Dagblaðið Vísir - DV - 25.11.1988, Síða 14

14
FÖSTUDAGUR 25. NÓVEMBER 1988.
Frjálst.óháÖ dagblaö
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JONSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SÍMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 800 kr.
Verð i lausasölu virka daga 75 kr. - Helgarblað 90 kr.
Nýjasta skoðanakönnunin
Allnokkrar sviptingar hafa átt sér stað í stjórnmálun-
um undanfarna daga. Framsóknarflokkur og Alþýðu-
flokkur héldu landsfondi um síðustu helgi og þar gekk
ekki hnífurinn á milh foringja þessara flokka. Fjárlaga-
fhimvarpið hefur verið í sviðsljósinu og halli ríkissjóðs
hefur aukist með hverri ræðu Ólafs Ragnars. Albert
Guðmundssyni hefur verið boðin sendiherrastaða í Par-
ís sem vekur upp spurningar um framtíð Borgaraflokks-
ins og jafnvel hugsanlegan stuðning hans við ríkis-
stjómina. Eldhúsdagsumræða hefur nýverið farið fram
þar sem Þorsteinn Pálsson sló í gegn með snjallri ræðu
og þess utan hafa farið fram áhugaverðar umræður um
utanríkisstefnu Jóns Baldvins Hannibalssonar og Al-
þýðubandalagið hefur gert ágreining út af stækkun ál-
vers og varaflugvelli á vegum Nató.
Allt hefur þetta breytt nokkuð þeirri mynd sem við
hefur blasað eftir að ný ríkisstjórn tók við völdum í
októbermánuði. Það vekur því nokkra forvitni hvaða
áhrif þessir atburðir hafi haft á fylgi flokkanna. Skoð-
anakönnun DV, sem framkvæmd var á þriðjudag og
miðvikudag í þessari viku, er þar nokkur vísbending,
ekki síst þar sem hún kemur í kjölfar skoðanakönnunar
Félagsvísindastofnunar, sem birt var í Morgunblaðinu
á þriðjudag, en sú skoðanakönnun var gerð á tímabilinu
9. til 14. nóvember.
Báðar þessar skoðanakannanir benda til að Fram-
sóknarflokkurinn sé í jafnri og stöðugri sókn. Flokkur-
inn nýtur nú fylgis 23-24% kjósenda. Alþýðuflokkurinn
hefur legið á bilinu 10-12% en tekur stökk í DV-könnun-
inni upp í 15,5% og virðist samkvæmt því hafa hagnast
nokkuð á atbeina Jóns Baldvins, sem mjög hefur haft
sig í frammi að undanfórnu. Sameiningartahð og utan-
ríkisstefnan hafa falhð í góðan jarðveg og ekki er ólík-
legt að skemmtileg ræða hans á framsóknarþinginu
hafi haft sitt að segja. Það þarf oft ekki mikið til, enda
var ræðan vel auglýst í flölmiðlum.
Sjálfstæðisflokkurinn er sem fyrr stærsti flokkurinn
en bihð minnkar og flokkurinn virðist fastur fyrir neð-
an 30% kjörfylgi sem einhvern tímann hefði þótt lítið á
þeim bæ. Samkvæmt DV-könnuninni hefur Sjálfstæðis-
flokkurinn dalað frá Félagsvísindakönnuninni um 2%
og er það rýr uppskera fyrir Sjálfstæðisflokkinn eftir
að vinstri stjórn hefur verið mynduð.
Kvennahstinn rauk á sínum tíma upp í öllum skoð-
anakönnunum og var farinn að ógna Sjálfstæðisflokkn-
um í fyrsta sæti en fylgi Kvennalistans hefiir stað-
næmst í rétt rúmlega 20%, sem er raunhæft, og þær
kvennahstakonur geta vel við unað.
Mesta athygh í DV-könnuninni vekur þó fylgistap
Alþýðubandalagsins sem fer aha leið niður í 7,6% og
hefur ekki verið jafnlítið í annan tíma. Straumurinn í
þessari könnun virðist hggja frá Alþýðubandalagi th
Alþýðuflokks og kunna það að vera áhrif frá þeim áróðri
krata að nú beri að stefna að einum stórum krata-
flokki. Ólafur Ragnar hefur reyndar tekið undir draum-
inn um stóran jafnaðarmannaflokk en Alþýðubandalag-
ið virðist gjalda þess í könnuninni.
Aðrir flokkar eru vart merkjanlegir nema Borgara-
flokkurinn sem fær 3% fylgi og er það í samræmi við
fyrri kannanir.
Þegar á heildina er htið hafa Framsókn og kratar
styrkt stöðu sína meðan Alþýðubandalagið nær sér ekki
á strik. Stjómarandstaðan hefur ekki sótt í sig veðrið.
Að þessu leyti er skoðanakönnun DV fróðleg vísbending.
Ehert B. Schram
Verðtryggða krónan:
Sterkasti gjald-
miðill i heimi?
Á íslandi eru tveir gjaldmiðlar,
íslenska krónan og verðtryggða
krónan. íslenska krónan er í hópi
veikustu gjaldmiðla. Gengi hennar
hefur falhð um 92% á tæpum ára-
tug. Verðtryggða krónan er hins
vegar í hópi sterkustu gjaldmiðla.
Gengi hennar hefur hækkað um
53% á hálfum áratug.
Veikur gjaldmiðill
íslenska krónan heldur Ula verð-
gildi sínu. Undanfarinn hálfan
annan áratug hefur það rýmað um
98% ef borið er saman við aðra
gjaldmiðla. Það svarar til þess að
krónan hafi til jafnaðar fallið í
verði um 22% á ári. Á síðustu árum
hefur hún haldið betur verömæti
sínu en oftast áður. Þó hefur geng-
ið fallið um helming á síðustu 5
árum. Það jafngildir 14% gengis-
fellingu á ári að meðaltali.
íslenska krónan hefin- undan-
fama áratugi verið í hópi óstöðug-
ustu og verðminnstu gjaldmiðla í
okkar heimshluta. Á mynd 1 má
sjá hvemig gengi hennar hefur
breyst frá 1979. Af myndinni má sjá
að gengið er í dag einungis 7,5%
af því sem það var fyrir tæpum
áratug.
Fafiandi gengi krónunnar stafar
af mikilh verðbólgu. Óðaverðbólga
og neikvæðir raunvextir sköpuðu
mikinn efnahagsvanda í lok átt-
unda áratugarins. Með svoköhuð-
um Ólafslögum var leitast við að
taka á vandanum með þvi að leyfa
verðtryggingu á skuldbindingum.
Verðtrygging var fljótlega tekin
upp í lánaviðskiptum og við gerð
hvers konar verksamninga. Verð-
trygging er nú orðin mjög algeng.
Flestar verklegar framkvæmdir
byggjast á verðtryggðum samning-
um. Fasteignir era seldar á verð-
tryggðum kjöram. Lánastarfsemi
byggist að mestu á verðtryggðum
lánum. Verðtrygging er algeng í
verslun. Verðtryggðir samningar
era óháðir gengi íslensku krón-
unnar. Fjárhæð lána hækkar í
samræmi við breytingar á láns-
kjaravísitölunní.
Þegar samningar era undirritað-
ir miðast fjárhæðir að vísu við ghd-
andi verðlag en þróun vísitalna
ræður því síðan hvernig greiðsÞ
umar breytast. Þessu má hkja við
það að tekinn væri í notkun nýr
gjaldmiðih á íslandi sem notaður
væri í samningagerð. Þennan
gjaldmiðh má nefna verðtryggða
krónu.
Nýr gjaldmiðill
Hugsum okkur að á ákveðnum
degi árið 1979 hefði formlega verið
tekinn upp nýr gjaldmiðhl. Það
hefði gerst sama dag og lánskjara-
vísitalan var stiht á 100 stig. Prent-
aðir hefðu verið seðlar og slegin
mynt. Gamla krónan hefði þó eftir
sem áður verið í umferð. Gengi
nýja gjaldmiðilsins væri skráö á
sama hátt og gengi helstu gjald-
miðla heimsins. Gengisskráning
réðist af útreikningi lánskjaravísi-
tölunnar og væri endurmetin mán-
aðarlega. Bankar, sem selja gjald-
eyri, hefðu á gengistöflum sínum
sérstaka hnu fyrir verðtryggðu
krónuna.
í fyrsta mánuðinum, sem verð-
tryggða krónan ghti árið 1979, væri
gengi hennar skráð á 1,00 íslenskar
krónur. Um mitt næsta ár, 1980,
hefði gengi verðtryggðu krónunnar
verið skráð á 1,64 íslenskar krónur.
í haust hefði hún verið skráð á 22,54
íslenskar krónur. Maður, sem færi
með „verðtryggða" peningaseðla í
banka, gæti skipt þeim í íslenskar
krónur í samræmi við skráð gengi
eins og gerist með aðra gjaldmiðla.
Verðtryggðu krónumar mætti
leggja á gjaldeyrisreikninga í bönk-
mn th ávöxtunar. Einnig væri
mönnum heimht að verðleggja vör-
KjáUarinn
Stefán Ingólfsson
verkfræðingur
miðih á íslandi. Hann er gjörólíkur
íslensku krónunni. Hún er eins og
áður segir í hópi veikustu gjald-
miðla í okkar heimshluta. Verð-
tryggða krónan er hins vegar með-
al hinna sterkustu.
Sterkur gjaldmiðill
Verðtryggða krónan hefur frá því
hún var tekin upp 1979 verið í hópi
sterkustu gjaldmiðla. Gengi henn-
ar hefur frá 1979 hækkað th jafnað-
ar um 5,4% á ári miðað við meðal-
gengi annarra gjaldmiðla. Undan-
farin 5 ár hefur verðtryggða krón-
an verið óhemju sterk. Gengi henn-
ar hefur samtals hækkað á tímabh-
inu um 52,4%. Það svarar th 8,8%
á ári th jafnaðar. Af því sem hér
er sagt má draga þá ályktun að
verðtryggða krónan sé mjög sterk-
„Undanfarin 5 ár hefur verðtryggða
krónan verið óhemju sterk. Gengi
hennar hefur samtals hækkað á tíma-
bilinu um 52,4%.“
ur í verðtryggðum krónum svipað
og gert er á erlendum verðhstum
sem vinsælir eru hérlendis. Einnig
væri unnt að taka lán hjá lána-
stofnunum í verðtryggðum krón-
um Ihiðstætt því sem nú tíðkast um
gjaldeyrislán ýmissa lánasjóða.
Það sem lýst hefur verið hér að
framan er htið frábragðið því sem
gerðist þegar verðtryggingin var
tekin upp. Helsti munurinn er að
seðlar með verðtryggðum krónum
hafa ekki enn verið prentaðir þó
verðtryggð líkisskuldabréf séu að
ýmsu leyti jafnghdi seðla. Flestöh
viðskipti, sem unnt er að gera án
þess að greitt sé með peningum,
má gera með verðtryggðum krón-
um.
Thkoma verðtryggingarinnar
hafði í raun og veru í för með sér
að tekinn var í notkun nýr gjald-
ur gjaldmiðih.
Erfitt er að finna alþjóðlega gjald-
miðla sem jafnast á við hana. í
þessum sterka gjaldmiðh taka ís-
lendingar flestöh langtímalán og
mikið af skemmri lánum. Þeir
semja um flestar meiri háttar fram-
kvæmdir og verðleggja vörur og
þjónustu í verðtryggðum krónum.
Á mynd 2 er sýnt hvernig verð-
mæti verðtryggðu krónunnar hef-
ur þróast samanborið við aðra
gjaldmiðla frá því hún var tekin
upp 1979. Árið 1982 og 1983 féll
gengi verðtryggðu krónunnar.
Undanfarin 5 ár hefur það hins
vegar stöðugt hækkað. Á þessu
tímabhi hefur verið óhagstæðara
að taka lán í þessum sterka inn-
lenda gjaldmiðli en í gjaldmiðlum
helstu viðskiptaþjóða heims.
Stefán Ingólfsson
Gengi verðtryggðar krónu samanborið við erlenda gjaldmiðla 1979-1988.