Dagblaðið Vísir - DV - 09.01.1990, Qupperneq 4

4
ÞRIÐJUDAGUR 9. JANÚAR 1990.
Fréttir
Langt frá því að Sambandið sé komið á lygnan sjó:
Gjaldþroti var bægt
frá á síðustu stundu
- ríkið verður að bjarga málunum með kaupum á hlut Sambandsins í íslenskum aðalverktökum
Frá hinum þýðingar mikla stjórnarfundi Sambandsins um siðustu helgi. Forstjórinn heilsar stjórnarmönnum og
eru menn allt annað en kátir á svip, enda mikil alvara sem við þeim blasti. DV-mynd GVA
Stærsta gjaldþroti sögunnar á ís-
landi var bægt frá á síðustu stundu
þegar naumur meirihluti stjórnar
Sambands íslenskra samvinnufélaga
samþykkti að ganga að tilboði Lands-
bankans um að kaupa Samvinnu-
bankann á 605 milljónir króna. Einn-
ig samþykkti Landsbankinn að gefa
eftir vaxtagreiðslur Sambandsins frá
því í september upp á um 60 milljón-
ir króna og að ábyrgjast lífeyrismál
starfsmanna Samvinnubankans upp
á aðra eins upphæð. Þá eru stjórnar-
menn Sambandsins með vilyrði fyrir
því að ríkið kaupi hlut þess í íslensk-
um aöalverktökum. Sá eignarhluti
er sagður nema um einum milljarði
króna.
Það var krafa frá erlendum við-
skiptabönkum Sambandsins að það
seldi þessar eignir til að laga íjár-
hagsstööuna. Ef Sambandið yrði ekki
við þessum kröfum myndu erlendu
bankamir fara fram á skuldaskil,
sem hefði þýtt gjaldþrot þess. Skuldir
þess erlendis voru í ársbyrjun 1989 á
milli 4 og 5 milljarðar króna. Reikn-
ingar ársins 1989 liggja að sjálfsögðu
ekki fyrir. En það er álit stjórnar-
manna Sambandsins, sem DV hefur
rætt við, að skuldin sé enn á milli 4
og 5 milljaröar.
Ótti forsætisráðherra
Guðjón B. Ólafsson, forstjóri Sam-
bandsins, hefur gagnrýnt Steingrím
Hermannsson fyrir að segja í samtali
við DV að staða Sambandsins sé graf-
alvarlegt mál. Erlendir bankar sæki
nú fastar á en nokkru sinni og
greiðsluþrot Sambandsins varði ekki
bara samvinnuhreyfinguna, heldur
þjóðina alla. Gagnrýni Guöjóns B.
Ólafssonar hefur að vonum vakið
furöu. Það er engu líkara en hann
skilji alls ekki alvöru málsins.
Hann segir líka í samtali við DV í
gær að skuldir Sambandsins séu ekki
hærra hlutfall af veltu en hjá ýmsum
öðrum fyrirtækjum. Það er hins veg-
ar ekki sama hvort talað er um fyrir-
tæki sem skulda nokkur hundruð
milljónir króna, eða fyrirtæki eins
og Sambandið sem skuldar uppundir
10 milljaröa og hefur ekkert veð að
leggja fram fyrir erlendum skuldum.
Ótti Steingríms Hermannssonar
forsætisráðherra er skiljanlegur.
Eins og hann sagði í DV myndi ríkis-
stjórnin ekki komast hjá því aö
hlaupa undir bagga verði Sambandið
gjaldþrota. Þar koma bæði til lún
gífurlegu áhrif Sambandsins í ís-
lensku viðskipta- og athafnalífi. Og
eins hitt sem Steingrímur sagði, hver
yrði staöa íslenska ríkisins hjá er-
lendum bankastofnunum ef erlendir
viðskiptabankar Sambandsins töp-
uðu milljörðum króna á gjaldþroti
þess.
Fréttaljós
Sigurdór Sigurdórsson
Láta þýða allt
Samkvæmt heimildum DV láta er-
lendu viðskiptabankarnir þýða fyrir
sig allt sem skrifað er í íslensk blöð
um Sambandið og stöðu þess. Slíkum
þýðingum hefur verið veifað framan
í fulltrúa Sambandsins á samninga-
fundum erlendis. Ef til vill er gagn-
rýni Guðjóns tilkomin vegna þess.
Hann óttast að vonum að þýðingu á
ummælum Steingríms verði veifað
þegar fulltrúar bankanna kom til
landsins í þessari viku til samninga
um skuldamál Sambandsins. Um-
mæli forsætisráðherra vega að sjálf-
sögðu þungt. En þau ummæli hans
aö ríkið muni hlaupa undir bagga
fari illa hjá Sambandinu ættu að róa
Guðjón.
Enn taprekstur
Guðjón B. Ólafsson viðurkennir í
samtali við DV, að taprekstur hafi
verið á Sambandinu á síðasta ári.
Hann segist hins vegar vongóður um
aö dæminu verði snúið viö í ár. Hann
viðhafði svipuð ummæli um áramót-
in 1988/1989. Fátt bendir til þess að
fiskvinnslufyrirtæki Sambandsins
verði rekin með miklum gróða á
þessu ári. Mikligarður og Kaupstað-
ur eru rekin með bullandi tapi og
sömuleiðis flest kaupfélög landsins.
Það er því ekki auðvelt að sjá með
hvaöa hætti hægt verður að snúa
taprekstri Sambandsins í hagnað á
þessu ári.
Því er það að margir bera enn ugg
í bijósti um að þótt nú sé borð fyrir
báru hjá Sambandinu eftir söluna á
bankanum og væntanlega sölu á
hlutnum í íslenskum aðalverktökum
séu erfiðleikar Sambandsins ekki úr
sögunni, enda miklar skuldir eftir.
Hættir Guðjón?
Heimildir DV herma, að á hinum
harða og afdrifaríka stjómarfundi
um síðustu helgi hafi Guðjón B. Ól-
afsson forstjóri verið tilbúinn til að
leggja starf sitt að veði yrði kauptil-
boði Landsbankans hafnað. Guðjón
segir að vísu í samtali við DV að
hann sé ekki að hætta hjá Samband-
inu. Aftur á móti hefur hann hvorki
viljað játa því né neita aö hann sé
með atvinnutilboð frá fyrirtæki í
Bandaríkjunum. Frétt þess efnis hef-
ur birst í dagblaði vestra.
Staðreyndin mun vera sú að Guð-
jón er með þetta tilboð upp á vasann.
Það er einnig staðreynd að þótt Guð-
jón hafi þótt standa sig afburöavel
við stjórnun dótturfyrirtækis Sam-
bandsins í Bandaríkjunum og þekki
vel til bandarísks viðskiptalífs hefur
honum ekki gengið eins vel að kom-
ast inn í íslenskt viðskiptalíf, enda
mikill munur þama á.
Hægri hönd Guðjóns síðan hann
tók við stjórn Sambandsins hefur
verið Kjartan P. Kjartansson. Nú
hefur hann sagt upp störfum og segja
fróðir menn um málefni Sambands-
ins aö það verði síst til að auðvelda
Guðjóni starfið í framtíðinni. Þeir
menn sem DV hefur rætt við segjast
því alls ekki úitiloka að Guðjón slái
til og taki því atvinnutilboði í Banda-
ríkjunum sem honum stendur til
boða. Um hugsanlegan eftirmann
Guðjóns, ef hann hættir, vilja engir
spá. Einn viðmælandi DV sagði þann
mann alls ekki vera í augsýn.
-S.dór
í dag mælir Dagfari
Vatnsendi eða heimsendi
Sérkennileg landakaup standa nú
yfir á Vatnsendalandi í nágrenni
Reykjavíkur. Allt í einu og upp úr
þurm hefur þetta land verið sett í
sölu og Reykjavíkurborg hefur gert
bindandi tilboð. Að mati yfirmanna
borgarinnar er tilboð þeirra svo
lágt að það þykir sjálfsagt að gera
það. Að mati seljenda er tilboðiö
svo hagstætt að það þykir sjálfsagt
að taka því.
Eftir þvi sem fréttir herma er
verið að selja Vatnsendalandið til
. aö leggja peningana í Stöð tvö en
eigandi landsins þvemeitar þeim
fréttum og segist ekkert hafa með
Stöð tvö að gera nema það að konan
sín vinni þar. Þá em bomar brigð-
ur á að maðurinn geti yfirleitt selt
landið sem hann á, vegna þess að
eigninni fylgja þær kvaðir að Vatn-
sendaland megi ekki selja, heldur
gangi það í erfðir eftir því sem ætt-
ingjamir lifa í beinum karllegg.
I ofanálag kemur svo Kópavog-
kaupstaður og segir að Reykjavík
eigi ekkert með að kaupa Vatn-
senda enda sé Vatnsendi í lögsögu
Kópavogs og þaö sé nýtt af náhnni
ef eitt bæjarfélag sé að kaupa land
í öðm bæjarfélagi.
Því má svo við bæta aö tilboð
Reykjavíkur er með ýmsum fyrir-
vöram og þá meðal annars þeim
að Alþingi verði að samþykkja sér-
stök lög sem heimili borginni kaup-
in. Meðan á öllu þessu gengur ber-
ast þær upplýsingar frá Verslunar-
bankanum aö fyrri eigendur Stöðv-
ar tvö séu búnir að leggja fram
peninga sem nemur sömu upphæð
og kaupverðinu eða rúmum eitt
hundrað og fimmtíu milljónum
sem tryggi þeim áframhaldandi
eignaraðild að sinni eigin sjón-
varpsstöð. Þeir peningar em sagðir
til komnir vegna sölunnar á Vatn-
senda, en á sama tíma segir í frétta-
tilkynningum aö fyrsta útborgun
fyrir landið nemi tólf milljónum og
sú upphæð verði ekki greidd fyrr
en Alþingi hafi samþykkt kaupin.
Fyrir Dagfara, sem hefur ekki
nema meðalgreind er þetta alltof
flókið mál ti! að hægt sé að skilja
það í einu vetfangi. Dagfari er auð-
vitað glaður yfir því að einhverjir
menn út í bæ, geta borgað skuldir
sínar fyrir peninga sem ekki er
búið að borga vegna kaupa á landi,
sem ekki er búið að selja og það
af manni sem ætlar aö eiga pening-
ana sína sjálfur, fyrir land, sem
hann má ekki selja. Hitt er þó
miklu flóknara þegar Reykjavík
getur keypt land í öðm lögsagna-
rumdæmi fyrir byggingar sem
verða þá byggöar utan Reykjavík-
ur, fyrir Reykvíkinga sem alls ekki
verða Reykvíkingar, þegar þeir em
búnir að byggja!
Menn spyrja:af hveiju kaupir þá
ekki Kópavögúr landið? Því er til
að svara að Kópavogur hefur ekki
efni á að gera tilboð í landið og
hefur ekkert við það að gera á þess-
ari öld. Kópavogur hefur ekki efni
á því að kaupa byggingarlóðir fyrir
aíkomendur sína eins og Reykvík-
urborg getur gert og hefur víst nóg
með að eiga fyrir lóðum handa
núlifandi kynslóð.
Davíð er sem sagt að kaupa land
sem hann má ekki og Kópavogur
þarf að eiga peninga’ sem hann á
ekki. Að öðrum kosti getur Vatn-
sendabóndi ekki selt mönnum sem
hann má ekki, jörð sem hann á
ekki. Og ef Kópavogur getur ekki
gengið inn í tilboð Reykjavíkur og
Reykjavík getur ekki gert tilboð í
lögsagnarumdæmi Kópavogs og
eigandinn fær ekki peningana fyrir
jörðina og Stöðvarmenn fá ekki
peningana sem eigandinn á, fær
Verslunarbankinn ekki peningana
upp í skuldir Stöðvarinnar sem
ekki er þá lengur í höndum eigenda
sinna!
Menn spyrja þá að endihgu: hver
á þá landið? Hver má selja og hver
má kaupa? Hver á Vatnsenda og
hver á Stöðina og hvað á Verslun-
arbankinn? Er Reykjavík að leggja
undir sig Kópavog eða er Kópavog-
ur að innhma Reykjavík? Og hvaö
verður um peningana, sem Reykja-
víkurborg ætlar að borga, ef
Reykjavík má ekki kaupa og lan-
deigandinn má ekki selja? Er þetta
ekki algjör heimsendir? Er ekki
bæði Reykjavík, Kópavogur, Stöð
tvö og Verslunarbankinn komnir á
leiðarenda meö þetta mál, þegar
eigandinn treystir á að geta selt það
sem hann á ekki; aðila sem hann
má ekki, land sem menn. sjá ekki,
fyrir peninga sem þeir fá ekki,
vegna samninga sem þeir ná ekki?
Dagfari