Dagblaðið Vísir - DV - 15.06.1989, Síða 14

14
Frjáist,óháÖ dagblaö
Útgáfufélag: FRJÁLS FJOLMIÐLUN HF.
Stjórnarfornnaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoöarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFANSSON og INGOLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK, SÍMI fH27022-FAX: (1)27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 900 kr.
Verð í lausasölu virka daga 85 kr. - Helgarblað 100 kr.
Sauðféð étur gjaldeyri
Enn einu sinni hefur DV reiknað út herkostnað þjóð-
arinnar af hefðbundnum landbúnaði. Niðurstaðan er í
stórum dráttum hin sama og venjulega, nema hvað töl-
umar hækka eftir því sem verðgildi krónunnar minnk-
ar. Að raungildi er peningabrennslan óbreytt og árviss.
Blaðið birti tölur reikningsdæma landbúnaðarins í
gær og í fyrradag. í stórum dráttum segja þær, að neyt-
endur greiða á þessu ári 10,5 milljarða í herkostnað land-
búnaðarins og skattgreiðendur borga 4,3 milljarða að
auki til að halda úti hinni þjóðlegu atvinnugrein.
Þessar tölur koma ekki á óvart. Þær hafa að vísu
þann galla að vera svo háar, að almenningur lítur á þær
sem tiltölulega kalt bókhaldsatriði. Fólki yrði ekki
minna gramt í geði, þótt tölurnar væru aðeins helming-
ur eða íjórðungur af því, sem dæmið leiðir í ljós.
Ef tölurnar eru reiknaðar á mann, kemur í ljós, að
herkostnaður venjulegrar flögurra manna fjölskyldu af
hefðbundnum landbúnaði nemur rúmlega úórtán þús-
und krónum á mánuði í heimiliskostnaði og tæplega sex
þúsund krónum á mánuði í skattakostnaði.
Það hlýtur að skipta hverja þessara fjölskyldna máh
að borga samanlagt yfir 20.000 krónum meira en ella í
herkostnað þjóðarinnar af landbúnaði. Til að eiga fyrir
þessu eftir skatta, þarf um 30.000 krónur á mánuði. í
sérhverju heimilisbókhaldi er það rosaleg upphæð.
En ýmissa hluta vegna gera menn sér meiri rellu út
af öðrum hlutum, svo sem hvort þeir fái 2.000 króna eða
5.000 króna hækkun á mánuði, jafnvel þótt allir viti í
rauninni, að það er hækkun, sem verður tekin til baka
á morgun með hækkuðu verði á vöru og þjónustu.
í rauninni byggjast öll meiriháttar vandræði íslend-
inga í úármálum og efnahagsmálum á herkostnaðinum
við landbúnað. Hann er gmndvöllur skuldasöfnunar
þjóðarinnar í útlöndum og hinum gífurlega mikla gjald-
eyri, sem þarf til að reka allar þær skuldir.
Jafnvel þótt ekki sé munað eftir gjaldeyriskostnaðin-
um af því að taka lán í útlöndum í stað þess að hætta
afskiptum hins opinbera af hefðbundnum landbúnaði,
er þar fyrir utan fólginn verulegur gjaldeyriskostnaður
í að neita þjóðinni um ódýran mat frá útlöndum.
Samkvæmt áðurnefndum útreikningum mundi kosta
okkur 2,1 milljarð króna 1 gjaldeyri á þessu ári að kaupa
alla búvöru að utan, ef við kysum að fara þá leið. Á
móti mundu sparast öll aðföng hins hefðbundna land-
búnaðar í erlendum gjaldeyri, alls 1,6 milljarðar.
Á þessú munar ekki nema hálfum milljarði. Þá er
eftir að gera ráð fyrir þeim möguleika, að finna megi
arðbær verkefni handa fólki, sem nú starfar við hefð-
bundinn landbúnað. Meðalstarf á íslandi aflar gjaldeyr-
is, eða sparar hann, upp á 880 þúsund krónur á ári.
Um þessar tölur getur ekki orðið neinn efnislegur
ágreiningur, því að þær verða ekki hraktar í neinum
umtalsverðum atriðum. Þær eru í rauninni ekki nýjar,
því að öðru hveiju hafa þær verið reiknaðar út aúan
síðastliðinn aldarúórðung og sýna jafnan hið sama.
íslendingar ættu að hætta að væla um, hversu erfitt
sé að lifa, af því að mjólkin sé svo dýr og benzín svo
rándýrt. Miklu nær er að drífa í að losna af þingi við
stjómmálaflokka og stjómmálamenn, sem standa að
baki peningabrennslunnar í hefðbundnum landbúnaði.
Málið er ekki flókið. Krafan er, að ríkið hætti íjár-
hagslegum afskiptum af hefðbundnum landbúnaði og
leyfi frjálsa verzlun með innlenda og erlenda búvöm.
Jónas Kristjánsson
FIMMTUDAGUR 15. JÚNÍ 1989.
Kvennalistinn kom inn í stjórnmálin meö sérstööu.
Kvennalistinn
í ógöngum
Það hefur verið dálítið sérkenni-
legt að fylgjast með störfum
Kvennalistans um skeið. Listinn
kom sem ferskt afl inn í stjóm-
málin og uppskar bæði athygli og
stuðning langt út fyrir raðir þeirra
sem aðhyllast hugmyndafræði
Samtaka um kvennalista. Að und-
anfómu hefur uppsveifla listans í
skoðanakönnunum verið að dala
og jafnff amt sú stefnufesta og sam-
staða sem einkenndi Kvennahst-
ann fyrstu árin, a.m.k. út á við.
Hreinu línurnar horfnar
Það vakti óskipta athygli þegar
þingflokkur Kvennalistans hcrfnaöi
stjómarþátttöku vorið 1987 vegna
þess að ekki var orðið við kröfu
hans um hækkun lágmarkslauna
með lögum. Mesapótamíu-rök full-
trúa vinnumarkaðarins urðu þá
fræg að endemum og Jón Hanni-
balsson og Þorsteinn Pálsson
gengu bónleiðir til búðar. Næsta
árið sópaði Kvennalistinn að sér
fylgi og tók einarðan þátt í stjómar-
andstöðu á Alþingi.
í stjómarmyndunarviðræðum sl.
haust vora samningamönnum
Kvennalistans nokkuð mislagðar
hendur við að útskýra afstöðu sína.
Krafan mn þjóðstjóm var ekki
mjög sannfærandi og ekki fór á
milli mála að skoðanir vom mjög
skiptar í hópi kvennanna varðandi
ffamhaldið. Lyktir urðu hins vegar
að Kvennahstinn hafnaði aðhd að
ríkisstjóm með núverandi stjóm-
arflokkum og krafðist þess í stað
kosninga sem fyrst. Hin opinbera
afstaða var sú að ekki var fallist á
aö skila samningsrétti til verka-
lýðshreyfingarinnar fyrr en sex
mánuðum eftir stjómarmyndun-
ina.
Krafan um kosningar
hljóðnuð
Eftir því sem leiö á veturinn bar
æ minna á kröfu Kvennahstans um
kosningar. Þingflokkur kvennanna
veitti ríkisstjóminni stuðning í
ýmsum málum og endaði með því
að verja stjómina fahi með stuðn-
ingi við húsbréfaffumvarp félags-
málaráðherrans. Þaö var gert á
sama tíma og Kvennahstinn tók
undir söng sjálfstæðismanna um
„óvinsælustu stjóm ahra tíma“. í
eldhúsdagsumræðum 27. aprh sl.
höfðu talsmenn Kvennalistans
uppi hörð orð um ríkisstjómina og
réðust ákaft á þá kjarasamninga
sem stjómin beitti sér fyrir í maí-
byijun.
Samt gerðist það aðeins fáum
dögum síðar að Kvennahstinn
tryggði ríkistjóminni meirihluta í
atkvæðagreiðslum um húsbréfa-
ffumvarpiö í neðri dehd og kom
þannig að líkindum í veg fyrir að
stjómin féhi og efnt yrði th kosn-
inga. Þetta væri skiijanlegt ef hér
hefði veriö um að ræða meiriháttar
baráttumál af stefnuskrá Kvenna-
Kjallarinn
Hjörleifur Guttormsson
alþingismaður
hstans sem stjómin hefði tekið upp
á arma sína. Svo var hins vegar
ahs ekki. Af einhveijum duiarfthl-
um ástæðum var nú krafan um
kosningar rokin út í buskann og
yfirlýsingamar um hina óvinsælu
ríkisstjóm gleymdar.
Hrossakaup um húsbréfa-
frumvarpið
í húsbréfamálinu var stefnufesta
Kvennahstans fól fyrir baunadisk.
Talsmaður hstans í félagsmála-
nefnd neðri dehdar hafði gagnrýnt
mörg atriði í þessu vandræðafrum-
varpi við fyrstu umræðu í þinginu
og boðað andstöðu við það í þing-
nefnd. Þá byijuðu hins vegar
skmðningar 1 dyngju Kvennahst-
ans þangaö sem félagsmálaráð-
herra kom í heimsókn og sárbændi
um stuðning. Raddir fóru að heyr-
ast um það að Kvennahstanum
væri tæpast stætt á að feha eina
kvenráðherrann út úr bannsettri
ríkistjóminni. Ókrýndur formaður
hstans, Guðrún Agnarsdóttir, gekk
fram á síður dagblaðanna og sagði
Kvennahstann með opinn huga í
húsbréfamáhnu. Nokkra áður
hafði félagsmálaráðherra skipað
Guðrúnu stjómarformann í
Vinnueftirhti ríkisins en það er
nokkuð óvenjulegur bitlingur úr
hendi krata.
Nú var snarlega leitað leiða th
að Kvennahstinn gæti söðlað um í
húsbréfamálinu. Brúin, sem smíð-
uð var, tengdist ekki framvarpinu
um húsbréf heldur félagslega
íbúðakerfinu sem endurskoða átti
hvort eð var. Samningar við ríkis-
stjómina gengu síðan upp með
hraði sem hin prýðhegustu hrossa-
kaup. Ágreiningur og sárindi
leyndu sér þó ekki í þinghði.
Kvennalistans eftir þessa frumlegu
lendingu.
Eftir stendur að Kvennahstinn
virðist ekkert hafa meint með kröf-
unni um kosningar sl. haust en
aðeins verið aö koma sér undan
erfiðri stjómarþátttöku. í stað mál-
efnalegrar afstöðu th frumvarps
um húsbréf var kynferði ráðher-
rans, sem bar máhð fram, látið
ráða niðurstöðu þingmanna
Kvennahstans. Hér blasir viö aht
önnur mynd en birtist kjósendum
vorið 1987, fyrir og eftir kosningar.
Útskiptareglan orðin
vandræðamál
En nýjar hremmingar hafa síðan
bæst við hjá hinum hagsýnu hús-
mæðrum. Reglan, sem kunngerð
var fyrir síðustu kosningar um út-
skipti þingmanna hstans á miðju
kjörtímabih hefur orðiö að miklu
vandræðamáh hjá þessari ungu
hugsjónahreyfingu. Strax sl. haust
tók að bera á því að hlutaðeigandi
voru ekki mjög spenntar fyrir að
fylgja eftir samþykktinni um út-
skipti, einkum átti það við um Guð-
rúnu Agnarsdóttur. í blaðavið-
tölum lýsti hún margs konar mein-
bugum á að af þessu gæti orðið.
Sumpart var það reynsluleysi
þeirra sem við ættu að taka, þá
óvissan í stjómmálunum og að lok-
um persónulegir hagir varamanns-
ins. Á gjörvöhum varamannabekk
Kvennahstans í Reykjavík fannst
þegar th átti að taka engin kona
sem væri th þess treystandi eða
reiðubúin að gera Guðrúnu það
kleift að stíga út af þingi á miðju
kjörtímabih, eins og samþykkt
hafði verið og básúnað út fyrir
kosningar.
Reglan um eina fyrir allar og ah-
ar fyrir eina er ekki lengur í ghdi.
Kvennahstinn skiptist nú í hinar
reyndu forystukonur og reynslu-
htla nýhða sem ekki þykir meira
en svo fært að treysta fyrir fjöregg-
inu á þingi. í röðum hstans hafa
komið fram ámóta brestir og hjá
græningjum í Vestur-Þýskalandi
þar sem reglur um útskipti þing-
manna urðu mikið deilumál. Krist-
ín Hahdórsdóttir hefur þó sýnt þá
samkvæmni að standa upp sjálf-
viljug en Guðrún situr sem fastast
og er greinhega afar óljúft að víkja
af þingi.
Er sérstaðan að hverfa?
Kvennalistinn kom inn í stjórn-
máhn með sérstöðu sem dugað hef-
ur th að ná góðri fótfestu á Al-
þingi. Listinn hefur verið í þeirri
aðstöðu að geta gagnrýnt „gömlu
flokkana" sem eru meira og minna
markaðir af spillingu valdsins og
málamiðlunum. Slíkt hlutverk er
vandmeðfarið th lengdar. Ótvírætt
hefur Kvennahstinn haft nokkur
áhrif, beint og óbeint. Svo virðist
hins vegar sem smám saman sé að
fenna yfir sérstöðu hstans og ýmsir
veikleikar og ósamkvæmni hefur
komið í Ijós, eins og hér hafa verið
rakin dæmi um. Enn er þó ahtof
snemmt að dæma úr leik þessa
merkhegu kvennahreyfingu, sem
hefur fengið á sig geislabaug sem
lýsir af langt út yfir Atlantsála.
Hjörleifur Guttormsson