver á annan. Allt þetta hefur
almenningur séð, og vegur flokksins ekki vaxið við.
Þá er óséð, að stefni í nokkrar sættir milli klíknanna,
svo ólíkar sem þær eru.
Svavar Gestsson hefur haldið frið við flokkseigenda-
félagið og oft rekið erindi þess, svo sem í deilum um
Þjóðviljann.
Það er ekki affarasælt gagnvart almenningi.
Þetta ber að sama brunni. Ekki væri ástæða fyrir
Svavar að þrauka lengur við formennsku. Reynslan er
ólygnust um, að honum hefur mistekizt.
Hvað tekur við? Ekkert bendir til, að deilur klíkn-
anna í flokknum séu til lykta leiddar eða verði það
frekar, þótt Svavar sé út úr myndinni. Ólafur Ragnar
Grímsson mun gefa kost á sér til formennsku. En hann
er auri ataður af margra ára deilum í flokknum. Ekki
er líklegt, að sú kenning hins fráfarandi formanns verði
samþykkt almennt, að þeir skuli víkja, sem mest hafa
dregzt inn í innanflokksdeilurnar. Líklegast er, að átök-
in á landsfundinum verði hörð.
Ekki verður séð, hver getur það, sem Svavar getur
ekki, sameinað þetta lið af viti.
Haukur Helgason
„Mjög margar einmenningstölvur standa ónotaðar mestan hluta vinnudagsins. Kannanir á nýtingu þeirra
sýna að þær eru ekki notaðar nema hálfan annan klukkutíma á dag.“
Enginn árangur?
Efasemdir um arðsemi tölvuvæðingar
Söluskattur var nýverið lagður á
tölvur og tölvukerfi. Það mun
hækka söluverð tölvubúnaðar. Þess-
ar aðgerðir hafa ekki mælst vel fyrir.
Til dæmis hefur Skýrslutæknifélag
íslands gagmýnt skattlagninguna.
Iðntæknistofiiun hefur einnig bent á
að hækkað verð á tölvubúnaði vinni
gegn hagræðingu í íslenskum fyrir-
tækjum. Þessir aðilar hafa mikið til
síns máls. Þeir benda á að söluskatt-
urinn komi verr við tæknivædd
fyrirtæki en hin sem eru lítið tölvu-
vædd. Kostnaður við tölvukerfin er
hlutfallslega hærri hjá tæknivædd-
um fyrirtækjum en öðrum fyrirtækj-
um. Af þeim sökum er rökrétt að
ætla að söluskatturinn komi verst
við fi-amsæknustu fyrirtækin. En
skila fyrirtæki sem kosta mestu til
fjárfestinga í tölvum og tölvukerfum
betri árangri en þau sem eru minna
tölvuvædd? f þessari grein er bent á
að tölvuvæðing íjölmargra fyrir-
tækja hefur alls ekki skilað árangri
í samræmi við tilkostnað.
Einhliða umræða um tölvur
Á undanfömum árum hefur tölvu-
væðingin hér á landi gengið yfir eins
og tískufyrirbæri. Umræða um tölv-
ur, tölvutækni og upplýsingar heíur
verið einhliða. Hún hefúr verið sam-
felldur lofsöngur um hina nýju tækni
og þá ótæmandi möguleika sem
menn hafa talið blasa við okkur í
upplýsingatækni. Þegar hin fjár-
hagslega hlið tölvudæmisins er gerð
upp kemur þó margt óþægilegt í ljós.
Mörg fyrirtæki hafa á undanfömum
misserum orðið gjaldþrota hér á
landi. Flest þeirra hafa þó verið
þokkalega vel tölvuvædd. Mörg
fleiri hafa auk þess lent í miklum
rekstrarerfiðleikum. Tölvuvæðingin
býður stjómendum fyrirtækja og
stofnana upp á hraða og góða upp-
lýsingamiðlun, stuttar boðleiðir og
sveigjanlega stjómun. Þessir kostir
nútíma upplýsingatækni hefðu átt
að auðvelda fyrirtækjum að laga
rekstur sinn hratt og auðveldlega
að breyttum forsendum. Einhver
misbrestur hefur orðið á því.
Lítill afrakstur af tölvuvæð-
ingu
Ekki hafa verið gerðar kannanir
hér á landi á því hvaða árangri
tölvuvæðingin hefur skilað. Hins
vegar hafa nýlega verið gerðar um-
fangsmiklar kannanir á þessum
málum í Bandaríkjunum. Niðurstöð-
ur þeirra komu mörgum á óvart
þegar þær vom birtar 1986. Sam-
kvæmt þeim hefur framleiðni í
skrifstofustörfum í Bandaríkjunum
ekki aukist í tvo áratugi þrátt fyrir
að óhemju miklu fiármagni hafi ver-
ið eytt í að tölvuvæða skrifstofustörf
þar í landi. Fátt bendir til þess að
íslensk fyrirtæki getið státað af
skárri árangri. Sennilega er árang-
urinn enn rýrari hér á landi. Talið
Kjallaiinn
Stefán Ingólfsson
verkfræðingur
er að kostnaður við rekstur og við-
hald tölvukerfa hér á landi sé
tæplega lægri en 3.500 miljón krónur
á ári. Það verður að telja mjög vafa-
samt að tölvuvæðingin hafi skilað
fyrirtækjum hér á landi árangri í
samræmi við þá fjárhæð.
Ástæður fyrir lélegum árangri
í Bandaríkjunum greinir menn á
um ástæður þess að jafnlítill árangur
hefur náðst með tölvuvæðingunni
og raun ber vitni. Ein af þeim ástæð-
um sem menn nefiia er að óarðbær
vinna á skrifstofum hafi aukist. Með
óarðbærri vinnu er meðal annars átt
við ýmiss konar skýrslugerð sem
opinberir aðilar leggja í síauknum
mæh á herðar fyrirtækja. Einnig er
nefnd vinna sem fyrirtækin hafa
skapað sér sjálf með tölvuvæðing-
unni. Enn einn þáttur sem dregur
úr afrakstri tölvuvæðingar er léleg
nýting á tölvunum. Mjög margar ein-
menningstölvur standa ónotaðar
mestan hlua vinnudagsins. Kannan-
ir á nýtingu þeirra sýna að þær eru
ekki notaðar nema hálfan annan
klukkutima á dag. Það jafhgildir
20% nýtingu. Kaup á einmennings-
tölvum hafa undanfarin misseri hkst
tískufaraldri. Fróðir menn telja að
nú hafi liðlega 10 þúsund einmenn-
ingstölvur verið seldar hér á landi.
Undanfarið ár hafa sennilega ekki
færri en 4 þúsund nýjar tölvur verið
teknar í notkun. Það má hveijum
manni vera ljóst að þessi tæki skila
ekki öll eigendum sínum arði.
Óhagkvæm sjálfvirkni á
skrifstofum
Mörg verkefiú, sem tölvur leysa,
hafa í raun skapað ofnotkun. Til
dæmis um það má nefiia ritvinnsl-
una. Hún er eitt af vinsælustu
verkefnunum sem leyst eru með ein-
menningstölvum. Ritvinnsla skilar
vissulega vönduðum skjölum. Þau
kosta hins vegar ótrúlega oft meiri
vinnu en ef þau hefðu einfaldlega
verið vélrituð auk þess að meira er
nú „framleitt“ af skýrslum og skjöl-
um en fyrir tíma ritvinnslunnar.
Þeirri skoðun vex fylgi að sjálfvirkni
á skrifstofum hafi þegar á heildina
er litið skilað takmörkuðum ágóða.
Margir ráðgjafar telja að til þess að
tölvuvæðing geti skilað teljandi ár-
angri þurfi að endurskoða fiá grunni
starfshætti í fyrirtækjum áður en ný
tölvutæki eru tekin í notkun.
Stjórnendur hægfara
Með því að nota tölvutæknina má
breyta stjómskipulagi einkafyrir-
tækja og opinberra stofnana. Hin
nýja upplýsingatækni gerir stjóm-
endum mögulegt að fylgjast milli-
liðalaust með fjármálum, fram-
leiðslu, sölumálum og öðrum þáttum
sem máli skipta í rekstri fyrirtækja.
Þetta jafngildir því einfaildlega að
nútímatækni geri mönnum kleift að
fækka yfirmönnum í fyrirtækjum.
Enn hefur orðið óverulegur árangur
við að minnka yfirbyggingu fyrir-
tækja í okkar heimshluta. Sérfræð-
ingar telja til dæmis að 20% til 30%
af stjómendum bandarískra fyrir-
tækja sé ofaukið. Máh sínu til
stuðnings vitna þeir til japanskra
fyrirtækja sem hafa mun færri
stjómendur. Þetta bendir til þess að
stjómendur fyrirtækjanna hafi al-
mennt ekki enn náð að tileinka sér
hina eðlislægu kosti tölvuvæddrar
upplýsingavinnslu. Einnig virðast
þeir hika við að beita aðgerðum til
hagræðingar ef þær raska stöðu
nánustu samstarfsmanna þeirra. Því
má líkja við eins konar samtrygg-
ingu. Hennar gætir ekki þegar
komið er út fyrir veggi skrifstof-
anna. Ekkert bendir til þess að hér
á landi hafi náðst skárri árangur við
að einfalda stjómskipulag fyrirtækja
með tölvunotkim. Menn haífa hingað
til verið uppteknir af því að reyna
að fækka skrifstofustúíkum en hafa
látið yfirmennina í friði.
Stefán Ingól&son
,,Þegar hin fjárhagslega hlið tölvudæm-
isins er gerð upp kemur þó margt
óþægilegt í ljós. Mörg fyrirtæki hafa á
undanförnum misserum orðið gjaldþrota
hér á landi.“