Dagblaðið Vísir - DV - 27.04.1988, Page 14

14
Frjálst.óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆIAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 700 kr.
Verð í lausasölu virka daga 65 kr. - Helgarblað 80 kr.
Fastgengisstefnan
Fundur framsóknarmanna á laugardaginn tók ekki
af skarið um ríkisstjórnarsamstarfið. Hann markaði
heldur ekki neina fastmótaða stefnu um efnahagsað-
gerðir. Ræðurnar voru út og suður, mest froðusnakk
um ástandið, lýsingar á því, frekar en úrlausnir.
FlokksráðsfundUr Alþýðuflokksins var að þessu leyti
mun afdráttarlausari, vegna þess að Jón Baldvin
Hannibalsson hafði þó kjark til að verja fastgengisstefn-
una fram í rauðan dauðann og leggja fram sínar
hugmyndir um þá uppstokkun sem óhjákvæmileg er á
ýmsum öðrum sviðum efnahagslífsins.
Báðir þessir flokkar töldu ástæðu til að efna til um-
ræðna meðal flokksmanna í æðstu stofnunum flokksins.
Sjálfstæðisflokkurinn hélt hins vegar engan stórfund
um þessa helgi og úr þeim herbúðum hefur lítið heyrst
annað en loðnar og endurteknar vangaveltur um alvar-
legt ástand. Sjálfstæðisflokkurinn virðist ekki hafa
áhuga á neinu frumkvæði í þeirri umræðu, sem nú fer
fram um efnahagsmálin. Formaðurinn, Þorsteinn Páls-
son, er látinn einn um það að hafa skoðun og hendur
hans eru bundnar vegna stöðu hans sem forsætisráð-
herra. Aðrir þegja.
Enda þótt vandamálin séu mörg og mikil eru það eink-
um tvö atriði sem skera sig úr. Viðskiptahallinn er
geigvænlegur og staða útflutningsatvinnuveganna er
enn ískyggilegri. Gildir það ekki einasta um fisksöluna
heldur um ullarútflutninginn og annan iðnaðarútflutn-
ing. Hvoru tveggja á rætur sínar að rekja til gengisstefn-
unnar. Fast gengi krónunnar hefur annars vegar leitt
til gjaldeyrisútsölu hér heima og mikils innflutnings.
Hins vegar til versnandi samkeppnisstöðu útflutnings-
atvinnuveganna sem fá rýrari gjaldeyri fyrir söluvöruna
á sama tíma og framleiðslukostnaðurinn vex innan-
lands.
Spurningin snýst því um það, hvort genginu skuli
haldið föstu áfram eða ekki. Sú ríkisstjórn sem nú situr
hefur gert það að megingrundvelli stefnu sinnar að við-
halda föstu gengi. Þessi stefna bar árangur meðan verð
erlendis fór hækkandi, hún skapaði stöðugleika fyrir
íslensk fyrirtæki og jók innlendan sparnað. Hún skilaði
verulegum árangri.
Því verður hins vegar ekki á móti mælt, að aðstæður
hafa breyst á síðasta misseri, reyndar á allra síðustu
vikum. Afli hefur dregist saman, verð á erlendum mörk-
uðum fer lækkandi og framleiðslukostnaður hér heima
hefur aukist verulega. Bönd fastgengisstefnunnar eru
að bresta, og þegar ráðherrarniT eru að flytja ræðu sín-
ar um kosti fastgengisstefnunnar og hætturnar af
gengisfellingu, þá er það nauðvörn áður en vígið fellur.
Allt er það meira og minna hárrétt sem ráðherparnir
segja um afleiðingar gengisfellingarinnar. Hún læknar
ekki meinsemdina, hún þýðir kaupmáttarskerðingu,
hún þýðir hækkun á erlendum skuldum, hún þýðir
aukna vexti, verðtryggingu á húsnæðislán og bullandi
verðbólgu. Ráðherrarnir eru að verja fastgengisstefnu
sína, ríghalda í síðasta hálmstráið.
Staðreyndin er því miður sú, að þessi orrusta er glöt-
uð. Hún er glötuð meðan stjórnarflokkarnir hafa ekki
hugrekki eða þrek til að taka á öðrum þáttum efnahags-
mála og ríkisfjármála, sem gerði þeim kleift að halda
genginu föstu. Þeir geta ekki til lengdar lokað augunum
fyrir þeirri staðreynd, að þjóðin verður að afla þess sem
hún eyðir. Ef undirstöðuatvinnuvegirnir tapa, þá tapar
þjóðin.
Ellert B Schram
MIÐVIKUDAGUR 27. APRÍL 1988.
„Háskólinn mun því fá samkeppni. Skólabylting undanfarinna ára er komin til hans“, segir greinarhöfundur.
Háskóli
Fyrir nokkru mætti ég sem full-
trúi Framsóknarflokksins á fundi
Félags háskólakennara. Fundar-
efni var: Stefna stjórnmálaflokk-
anna í málefnum Háskóla íslands.
Formaöur félagsins, Hörður
Filippusson, setti fundinn meö
stuttri ræðu en síðan flutti háskóla-
rektor, Sigmundur Guðbjamason,
ávarp.
Að því loknu gerðu Mltrúar
stjómmálaflokkanna grein fyrir
stefnu flokkanna í málefnum Há-
skólans.
Þar kom í ljós, sem ekki var ýkja
óvænt, að stefna flokkanna var
nokkuð áþekk í málefnum Háskól-
ans, þó að þeir hefðu fært hana
misjafnlega ítarlega út.
Skólabylting
Á íslandi hefur orðið á undan-
fórnum ámm skólabylting eða
menntunarbylting. Með tilkomu
fjölbrautaskólanna hefur orðið
grundvallarbylting á framhalds-
skólakerfinu.
Fjölbrautaskólarnir sem slíkir
koma fram í menntamálaráðherra-
tíð Ingvars Gíslasonar en fram-
sóknarmenn lögðu mikla áherslu á
aö opna leið til frekara náms sem
víðast í framhaldsskólakerfmu og
hindra aö bhndgötur gætu mynd-
ast. Með fjölbrautaskólunum varð
áfangakerfið virkt.
Þessi fjölbrautaskólabylting hef-
ur nú staðið í nokkur ár. Stúdents-
próf verður æ almennara og fleiri
og fleiri öðlast rétt til náms í há-
skóla.
Jafnframt þessu hefur orðið
menntunarbylting. Stúdentsprófer
orðið svo algengt að það svarar
jafnvel til miðskólaprófs áður.
Sumir telja að með þessu hafi
„standardinn“ lækkað, stúdents-
prófið hafi sett niður.
Á hinn bóginn má orða þetta svo
að „standardinn“ hafi hækkað. Al-.
menn menntun í landinu hefur
aukist, menntunarstig hefur hækk-
að að jafnaði meöal þjóðarinnar.
Háskólabylting
Nú þegar skólabyltingin hefur
staðið í nokkur ár á framhalds-
skólastiginu er komið að breytingu,
„byltingu" á háskólastiginu. Há-
skóli íslands er ekki lengur einn í
heiminum. Fleiri og fleiri sérskólar
koma fram á háskólastigi. Þessir
skólar eru ekki sjálfstæðar frum-
vísindastofnanir heldur veita
menntun á háskólastigi og svara
e.t.v. til enska stigsins „und-
ergraduate".
Þessi þróun er bein afleiðing fjöl-
brautaskólabyltingarinnar og hún
er óhjákvæmileg, eðlileg og æski-
leg.
I þessu sambandi má nefna:
Kjallarinn
Guðmundur G.
Þór^rinsson
þingmaður fyrir
Framsóknarflokkinn
að 50% þeirra nemenda, sem hefja
nám á 1. ári, skuh faha frá námi
og aðeins um 25% ljúka námi.
Eitthvert tengslaleysi er þarna
milli framhaldsskóla og háskóla.
Háskólinn hefur að undanfórnu
reynt að auka tengsl sín bæði við
atvinnuhfið og þjóðfélagið í heild.
Aukin þátttaka Háskólans í at-
vinnulífinu, fyrirtækjum og ýmiss
konar rannsóknastarfsemi er af
hinu góða. Þó má aldrei missa sjón-
ar á kennsluhlutverkinu.
Líklega ætti háskólinn að leggja
sérstaka alúð við ákveðnar grein-
ar, bæði í kennslu og rannsóknum.
Þá á ég viö greinar sem tengjast
sérstöðu íslands, t.d. norræn fræði.
Má ekki einangrast
Mig rekur minni til athyglisverðs
erindis sem prófessor Þórhahur
Vilmundarson flutti á 100 ára af-
„Það er nokkurt umhugsunarefni að
50% þeirra nemenda, sem heíja nám á
1. ári, skuli falla frá námi og aðeins um
25% ljúka námi.“
Kennaraháskóla, Tónlistarhá-
skóla, Tækniskóla, Tölvuháskóla
Verslunarskólans, íþróttakenn-
araskóla, búvísindadeild á Hvann-
eyri, Háskóla Akureyrar,
almennan verslunarháskóla og
samvinnuháskóla.
Hér hefur um nokkurt skeið
starfað deild frá Háskóla Samein-
uðu þjóðanna, rekin í Orkustofnun,
með kennslu í jarðhitavísindum.
Háskóli íslands
á vegamótum
Háskóh íslands verður án vafa
áfram helsta og æðsta mennta-
stofnun landsins. Og sjálfsagt þurfa
menn að endurskilgreina orðið
„háskóli“ sem þýðingu á „univers-
itas“ þegar horft er til þessara nýju
„háskóla".
Háskóh hefur hingað til verið
skilgreindur sem vísindaleg rann-
sóknarstofnun og visindaleg
fræðslustofnun en tæplega munu
hinir nýju skólar stunda vísinda-
legar rannsóknir.
Eigi að síður munu sumir þeirra
veita kennslu á sömu sviðum og
Háskóh íslands.
Háskóhnn mun því fá sam-
keppni. Skólabylting undanfarinna
ára er komin til hans. Við þessu
þarf Háskólinn að bregðast rétt.
Hann þarf að bregðast við með
náinni skoðun á innri málum.
Það er nokkurt umhugsunarefni
mæli Sigurðar Nordal. Þá ræddi
hann um nýyrðið „denordahzati-
on“ sem skotið hefur rótum í
Ameríku. Á undan „denordahzati-
on“ hlýtur að hafa verið „nordaliz-
ation“ í norrænum fræðum og
segir það sína sögu. Þannig mætti
nefna eldfjallafræði, jarðhitafræði
og e.t.v. haffræði, fiskifræði og fi-
skeldi.
Víða í heiminum eru háskólar
sem taldir eru skara fram úr á
ákveönum sviðum. Gaman væri ef
Háskóli íslands gæti haslað sér
vöh og unnið sér nafn meðal ná-
grannaþjóða á ákveðnum sviðum.
Háskólarektor hefur. unnið ötul-
lega að því að auka veg. skólans.
Eftir því staríi hans hefur verið
tekiö.
Á fundinum sagði hann að það
væri hlutverk Háskólans að sann-
færa þjóðina um gildi menntunar
og háskóla.
Háskóhnn má ekki einangrast. Á
undanfornum árum hefur hann
tekið aukinn þátt í þjóðlífinu. Og
nú stendur hann í miðju öldurót-
inu.
Að vissu leyti má segja að Há-
skóh íslands sé á vegamótum.
Hann þarf að nýta hina nýju
strauma skólabyltingarinnar sér
og staríi sínu til eflingar.
Guðmundur G. Þórarinsson