Dagblaðið Vísir - DV - 16.06.1989, Blaðsíða 4

4
FÖSTUDAGUR 16. JÚNÍ 1989.
Fréttir
Vaxtamálið:
Steingrímur kúgaði kratana
Ríkisstjómin ætlar að keyra vext-
ina niður með handafli og í trássi við
markaðinn. Stjómin gaf Seðlabank-
anum fyrirmæli um þetta. En í ríkis-
stjóminni hafa verið mjög skiptar
skoðanir mn málið. Það er Stein-
grímur Hermannsson forsætisráð-
hen-a, sem knýr þetta fram með
stuðningi flokksmanna sinna og al-
þýðubandalagsmanna. Alþýðu-
flokksmenn hafa verið tregir en láta
nú undan þrýstingi starfsbræðra
sinna í stjóminni. Jón Sigurðsson
viöskiptaráðherra hefur oft sagt, að
hann vildi ekki lækka vexti með
handafli. Kunnugir segja, að kratar
hafi verið beygðir. Forsætisráðherra
hefur verið óspar á ummæli um, að
lækka þurfi vexti, hvaö sem tautar
og raular.
Tveir pólar takast á í ríkisstjóm-
inni. Vissulega vita menn, að at-
vinnulífið og einstaklingar hafa verið
aö sligast undan háum vöxtum. En
ríkisstjómin ætlar líka að láta spa-
rifiáreigendur greiða tapið á bönkun-
um með því að lækka vexti á sparifé.
Þá vill Framsókarflokkurinn eink-
um sjá til þess, að Sambandið borgi
lægri vexti en verið hefur. Ríkis-
stjómin ætlast til, að Seðlabankinn
bindi vaxtaákvarðanir innlánsstofn-
ana takmörkunum, ef þörf krefúr,
eins og þar segir. Ríkisstjómin lít-
ur nú svo á, að þessi þörf hafi skap-
ast.
Mikil breyting
Hér verður nú mikil breyting í vaxta-
málum, ef að líkum lætur. Horfið
verður frá þeirri stefnu, að framboð
og eftirspum eftir lánsfé ráði vöxtun-
um. Sú stefna er þó vafalaut affara-
sælust. Markaðurinn á að ráða ferð-
inni, ef rétt er á spilunum haldið. Þá
er von til þess, að fjármagnið renni
til arðvæiúegustu þarfa. Slík hefur
líka aUt þar til nú verið stefna við-
skiptaráðherra.
En sumir stjómarliðar hafa allt
aðra skoðun. Einn forystumanna
Framsóknarflokksins, sem DV ræddi
við í gær, sagði, að í rauninni ríkti
ekki fijáls markaður um fjármagnið.
Seljendur fjármagns hefðu öll völd.
íslenski fiármagnsmarkaðurinn
væri seljendamarkaöur og fákeppn-
ismarkaður. Þetta væri í raun lokað
kerfi. Öðm máli gegndi, ef fiár-
magnsflutningur væri frjáls milii
landa. Þá fyrst væri unnt að tala um,
að fijáls samkeppni ríkti á fiár-
magnsmarkaði hér. En því væri ekki
aö heUsa.
Útflutningsatvinnuvegimir hér
þyrftu tU dæmis upp til hópa aö
greiða miklu hærri vexti en erlendir
keppinautar þeirra.
Þá væri ríkisvaldið hér á landi að
fiármagna haUa sinn með innlendum
lántökum. Þetta þýddi, að minna fé
yrði eflir handa öðrum. Hinir mörgu
kepptu því um færri krónur og
þyrftu að borga miklu hærri vexti
en ella. Vissulega er það rétt, að rík-
isvaldið tekur til sín stóran hluta
fiármagnsins - til dæmis vegna stöð-
ugs haUareksturs.
Steingrimur hafði sitt fram.
Sjónarhonúð
Haukur Helgason
Landbúnaöurinn
Framangreindar hugmyndir um
fijáls fiármagnsviðskipti miUi landa
minna nokkuð á hugmyndir, sem
uppi hafa verið um landbúnaðinn.
Þar ríkir einokun, þar til fariö yrði
aö flytja inn búvörur.
En auk þess tekur landbúnaðurinn
nú tU sín mikið fiármagn vegna að-
gerða ríkisvaldsins.
Þetta fer mestaUt í óarðbæran
rekstur. Almenningur í landinu
þyrfti ekki að sUgast undan svo
háum vöxtum, ef hið opinbera gengi
ekki á fiármagnið, svo að minna
verður tíl skiptanna.
Þetta gUdir um fleiri atvinnugrein-
ar.
Framangreindur framsóknarfor-
ingi sagði aö Jón Sigurðsson væri
ekki sjálfum sér samkvæmur, þegar
hann snerist gegn vaxtalækkun með
handafli. Jón Sigurðsson væri tU
dæmis í hópnum, sem hefði gripið
inn í samninga og verðlag yfirleitt.
Samkvæmt því hefði Jón ekki per-
sónulega stöðu til að standa gegn
vaxtalækkun með handafli.
En kratamir hafa verið býsna treg-
ir tU að ganga gegn vaxtafrelsinu.
Um það hafa verið skiptar skoðanir
í ríkisstjórninni. Nú stendur enn-
fremur þannig á, að verðbólgan hef-
ur ætt upp. Hraði hennar samsvarar
nú yfir 40 prósent verðbólgu á ári.
Samkvæmt því ættu vextir fremur
að hækka en lækka.
Loks verður að minna á hina miklu
hættu, sem felst í lækkun innláns-
vaxta, og það á verðbólgutímum.
Spamaðurinn er eitt hið nauðsynleg-
asta hveiju þjóðfélagi. Við megum
ekki við því að láta spamaöinn
drabbast niður.
En í ríkisstjóm fara þeir með völd-
in, sem hugsa öðruvísi. Þeir vilja til
dæmis láta gamla fólkið, sem sparar,
borga fyrir hina, sem skulda.
Þetta er í rauninni ljótt mál. Að
visu era hinir yngri, sem oft skuida
mikiö, sterkara afl en hinir gömlu.
En við ætlumst til, að ríkisstjóm
hugsi lengra.
Það gerir þessi ríkisstjóm ekki.
-HH
Framsókn mun nota Útvegsbankann sem pólitíska skiptimynt:
jr
mm mm ■ ■ ■ ■ ■ m u
fccj munai ©icici moja
Jón Sigurðsson um
að selja mínar eigur
- segir Páll Pétursson, þingflokksformaöur Framsóknar
„Ég mimdi ekki biöja Jón Sig-
urösson aö selja eigur mínar,“
sagði Páll Pétursson, þingflokks-
formaöur Framsóknarflokksins,
þegar hann var spurður um þaö
hvort framsóknarmenn væru bún-
ir aö sætta sig við sölu viðskipta-
ráðherra á Útvegsbankanum.
PáU sagöi þaö í raun ekki vera -
hann og aðrir framsóknarmenn
væm sáttir viö að fækka í banka-
kerfinu en þeir litu á þessa tilteknu
sðlu sem misheppnaöa.
Það er þó fióst að framsóknar-
menn munu ekki stööva söluna
sjálfa úr þessu enda ótvírætt að
viöskiptaráöherra getur selt hluta-
bréf ríkisins upp á eigin ábyrgö og
frumkvæöl Aörar eigur ríkisins
þarfhins vegar lagaheimildir til aö
selja.
A löngum þingflokksfundi á miö
vikudag var lagt á ráöin um það
hvemig Framsóknarflokkurinn
myndi haga sér í þessum sölumál-
um Var Steingrímur Hérmanns-
son forsætisráöherra sendur á rík-
isstjómarfund með niöurstööur
þingflokksfundar.
Ástæöa þess aö Framsókn telur
sig enn geta nýtt sér máhð í pólít-
ískum tUgangi eru þau loforö sem
viðskiptaráðherra lét fyigja með í
sölunni um að lagasetningum yröi
beítt viö ýmis atriöi þar. Aö sögn
Páls Péturssonar er algerlega eför
aö ákveöa hvort þessl frumvörp
veröa heimiluð sem stjómarfrum-
vörp.
- En hvemig hugsa framsóknar-
menn til hins nýja banka?
Dregur í efa öryggi
nýja bankans
Páll sagöi að allir vandræða-
skuldarar Útvegsbankans hefðu
verið hreinsaðir út á sínum tlma
þannig aö bankinn ætti mjög trygg
veð. Þaö væri annaö en sagt yröi
um vandræðaskuldara Verslunar-
Iðnaðar- og Alþýðubanka - þeir
væru enn allir á sfnum staö.
„Þaö fólk sem treysti Útvegs-
bankanum fyrir sinum peningum
af því að hann væri oröinn örugg
lánastofiiun hlýtur að hugsa sig um
tvisvar núna. Það fer ekkert á milli
mála að einkabankamir hafa lánaö
aðilum sem eru í vandræðum með
að greiða. Útvegsbankinn haföi
hins vegar losnað við alla sína
gömlu vandræðaskuldara. Oryggi
innstæðueigenda í Útvegsbanka er
ekki aukiö með þessum aðgeröum.
Fé þeirra veröur geymt í ótraustari
stofhun en þeir lögöu fé inn f,"
sagöiPálL
Einkennileg
neeturverk
„Mér flnnst einkennilega aö þess-
ari sölu staðið. Fyrir það fyrsta em
óviökunnanleg vinnubrögð þessi
næturverk. Þetta minnir á byltingu
aö næturlagi á meðan aörir sofa.
Sú tímasetning og sá hraöi sem
hafður var á þessu var að mínum
dómi einkennilegur."
Þá verður verö bankans enda-
laust tilefiii gagnrýni Um það segir
PáU.
„Ég held aö þaö sé relknað þama
ansi mikið niður. Ég sé ekki ástæðu
til að gefa einkabönkunum þessar
peningastofiianir. Ef litiö er á
greiöslukjör og aöra skilmála í
samningnum þá fær ríkiö ansi litið
fyrir. Það réttir ekki mikið ríkis-
sjóðshallann þessi sala. Ég hef
heyrt menn, sem vit hafa á, meta
td. viðskiptavild til verös en hún
er ekkert inni í þessum útreikning-
um. Hún virðist einfaldlega fara
„gratís."
Hefðl ekklaertSÍS
gott að fá bankann
- En síðast þegar rætt var um
sölu bankans vildir þú selja hann
SÍS og fýrir lægra verð.
„Þá var þetta allt annar banki
sem var verið aö ræöa um og ekki
sambærilegt. Þá var veriö aö ræða
um alit aðra stofnun en Útvegs-
bankinn er í dag. Út af fyrir sig var
ég persónulega ekki neitt ákafur
um það að samvinnuhreyfingin
keypti þennan banka. Mér sýnist
aö samvinnuhreyfingin hafi alveg
nóg með sjálfa sig og hafi ekki ver-
ið-í stöðu til þess aö fara inn á ný
sviö. Ég veit ekkl hvort þeir hefðu
haft nokkuö með Útvegsbankann
aö gera á sínum tíma þegar þeir
vora aö gera boð í hann,“ sagði
PállPétursson.
-SMJ
Hvalurinn i fjörukambinum í Þóröarhöföa. Málmey i noröri.
DV-mynd Þórhallur
Risahvalur á fjöru-
kambi Þórðarhöfða
ÞórhaDur Ásmundason. DV, Sauöárkróld:
Þegar grenjaskyttur frá Hofsósi
voru á ferö úti í Þóröarhöfða um síð-
ustu helgi fundu þeir búrhveli mikið
sem rekið hafði upp í fiörukambinn.
Hvaiurinn, sem er karldýr, er um 18
metrar á lengd og digur mjög. Hann
er mjög heillegur og hefur ekki orðið
fyrir ásókn vargs. Aðeins er byrjað
að koma óþefur af honum. Búrhval-
ur er stærstur allra tannhvala en
sést sjaldan við ísland.
Hvalinn rak á Höfðamöl rétt austan
við svokallað Hellnanes en þaöan
liggur grynning út í Málmey. Talið
er líklegt að hvalinn hafi rekiö í
brimi í lok apríl eða byrjun maí.
Fólk hefur gert sér ferð út í höfðann
síðustu daga til að skoða hvalinn en
þangað er jeppafært eftir melunum
niður undan bænum Höfða.
Friðrik Antonsson, bóndi á Höfða,
sagðist ekki hafa heyrt sögusagnir
um að hval hafi rekið á þessum slóð-
um fyrr. Þó minnist hann þess að
þegar hann var ungur drengur hafi
fundist bein úr hval í fiörukambin-
um. Hryggjarliðimir hafi nokkrir
verið fluttir heim og notaðir sem stól-
ar. Þóttu nokkuð þægileg sæti á þeim
tíma.
Landvemd og plastpokamlr:
Úthlutaði 7 milljónum
Landvemd hefur úthlutað til 36
aðila, af þeim fimmtíu sem sóttu um,
tæpum sjö milijónum króna. Pening-
amir hafa safnast saman eför að far-
iö var aö selja plastpoka í verslunum.
En eins og kunnugt er fær Land-
vemd hluta af hveijum seldum plast-
poka.
í fagnefnd sem ákveður hveijir fá
úthlutun sifia eftirtaldir: Agnar Ing-
ólfsson frá raunvísindadeild Háskóla
Islands, Þóra Ellen Þórhallsdóttir frá
Hinu íslenska náttúrufræðifélagi,
Brynjólfur Jónsson skógfræöingur
frá Skógræktarfélagi islands, Auður
Sveinsdóttir landslagsarkitekt, Ingvi
Þorsteinsson náttúrufræðingur frá
Landvemd og Sigurður Jónsson frá
Kaupmannasamtökum íslands og
verslunardeild Sambandsins.
-sme