Dagblaðið Vísir - DV - 15.10.1987, Qupperneq 22

22.
FIMMTUDAGUR 15. OKTÓBER 1987.
Erlendir fréttaritarar
Einkasjúkrahús
skjóta upp kollin-
um í Danmörku
Haukur L. Hauksson, DV, Kaupmannahöfiu
Það virðist kominn mikill kippur
í aðila þá sem hafa áhuga á út-
breiðslu einkasjúkrahúsa í Dan-
mörku. Meðan tvö slík eru að verða
að veruleika skjóta áætlanir um það
þriðja upp kollinum. Eiga öll þijú
að vera staðsett á Sjálandi.
Aðalhvatamaður að stofnun fyrsta
einkasjúkrahússins, sem nefnist
Borup, óttast ekki samkeppni milli
sjúkrahúsanna þriggja um greiðslu-
gjama sjúklinga. Segir hann að ef
reynsla Englendinga sé yfirfærð á
danskar aðstæður megi léttilega
fylla þúsund sjúkrarúm. Á tveimur
fyrstu einkasjúkrahúsunum séu að-
eins hundraö íjörutíu og átta rúm
þannig að nóg veröi aö gera.
Fjárfestingarhvöt
Aðstandendur Borupsjúkrahúss-
ins eru bjartsýnir, einnig hvað
varðar íjárfestingarhvöt fólks. í byrj-
un var fólk reyndar tregt til að
fjárfesta en nú eru fjögur þúsund og
eitt hundrað manns orðnir meðlimir
aö hlutafélagi því sem stendur að
vbaki sjúkrahússins.
Stendur til að auka hlutabréfafjár-
magnið úr tiu milljónum í ijörutíu
milljónir danskra króna og segir
stjóm sjúkrahússins að það muni
ganga léttilega. Nú megi sjá bygging-
ar rísa, auk þess sem mesta gagnrýn-
in hafi hjaðnað. Sú gagnrýni olli
reyndar hiM meðal banka og trygg-
ingafélaga. í dag geti allir séð að hið
opinbera heilbrigðiskerfi verður æ
lakara með degi hvetjum og biðlist-
amir lengri en nokkm sinni fyrr.
Því fái einkaframtakið nú hið gullna
tækifæri.
Arður eftir nokkur ár
Takmarkið sé einfalt en fullt metn-
aðar. Einkasjúkrahúsið á að vera
forsmekkur fyrir danska heilbrigð-
iskerfið og sýna hvemig sjúkrahús
starfar best.
Mun Bomp sjúkrahúsið kosta
hundrað og tuttugu til hundrað og
fjörutíu milljónir danskra króna í
byggingu og lofa bjartsýnir hvata-
menn hluthöfunum arði eftir tvö til
þijú ár.
Hvemig hlutimir munu ganga fyr-
ir sig er ekki auðvelt að veiða upp
úr aðstandendunum. Ekki sé hægt
að fullyrða neitt um verð fyrir inn;
lögn og skurðaðgerð fyrr en líður
að opnuninni sem áætlað er að verði
í lok árs 1989. Þó er gert ráð fyrir
að skurðaðgerð á hné geti kostað
allt að sjötíu þúsund danskar krónur
og gallsteinaaðgerð um þijátíu og
tvö þúsund.
Hámarksnýting
Besta starfsemi á, að sögn eins
læknanna, að tryggja með strangri
stjómun og hámarksnýtingu starfs-
krafts og tækja. Annars virðist
uppskriftin vera eitthvað á þessa
leið. Á sjúkrahúsinu veröur lítíll
hópur fastráðinna lækna en samtals
verður starfsliðið hundrað og fimm-
tíu manns. Ætlunin er að utanað-
komandi sérfræðingar komi með
sjúklinga sína og eigið aðstoðarfólk
tíl að framkvæma skurðaðgerðir og
það getur gerst hvenær sem er dags-
ins, jafnvel á jólanótt. Bara að óskum
og þörfum sjúklingsins sé fullnægt.
Segir læknirinn að ekki verði erf-
itt að fá fólk til vinnu á hvaða tíma
sem er þó læknar hafi fyrir löngu
samþykkt að gera ekki samninga við
Á einkasjúkrahúsunum munu skurðaðgerðir verða framkvæmdar hvenær
sem er, jafnvel á jólanótt. Bara að óskum og þörfum sjúklinganna sé full-
nægt.
einkasjúkrahús þar sem greitt er in ekki við að margir borgi beint
fyrir meðferð. fyrir læknishjálpina.
Biðlistaaðgerðir
Sjúkrahúsið mun í fyrstu einbeita
sér að að biðlistaaðgerðum, þaö er
aðgerðum sem bíða verður eftir að
fá framkvæmdar hjá hinu opinbera.
Sé ekki endilega leitað til þeirra ríku
heldur til þeirra er þjáðst hafa af
mjaðmar- og hnjáverkjum í áraraðir
á meðan þeir hafa beðið eför plássi
hjá hinu opinbera. Eins er hugsað
um manninn sem fer á hausinn ef
hann kemst ekki á skurðarborðið á
hentugum tíma.
Innlögn krefst tólf hundruö króna
meðlimagjalds til hlutafélagsins sem
leggst ofan á reikninginn. En burtséð
frá útlendingum með vasana fulla
af peningum búast einkasjúkrahús-
T ryggingafy rirkomulag
Lausnin sé tryggingafyrirkomu-
lag. Hefur enskt tryggingafélag fyrir
löngu boðið upp á tryggingar er fjár-
mögnuðu allan kostnað gegn árlegu
iðgjaldi upp á fimm þúsund og sjö
hundruð danskar krónur. Til sam-
anburðar má geta þess að hver Dani
greiðir í dag að meðaltali sex þúsund
danskar krónur til heilbrigðiskerfis-
ins. Auk þess hafa tvö ónafngreind
tryggingafélög í Danmörku boðið
upp á sjúkratryggingar ef tryggt yrði
að minnst fimm þúsund manns
keyptu þær.
Loks hefur stjóm sjúkrahússins
upplýst að til að tryggja bestan
mögulegan rekstur þurfi flöldi með-
lima að nema tuttugu þúsundum.
Islenskar kvik-
myndir í brenni-
depli í Austurríki
Snorri Valssan, DV, Vín:
Það er ekki oft sem maður sér glitta
í ástkæra foðurlandið í imbakassanum
hér í Austurríki og er þaö miður.
Föstudagskvöldið síðastliðið var þó
undantekning frá þessari meginreglu.
Þá var sýndur hér í sjónvarpinu
þáttur um íslenska kvikmyndagerð og
bar hann titilinn „Víkingamir korna".
Var þar vísað til fyrri tíma þegar vík-
ingar norðursins réðust suður um
lönd og var getum að því leitt að Evr-
ópubúum félli þetta áhlaup betur í geð.
Það var einkum tvennt sem vakti
sérstaka athygli við þennan þátt. Ann-
ars vegar var það hinn góði útsending-
artími því að þátturinn var sendur út
skömmu eftir aðalfréttir kvöldsins.
Hins vegar var það hversu blandaður
þátturinn var. Að vísu byggðist hann
aö mestu upp á viðtölum viö íslenska
kvikmyndaleikstjóra og brot úr mynd-
um þeirra en inn á milli var skotið
myndum af náttúm landsins og þjóð-
lífi.
Má mikið vera ef það hefur ekki
kveikt áhuga hjá mörgum að end-
umýja kynnin við foma fjendur í
norðri.
Sovétríkin bjóða
Kanada samstarf
Gísh Guðmundssan, DV, Onlario:
Sovétríkin buðu í febrúar síðast-
liðnum Kanadamönnum samstarf á
sviði tækni- og vísindarannsókna á
norðurheimskautssvæðinu. Kanada
hefur enn ekki svarað tilboðinu og
telja Sovétríkin það vera vegna póli-
tísks þrýstings frá Bandaríkjunum.
Bandaríkin telja heimskautasvæð-
iö hemaðarlega mikilvægt. Eiga þeir
smáhluta í því sem er Alaska. Jarð-
fræðilega séð tilheyrir þó lang-
stærstur hluti heimskautssvæðisins
Kanada og Sovétríkjunum.
Þetta er í fyrsta sinn sem Sovétrík-
in bjóða öðra landi, sem á landsvæði
við heimskautið, svona milliríkja-
samning. „Við köllum þetta friðar-
sáttmála fyrir heimskautið," segir
sovéskur sérfræðingur í norður-
ríkjamálum. Sáttmálinn felur í sér
samstarf á sviði tækni og vísinda,
auk heimildar hvers lands fyrir sig
til aö samþykkja lög er stuðli að
minni mengun og stjómun á ferðum
skipa og flugvéla á yfirráðasvæðum
ríkjanna.
Búist hafði verið við að þessi
samningur yrði undirritaður af
Brian Mulroney, forsætisráðherra
Kanada, meðan á fyrirhugaðri heim-
sókn hans til Sovétríkjanna stæði í
júní síðastliðnum. Þeirri ferð var þó
frestaö um óákveðinn tíma.
Þótt þessi samningur sé áhuga-
verður fyrir Kanada á tæknilega
sviðinu þá gæti þaö verið erfitt póli-
tískt séð að samþykkja hann þar sem
Kanada og Bandaríkin standa í við-
kvæmum samningaumleitunum um
siglingaleið á norðvesturhluta heim-
skautssvæðisins. Telja Bandaríkja-
menn hana vera alþjóðlega
siglingaleið en ekki hluta af kana-
dískri landhelgi.
Aukin fátækt
í Kanada
Gíali Guömundssan, DV, Ontario:
Samkvæmt tölum, sem framfærslu-
ráð Kanada hefur gefið út, þá lætur
nærri að fimmta hvert bam sé alið
upp í fátækt í Kanada. Foreldrar þess-
ara bama hafa svo litlar teKjur að þær
rétt nægja til að hýsa og fæða fjöl-
skylduna, hvað þá að nokkuð sé eftir
til að kaupa ný fót eða gjafir handa
bömunum.
Áíið 1979, sem var alþjóðlegt ár
bamsins, vora átta hundrað þúsund
böm alin upp undir fátæktarmörkum
í Kanada. FYá þeim tíma hefur sú tala
hækkað jafht og þétt og er nú komin
upp í rúma milljón.
Þau áhrif, sem fátæktin hefur á þessi
böm, era margs konar. Þeim gengur
verr í skóla og segja kennarar að ein-
beiíingu skorti. Þessi böm eiga oft við
geðræn vandamál að stríða og heilsu-
far þeirra er lakara en hjá öðrum
bömum. Heilsuvemdarfólk bendir á
að lélegt heilsufar orsakist oft af lé-
legri næringu sem bömin fá og að
foreldrar slíkra bama hafi htla vitn-
eskju um hvað heilbrigðiskerfið býður
upp á. Einnig búi slíkar fjölskyldur í
borgarhverfum sem era óþrifaleg og
heilsuspillandi en slíkt húsnæði er það
eina sem þau hafi efni á.
Nú er reynt að fá þjóðþingið í Ottawa
til að tryggja öllum flölskyldum undir
fátæktarmörkum nægilegar tekjur.
Fátæktarmörk í Kanada era miðuð
- við að helmingur tekna nægi til fram-
færslu. í Toronto era fátæktarmörk
sex manna fjölskyldu miðuð við
653.730 krónur íslenskar í árstekjur
sem era um 54.500 krónur í mánaðar-
laun.
Rekja aukin dauðsföll
til Tsémóbílslyssins
GfaS Guöttnmdason, DV, Ortaik):
Þijátíu og fitnm þúsund fleiri Banda-
ríkjamenn létust á tímabilinu maí
til ágúst 1986 en á sama tímabili árið
áður.
Tveir bandarískir visindamenn,
sem rannsakað hafa þetta, segja að
þessa óeðlilegu aukningu dauösfalla
sé erfitt að útskýra nema slysiö í
Tsémóbíl sé tekið með i reikninginn.
Mest hefur dánartíöni aukist h)á
bömum yngri en eins árs og hjá
hópum sem smitaðir era af sjúk-
dómum sem ráðast á vamarkerfi
likamans og veikja þaö.
Hingaö til hafa flestar rannsóknir
á áhriftim geislavirkni litið til langs
tíma og ekki hefur verið taliö aö lág
geislavirkni sé hættuleg mönnum. í
Kanada hafa farið fram rannsóknir
sem sýna fram á að langar fhimur
líkamans verði fyrir áhrifum lágrar
geislavirkni. Vamarkerfi lfkamans
veikist og getur það haíl áhrif á ung-
böm og sjúklinga með litla mótstööu
gegn sjúkdómum.
Kanadabúar hafa áhyggjur vegna
niðurstöðu þessarar rannsóknar og
telja að geislavirkni frá Tsémóbíl sé
svipuð hjáþeim og er í Bandaríkjun-
um. í Evrópu er enn ekki nákvæm-
lega vitaö hver áhrif geislunarinnar
eru en aukning hefur veriö á fóstur-
dauða og andvana fæddum bömum
hefur fjölgaö. Geislavirkni í Evrópu
vegna Tsémóbflslyssins er hundrað
til þúsund sinnum meiri en í Amer-
íka