Dagblaðið Vísir - DV - 22.06.1990, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 22. JÚNÍ 1990.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF. '
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aöstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK, SlMI (91 )27022 - FAX: (91)27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRjALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1000 kr.
Verð i lausasölu virka daga 95 kr. - Helgarblað 115 kr.
Fjölgun ferðamanna
Samkvæmt nýjustu tölum komu fleiri erlendir ferða-
menn til landsins það sem af er þessu ári en áður hefur
þekkst. í maímánuði einum komu 15% fleiri ferðamenn
en á sama tíma í fyrra. Þetta eru ánægjuleg tíðindúog
bera þess vott að gott starf hefur verið unnið til kynning-
ar á íslandi og áhugi fer vaxandi á íslandsferðum. Mest
virði er þó sú staðreynd að aðalannatími í ferðamálum
var ekki genginn í garð á því tímabili sem talningin nær
yfir. Ferðatíminn er að lengjast og ekki lengur bundinn
við nokkrar vikur yfir hásumarið.
Hér munar miklu um ráðstefnur og fjölmennar sam-
komur sem haldnar eru hér á landi fyrir alþjóðlegar
stofnanir eða félagasamtök. Hótelin eiga sinn þátt í því
en aðstaða til ráðstefnuhalds hefur stórbatnað á undan-
fórnum árum. Við höfum lengi haldið því fram að ísland
væri kjörið til samkoma af þessu tagi enda er það ný-
mæh fyrir útlendinga að komast með þeim hætti á nýj-
ar slóðir. Alþjóðlegar ráðstefnur af hvers kyns tagi eru
tíðar hjá einstökum stéttum, starfshópum, fyrirtækjum,
hagsmuna- og áhugamannasamtökum og opinberum
embættismönnum. Með vaxandi alþjóðlegu samstarfi
má fullyrða að þúsundir ráðstefna og fjölmennra funda
fari fram í viku hverri víða um heim. ísland getur ver-
ið áningarstaður fyrir þessar samkomur eins og hver
annar staður á heimskringlunni og þar sem fæstir hafa
áður lagt leið sína hingað er það nýmæh og nýjabrum
fyrir ráðstefnugesti og þátttakendur að fá tækifæri til
að slá tvær flugur í einu höggi. Hittast til viðræðna og
kynna við kohega og sjá sig um á nýjum slóðum. Þessa
möguleika eiga íslendingar að nýta sér til hins ýtrasta.
Fullvíst má telja að ferðafólk á meginlandi Evrópu
hafi áhuga á að skoða norðlægar slóðir. Straumurinn
hefur um árabil legið th suðlægari landa en þegar þær
ferðir verða leiðigjarnar í sóhnni og hitanum beinist
athyglin að ósnortinni náttúru norðursins. Á tímum
umhverfisverndar og mengunarhættu telst það íslandi
th tekna að hér er hreint loft og óbyggðar víðáttur sem
hvorki bera merki um náttúruspjöll né mengun. Þessi
einkenni eigum við íslendingar að varðveita enda mesta
aðdráttaraflið fyrir erlenda ferðamenn sem hafa fengið
nóg af mannmergðinni, skipulögðum ferðamannastöð-
um og menguðu andrúmsloftinu á meginlandinu.
Aukinn ferðamannastraumur er gleðiefni. Hann fær-
ir okkur tekjur, atvinnu og betri nýtingu á gistiaðstöðu.
En á sama tíma ber okkur að varast skipulagslausa
gestrisni. Við megum ekki láta ferðamennina sphla
óbyggðunum eða fá það á tilfmninguna að við sjálf spih-
um þeim. Við skulum hafa í huga að erlendir ferðamenn
sækjast ekki endhega eftir lúxus þegar þeir koma hing-
að og búast heldur ekki við honum. Langflestir ferða-
mannanna sækjast eftir útiveru, fjallaferðum, útreiðum,
veiðiskap og náttúruskoðun hvers konar. Þeir vilja hafa
aðbúnaðinn frumstæðan og þeir vilja hafa fyrir hlutun-
um. Þeir eru ekki komnir th að flatmaga í sól og sumri
og þeir sækjast ekki eftir flögurra stjörnu hótelum.
Kostir íslands sem ferðamannalands eru þeir að hér
er boðið upp á annað og öðru vísi ferðalag. Þannig höf-
um við og kynnt landið og þannig eigum við að varð-
veita það. Fiskisagan flýgur og fyrir hvern einn ferða-
mann, sem snýr ánægður heim, koma tveir í staðinn
ef orðsporið og ferðasagan eru jákvæð. Það er ekki nóg
að draga ferðamennina th landsins. Við verðum að láta
þá njóta íslandsdvalarinnar.
Ellert B. Schram
Prófsteinn á lýöræði í hinum ný-
frjálsu kommúnistaríkjum Aust-
ur-Evrópu er hvort nýir valdhafar
þar sætta sig viö andstöðu. Á þessu
prófi hefur Iliescu, forseti Rúme-
níu, nú falhö með skömm. Þaö er
nú komiö á daginn, sem marga
grunaði, aö stjómarhættir Ceau-
sescus, fyrrum haröstjóra, standa
nýjum valdhöfum mun nær en lýö-
ræðislegar aðferðir. Það ofbeldi,
sem beitt var gegn mannfjölda sem
kraföist þess friösamlega aö tryggt
yrði að kommúnistar yrðu ekki í
valdastöðum í nýju stjórninni, var
óréttlætanlegt með öllu. Mótmælin
fóm í taugarnar á valdhöfum og
það var nóg.
Sú aðferð að siga námamönnum
á almenning, sem einhvers konar
byltingarvörðum er dæmalaus síð-
an i byltingunni í íran, og þess
háttar aðferðir getur engin lýöræð-
Voican Gelu, varaforseti Rúmeníu. - „Maðurinn á bak við lliescu. -
Menn telja sig þekkja handbragð hans í því að bæla niður mótmælin
í Búkarest", segir greinarhöf. m.a.
UKarí
sauðargærum
isstjórn leyft sér. Ihescu forseti lýs-
ir því blákalt yfir að fasistar og
útlend leiguþý hafi verið að gera
uppreisn og hann hafl verið að
bjarga lýðræðinu með þessum að-
gerðum.
Slíkar yfirlýsingar em hrein
ósvífni, sem Ceausescu hefði verið
trúandi til, en meiri kröfur vom
gerðar til Diescus, kröfur sem hann
hefur nú sýnt að hann stendur ekki
undir. En það er ekki aðeins forset-
inn sem hefur sýnt takmarkaðan
skhning á eðh lýöræðis, rúmensk-
ur almenningur virðist hafa litla
hugmynd um hvað í því hugtaki
felst, ef marka má kosningaúrslitin
í síðasta mánuði.
Kosningar
Um gjörvalla Austur-Evrópu, að
frátalinni Rúmeníu, og reyndar nú
síðast Búlgaríu, hafa kommúnistar
nær þumkast út í frjálsum kosn-
ingum. í Austur-Þýskalandi, Ung-
veijalandi, Póhandi, Tékkóslóvak-
íu og júgóslavnesku lýðveldunum
Slóveníu og Króatíu, hefur fylgi
kommúnista í kosningum verið í
mesta lagi tíu prósent. AUs staðar
hafa verið myndaðar ríkisstjómir
án þátttöku þeirra. - En ekki í
Rúmeníu.
Ástæðunnar er að leita í bylting-
unni í desember. Sú bylting um-
bylti ekki stjórnkerfinu sjálfu, hún
aðeins kollvarpaði valdhöfum. Allt
valdakerfið var eftir sem áður
óbreytt á sínum stað, tilbúið fyrir
nýja valdhafa. Og það hefur gerst,
kommúnistar breyttu um nafn, en
það eru eftir sem áöur kommúnist-
ar sem öllu ráða.
Byltingin í Rúmeníu hófst sem
uppreisn námsmanna, studd af
stórum hluta almennings, en þeirri
byltingu var stolið. Þjóðfrelsisfylk-
ingin svokallaða, sem myndaðist í
byltingunni í Búkarest, stækkaði
um allt land með því aö ráðandi
kommúnistar á hverjum stað, þeir
hinir sömu og völdin höfðu fyrir,
lýstu yfir andstöðu við Ceausescu,
sögðust tilheyra þjóðfrelsisfylking-
unni, og tóku sjálfir völdin, sem
þeir höfðu þegar, í hennar nafni.
Byltingin náði víða ekki lengra en
þetta. Þetta var ekki bylting lýð-
ræöisafla gegn kommúisma, held-
ur valdarán. í því ijósi verður að
skilja atburðina í Rúmeníu og
kosningaúrslitin í síðasta mánuði,
þar sem Ihescu fékk 85 prósent at-
kvæða og flokkur hans, arftaki
kommúnistaflokksins, tæp 70 pró-
sent þingsæta.
Að stela byltingunni
Það voru þrír aðilar sem tóku
völdin af Ceausescu í desember. í
fyrsta lagi herinn, í öðru lagi hluti
öryggissveitanna Securitate og í
þriðja lagi hluti kommúnista-
flokksins. Maðurinn á bak við
valdaránið, sá sem átti mestan þátt
KjaUarinn
Gunnar Eyþórsson
fréttamaður
í því fyrst að stela byltingu almenn-
ings og síðan tryggja að valdataum-
arnir yrðu áfram í höndum komm-
únista undir nýju nafni, heitir Gelu
Voican, sá sem skipulagði þjóð-
frelsisfylkinguna og baráttuaðferð-
ir hennar, og er nú hægri hönd Ili-
escus og væntanlegur yfirmaður
nýrrar ríkislögreglu sem lögð hafa
verið drög að. - Hann er hug-
myndafræðingur hinnar nýju
stjórnar og hans hugmyndafræði
er kommúnismi.
Það er sagt verk Voicans að ekki
hefur verið hróflað að neinu veru-
legu leyti við kerfi kommúnismans
í Rúmeníu, þótt vissulega hafi þar
mörgu verið breytt til betri vegar.
Voican er maðurinn á bak við Ilies-
cu, hann heldur sig á bak við tjöld-
in, en þeir sem glöggt þekkja til,
telja sig þekkja handbragð hans í
því að bæla niður mótmælin í Búk-
arest. - Sá hluti Securitate, sem tók
þátt í byltingunni, hefur getað
komið í veg fyrir að Securitate
væri upprætt með öhu, í Rúmeníu
eru ennþá fyrir hendi forsendur
fyrir lögregluríki.
Valdstjórn
En kosningarnar í síðasta mán-
uði hafa veitt Iliescu og þjóðfrelsis-
fylkingunni lögmæti, svo er að sjá
sem valdhafar hafi misskilið það
lýðræðislega lögmæti þannig að
þeim væri leyfilegt að ganga í
skrokk á andstæðingum sínum. En
í þessu hafa hinir njyu valdhafar
dyggan stuðning margra. Allur
fjöldi manna í Rúmeníu veit lítið
sem ekkert um lýðræði en því meir
um það sem gera má í skjóh valds.
Þeir sem áður studdu Ceausescu
með hylhngarópum á torgum eru
alveg eins tílbúnir að styðja nýju
valdhafana, því frekar sem Iliescu
er í augum almennings maðurinn
sem kollvarpaði Ceausescu. Það
sem færst hefur til betri vegar í
Rúmeníu síðan er þakkað Ihescu.
Nú er þar ekki matarskortur, raf-
magnsleysi og önnur óáran. Byrjað
er aö skipta landi mhh smábænda,
og lífskjörin eru betri en þau voru.
Fyrir almenning, sem hefur aldrei
kynnst frelsi, eru óhlutbundin hug-
tök eins og lýðræði og málfrelsi
minna virði en áþreifanlega bætt
kjör, og á því byggist fylgi Iliescus.
Ný stjórnarskrá
Þingið í Búkarest, þar sem þjóð-
frelsisfylkingin hefur yfir tvo
þriðju þingsæta, hefur samþykkt
að beija skuli niður með hörku
götumótmæli gegn stjórninni. Áð-
ur hafði þjóðfrelsisfylkingin að
undirlagi Voicans bannað „pólit-
ísk“ verkföll. En samt sem áður er
ekki endanlega hægt að fella dóm
um valdhafana í Rúmeníu, hugsan-
legt er að þetta ástand sé milhbhs-
ástand.
Það sem skiptir sköpum um
framtíðina og mun skera úr um
hvort taka má Rúmeníu alvarlega
sem lýðræðisríki er nýja stjómar-
skráin sem nú er verið að vinna
að. Sú stjórn, sem nú situr, á að
leggja fram nýja stjórnarskrá inn-
an hálfs annars árs. Innan árs frá
þeim tíma á að kjósa þing og for-
seta á ný. - Ef sú stjómarskrá verð-
ur raunverulega lýðræðisleg er
ennþá von um Rúmeníu.
En hugur manna á Vesturlönd-
um til stjórnvalda þar, nú eftir á-
rásirnar á stjórnarandstæðinga í
Búkarest, kemur best fram í þeirri
ákvörðun Bandaríkjamanna að
stöðva allar áætlanir um efnahags-
aðstoð við Rúmeníu um sinn, og
ákvörðun Efnahagsbandalagsins
að skjóta á frest undirritun sam-
komulags um efnahagssamvinnu.
Það verður ekki fyrr en með nýju
stjórnarskránni sem slá má fóstu,
hvort kommúnisminn lifir áfram í
Rúmeníu í nýju dulargervi eða
hvort þar er komið stjórnarfar sem
vestræn lýðræðisríki viðurkenna.
- Þangað til verður Rúmenía á skil-
orði.
Gunnar Eyþórsson
„Það voru þrír aðilar sem tóku völdin
af Ceausescu 1 desember. í fyrsta lagi
herinn, 1 öðru lagi hluti öryggjssveit-
anna Securitate og 1 þriðja lagi hluti
kommúnistaflokksins. ‘ ‘