Dagblaðið Vísir - DV - 20.10.1987, Blaðsíða 22

22
ÞRIÐJUDAGUR 20. OKTÓBER 1987.
Uflönd
Baráttan rétt að hefjast
Þótt eins konar samkomulag hafi
um helgina náðst um arftaka
Amadou Mahtar M’Bow, í embætti
aðalframkvæmdastjóra UNESCO,
menningarmálastofnunar Samein-
uðu þjóöanna, er ljóst að þar með
lýkur ekki baráttunni um stöfnun-
ina, stefnumið hennar og starfshætti.
Það eitt að sá hópur vestrænna ríkja,
sem krafðist' framkvæmdastjóra-
skipta, fékk sínu framgengt breytir í
raun litlu ef ekki fylgja aðrar aðgerð-
ir og breytingar í kjölfarið. Þær gætu
þó reynst mjög erfiðar í framkvæmd,
því búast má við andstöðu af hálfu
þeirra ríkja þriðja heimsins sem telja
hagsmunum sínum innan stofnunar-
innar ógnað með framkvæmda-
stjóraskiptunum.
Neyðarkandídat
Spánverjinn Federico Mayor, ný-
kjörinn aðalframkvæmdastjóri
UNESCO, var og er hálfgerður neyð-
arkandídat. í upphafi baráttunnar
um stöðuna bar lítið á honum, enda
lögðu flest vestræn ríki þá meginá-
herslu á að utanríkisráðherra
Pakistan yröi kjörinn til starfans. í
fyrstu atkvæðagreiðslum um emb-
ættið leiddi M’Bow baráttuna, hlaut
í þeim flestum átján atkvæði af
fimmtíu. Utanríkisráðherrann fylgdi
honum fast eftir en Mayor hlaut at-
kvæði þeirra einna sem hvorugan
hinna vildu.
Það var ekki fyrr en utanríkisráð-
herrann dró framboö sitt til baka og
lýsti yfir stuðningi við M’Bow, að
vestræn ríki sameinuðust bak við
•framboð Mayor. Ekki vegna fylgis
við hann sjálfan heldur vegna þess
að þau komu ekki auga á neinn þann
aðila er gæti, með svo stuttum fyrir-
vara, átt möguleika á að fella M’Bow.
Hætt viömeðiliu
Þótt Mayor hafi síðastliðinn föstu-
dag þótt eiga möguleika til að hljóta
þann meirihluta atkvæða í fram-
kvæmdaráði UNESCO sem þarf til
að verða tilnefndur framkvæmda-
stjóri stofnunarinnar munaði of litlu
á honum og M’Bow til þess að fært.
þætti aö ganga til atkvæðagreiðsl-
unnar. Var meðal annars óttast að
þegar fulltrúar allra aðildarríkja,
sem eru 158 að tölu, kæmu saman til
að fjalla um tilnefninguna, kynni
dæmið að snúast við og M’Bow end-
anlega að verða ofan á.
Á fundum framkvæmdaráðsins á
föstudag voru því stuðningsríki
M’Bow þvinguð tÚ þess að ganga til
samninga við hann, um að hann
drægi framboð sitt til baka, þannig
að ráðið gæti sameinast um einn
frambjóðanda. Á þetta féllst M’Bow
síðan á laugardag, en þó með illu,
því hann haföi mörg orð og misfögur
um þvingunaraðgerðir Vesturlanda.
Raunar á Mayor ekki fram-
kvæmdastjórastóhnn vísan enn,
þrátt fyrir tilnefninguna, því þótt
tilnefningu framkvæmdaráðsins hafi
til þessa aldrei verið hafnað gæti slíkt
vissulega gerst í þeirri stöðu sem nú
er í málum stofnunarinnar.
Aðeins þrjátíu
Framkvæmdaráöið náði þó alls
ekki samstöðu um Mayor sem fram-
kvæmdastjóra því aðeins þrjátíu af
fimmtíu fulltrúum greiddu honum
atkvæði þegar endanlega var gengið
til kjörs. Hann gengur því til starfs
með tiltölulega lítinn meirihluta á
bak við sig og ef til vill á sú staða
eftir að marka framkvæmdastjóra-
feril hans meir en góðu hófi gegnir.
Ljóst er að sú stefnumörkun, sem
átt hefur sér stað innan UNESCO
Federico Mayor ræddi við fréttamenn í París þegar gengið hafði verið frá
tilnefningu hans. Hann sagðist þá stefna að þvi að breyta starfsháttum
UNESCO og bæta rekstur stofnunarinnar til að gera hana þekkilegri vestræn-
um ríkjuni. Viðbrögð þeirra hafa verið varfærnisleg. Símamynd Reuter
undanfarin ár, hefur átt sér marga
talsmenn meðal ríkja þriðja heims-
ins, þótt hún hafi valdið óróa meðal
iðnaðarríkja og valdið því að Banda-
ríkin, Bretland og Singapore hafa
sagt sig úr stofnuninni. Ætla má því
Hertar aðgerðir gegn fjármálagiæpum
Páll Vflhjálmsson, DV, Osló:
Talið er að norska ríkið tapi árlega
tíu til fimmtán mfiljörðum norskra
króna vegna fjármálaglæpa, þar með
tahð skattasvindl. Þetta kom fram á
blaðamannafundi sem dómsmála-
ráðherra Noregs, Helen Bösterud, og
fjármálaráðherra, Gunnar Berge,
efndu til í síðustu viku. Þar voru
kynntar aðgerðir sem ríkisstjórn
Verkamannaflokksins ætlar að grípa
tfi gegn fjármálaglæpum.
Á næsta ári verður stofnuð sérstök
deild í dómsmálaráðuneytinu sem
fást á við skattasvindl, óheiðarlegt
kauphallarbrask, tölvusvindl og
aðra dæmigerða hvítflibbaglæpi.
Deildin verður skipuð tuttugu og
fimm til þrjátíu starfsmönnum sem
búa yfir áþekkri sérfræðikunnáttu
og til er í viðskiptalífinu. Dómsmála-
ráðherrann sagöi að úti í viðskipta-
heiminum kæmust menn oft upp
með lögbrot vegna þess að þeir
byggju yfir meiri kunnáttu en lög-
reglan. „Rannsóknardeildin í
dómsmálaráðuneytinu mun eiga að-
gang að sömu sérfræðiþekkingunni
og lögbijóturinn eftir aö nýja deildin
verður stofnuð,” sagði Bösterud.
Rannsóknardefidin, sem tekur til
starfa á næsta ári, fær leyfi tfi að
kaupa sérfræðiþjónustu úti á ftjáls-
um markaði ef meö þarf. Á blaða-
mannafuridinum sagði Berge
fjármálaráðherra að hann gerði ráð
fyrir að rannsóknardefidin yrði góð
fjárfesting fyrir ríkiskassann.
Jafnframt auknu eftirliti og rann-
sóknum á fjármálaglæpum munu
ráðherramir leggja tfi að refsingar
verði þyngdar. Það á að geta kostað
allt að þriggja ára fangelsi að bijóta
lög um misnotkun á upplýsingum
um hlutafélög sem skráð eru í kaup-
höllinni.
að þær breytingar, sem Mayor mun
reyna að ná fram til að gera UNESCO
þekkilegra Vesturlöndum, mæti
harðri andstöðu fjölmargra aðildar-
ríkja. Engan veginn er því víst að
stofnunin sé nokkuð betur stödd
þrátt fyrir framkvæmdastjóraskipt-
in. Andstæðingar breytinga~geta
þvælst þar nógu mikið fyrir tfi þess
að koma í veg fyrir alla virka starf-
semi.
Ekki til baka
Viðbrögð aðildarríkja UNESCO,
bæði núverandi og þeirra sem yfir-
gefið hafa stofnunina, viö tilnefningu
Mayor hafa enda ekki verið honum
verulega hjálpleg.
Bandaríkjamenn, Bretar og Singa-
porebúar lýstu því allir yfir um
helgina að tilnefning hans myndi
ekki endilega greiða götu þess að
þeir gengju til starfs innan UNESCO
að nýju. Haldist þessi ríki, þá einkum
Bandaríkjamenn og Bretar, utan
stofnunarinnar áfram er ein af helstu
forsendum tilnefningarinnar brost-
in. Ljóst er að ef ekki liggja fyrir
nokkuð ljósar yfirlýsingar frá þess-
um ríkjum, um að þau muni ganga
aftur inn í stofnunina, ef ákveðnum
skilyrðum í stefnumótun og rekstri
verður fullnægt, munu mörg núver-
andi aðfidarríki hika við að heimfia
framkvæmd þeirra breytinga.
Þá hafa Japanir og önnur ríki, sem
í síðustu viku hótuðu að yfirgefa
UNESCO að óbreyttu ástandi, brugðist
við tfinefhingu Mayor með varfæmis-
legum fögnuði og ítreka nú að aukafj-
árframlög sín verði áiram háð
skfiyrðum um breytingar í rekstri.
Er hann hæfur?
Þessi varfæmislegu viðbrögð end-
urspegla ef tfi vfil öðra fremur
efasemdir um hæfni Mayor til að
gegna framkvæmdastjórastöðunni.
Mayor er vísindamaður sem að vísu
hefur starfað töluvert fyrir og innan
UNESCO en hefur enn hvorki sýnt
né sannað hæfni sína til leiðtoga-
starfa. Margir efa því stórlega að
hann sé þeim vanda vaxinrx að leiða
stofnunina út úr ógöngunum sem
hún er í og um leið sætta andstæð
sjónarmið aðfidarríkja hennar.
Þessar efasemdir gætu einmitt orð-
ið tfi þess að stofnunin gangi þvert á
vilja meirihluta framkvæmdaráðs-
ins og hafni Mayor sem fram-
kvæmdastjóra. Vissulega myndu
deilur í kjölfar þeirrar ráðstöfunar
verða harðar og bitrar, en ef til vill
þykir aðildarríkjum samt vænlegra
að útkljá defiumálin á þann veg
fremur en samþykkja Spánveijann
og stefna út í áralangan skæruhern-
að innan stofnunarinnar sjálfrar.
Heimta milljón fyrir vikuna
Gísli Guðmundsson, DV, Onlaiio:
Næstu vetrarólympíuleikar verða
haldnir í febrúar á næsta ári í borg-
inni Calgary í Kanada.
• Nú þegar hafa öll hótelherbergi
verið pöntuð yfir þann tíma sem leik-
amir verða og enn vantar húsnæði
ef hægt á að vera að uppfylla hús-
næöisþörf þeirra sjötíu og fimm
þúsund ferðamanna sem tahö er að
muni koma.
Til að leysa húsnæðisþörfina hafa
skipuleggjendur leitað til hins al-
menna borgara eftir húsnæði. Enn
sem komið er hafa þær umleitanir
lofað góðu að öllu leyti nema einu,
leigan, sem farið er fram á, er frá
þrjátíu þúsund krónum til fjögur
hundrað og áttatiu þúsund króna
fyrir eina viku. Flestir óska eftir að
fá sjötíu til áttatíu þúsund krónur
fyrir að leigja húsnæði sitt í eina
viku.
Ein fiölskylda óskar eftir að fá niu
hundruð þúsund krónur fyrir hús-
næði sem getur hýst þrettán manns.
Vill íjölskyldan fá leiguna greidda
fyrirfram. Þó eiganda hússins hafi
enn ekki tekist að fá leigjendur hafa
nú þegar fimm aðilar óskað eftir
upplýsingum varðandi húsið.
íhuga aðgerðir gegn steingervingaþjófum
Bjami Hinrikssan, DV, Bordeaux:
Frakkar era að vakna upp af væram
blundi. Það er nefnfiega smám sam-
an verið að stela föðurlandinu.
Óprúttnir menn hamast við að
höggva sundur stokka og steina tfi
þess að ná dýrmætum steingerving-
um sem síðan eru seldir dýram
dómum.
Upp úr 1970 tók steingervinga-
markaðurinn að vaxa mikið, sífellt
fleiri kaupendur vora tilbúnir til að
eyða aur í steina og nú er svo komið
að frönsk yfirvöld telja sig þurfa að
setja snarlega ný lög og auka sektir
við stuldum til að vernda þennan
þjóðararf. Frakkland er mjög ríkt að
menjum frá fomöld og býður forn-
leifafræðingum sums staðar upp á
svæði sem eiga hvergi sinn líka.
í ágústmánuði síðastliðnum vora
þrír ítalskir plattúristar handteknir
í Alpahéraðum landsins þar sem þeir
vora önnum kafnir við að stela stein-
um. Lögreglumenn fundu í þeirra
fóram ótrúlegt úrval verkfæra og
alls fimm hundruð og fimmtíu stein-
gervinga sem samtals vógu eitt og
hálft tonn og mátti selja fyrir alls sjö
hundruð þúsund krónur.
Steingervingasafnarar gerast sí-
fellt atvinnumannslegri og franskir
vísindamenn horfa með hryllingi á
aðfarimar. Mál ítalanna þriggja er
prófsteinn á vfija yfirvalda tfi að
stemma stigu við stuldunum. Sex
mánaða fangelsis er krafist og sektar
sem alls nemur tvö hundrað þúsund
krónum. Þetta er mjög sérstakt
dómsmál og úrslitanna beðið með
eftirvæntingu.
Á öndverðum meiði
um sáttatiBraunir
Gunnlaugur A. Jónsson, DV, Lundi:
„Það er ástæða til að vera bjart-
sýnni en áöur um möguleikana á
friði í Afganistan,” segir Sten-And-
ersson, utanríkisráöherra Svíþjóð-
ar, 1 tfiefiri frétta af sáttaumleitun-
um Armans Hammer, hins 89 ára
gamla bandaríska auöjöfurs.
Hammer hefur að undanfömu
flogið heimshoma á milli í einka-
þotu í viðleitni sinni tfi að koma á
friöi í Afganistan. í friðaráætlun
hans er meðal annars gert ráö fyrir
sænskum friöarsveitum í Afganist-
an. Af þeim sökum hafa sáttatfi-
raunir hans vakið mikla athygli
hér í Svíþjóð.
Pierre Schori, ráðuneytisstjóri i
sænska utanríkisráðuneytinu, seg-
ir að ef allir málsaðilar fallist á
hugmyndir Haromers og Öryggis-
ráð Sameinuðu þjóðanna veröi
sammála um þær muni Svíar
væntanlega ekki skorast undan.
Sten Andersson segir að það hljóti
að vera mikið áhugamál sænsku
þjóöarinnar að vinna aö því að friði
verði komið á i Afganistan.
Hamraer, sem hefur óvenjulega
góð sambönd í Moskvu og hefur
persónulega þekkt alla leiðtoga
Sovétríkjanna frá tíð Lenins, hefur
að undanfömu meöal annars heim-
sótt Moskvu, Kabúl, Róm, Isl-
amabad og Hvíta húsið i
Washington. Hugmynd hans bygg-
ist á því að samsteypustjóm ólíkra
hagsmunahópa verði mynduö í
Afganistan og aö sovéski herinn
yfirgefl landið. Forsætísráðherra
verði tengdasonur hins útlæga
konungs landsins.
Ekki eru allir sammála um ágæti
hugmynda Hammers. Anders
Fánge, talsmaöur sænsku Afgan-
istanhreyfingarinnar, segir að
Hammer viröist aiveg Iiaía gleymt
afgönsku andspymuhreyfingunni
sem níóti stuðnings næstum alirar
afgönsku þjóðarinnar. „Það er ekk-
ert nýtt i friðaráætlun Hammers.
Það er ekkert sem greinir hana frá
hinni svokölluðu friöþægingar-
stefriu afgönsku kommúnista-
stjómarinnar,'' segir Fánge.
„Kommúnistar segjast varla fá að
veita andspymuhreyflngunni aðfid
að rikisstjórninni en það sem ekki
hefur komið fram er að þelr krefj-
ast þess aö árangur byltingarinnar
verði tryggður og kommúiristar
krefjast sömuleiðis að hafa völd
yfir utanríkisstefnunni, hemum og
lögreglunni, það er aö segja yfir
öUum mikilvægustu valdastólun-
um. Gegn því að skfia öUum
vopnum sínum á andspymuhreyf-
ingin að fá nokkur þýðingarlaus
embætti í sljóminni," segir Fange
ennfremur.