Dagblaðið Vísir - DV - 22.06.1990, Síða 15

FÖSTUDAGUR 22. JÚNÍ 1990.
15
Gleymda fólkið
Að loknu moldviðri sveitarstjórn-
arkosninganna er ekki úr vegi að
vekja athygli á högum fólks sem
virðist flestum gleymt: Aldraðir,
sem þarfnast hjúkrunar eða
umönnunar, búa allt of margir við
nær algert neyðarástand, þetta fólk
skiptir hundruðum.
Ófært um að búa
í þjónustuíbúðum
Ég á ekki við fólkið sem við sjáum
í sjónvarpinu við alls kyns tóm-
stundastörf og stjórnmálamenn-
irnir eru sí og æ að mikla sig af því
að byggja þjónustuíbúðir fyrir. Ég
á við alla íúna. Þá sem eru ekki
lengur færir um að taka þátt í fé-
lagsstarfmu, þá sem sitja heima
hjálparlitlir eða hjálparlausir í
neyð sinni og eru í raun alls ófærir
um að hugsa um sig sjálfir.
Það er hvergi gert ráð fyrir þessu
fólki.
Sjúkrahúsin vilja af skiljanlegum
ástæðum helst ekki taka við því af
ótta við að sitja uppi með það og
senda fólkið því heim aftur eins
fljótt og frekast er unnt. Öldrunar-
deildir sjúkrahúsanna hafa tak-
markaðan rúmafjölda og því fyrr
sem hægt er að losa pláss, þeim
mun fleirum er hægt að hjálpa.
Heimahjúkrun og heimilishjálp er
síðan ætlað að leysa vandann en
hann er meiri en svo að við hann
ráðist.
Ekki fært um að þrýsta á
Kannski er vandamálið það að
þetta fólk er ekki lengur fært um
að mynda þrýstihóp. í lífsgæða-
kapphlaúpinu höfum við hent til
hliðar fólkinu sem ól okkur, fæddi
og klæddi, konunum og körlunum
sem byggðu upp lífsgæðin sem við
búum við í dag og voru svo upptek-
in við að búa í haginn fyrir okkur
að þau máttu ekki vera að því að
huga að eigin ævikvöldi.
Þau vöndust því að þolinmæðin
ynni allar þrautir og að þrátt fyrir
allan klíkuskap næði sá sem færi
í biðröðina einhvern tíma landi.
Gallinn er bara sá að það hefur
Kjallarinn
Stefán Ólafsson
útlitsteiknari
ákaflega lítið upp á sig að fara í
biðröð núna, það er ekkert pláss
fyrir allt þetta aldraða og sjúka
fólk. Oft er því haldið fram, og öllu
gamni fylgir nokkur alvara, að ör-
uggasta og stundum eina ráðið til
að komast á hjúkrunar- eða
umönnunarheimili sé að vera
skyldur eða venslaður ráðamönn-
um, helst í báðar ættir.
Búið að eyða peningunum
Það hlálega við þetta ástand er
að í raun og veru er gamla fólkið
löngu búið að greiða fyrir þessa
þjónustu.
Fyrir ekki svo ýkja löngu var á
álagningarseðli opinberra gjalda
sérstaklega tiltekin upphæð, sem
allir greiddu, sjúkrasjóðsgjald
minnir mig að það hafi verið nefnt
og má ekki rugla saman við sjúkra-
samlagsgjöld. Þessir peningar voru
m.a. ætlaðir til að standa straum
af hugsanlegri hælis- eða spítala-
vist. Ég minnist þess að gamall vin-
ur minn sagði við mig fyrir löngu
að þetta gjald greiddi hann með
glöðu geði og væri fegnastur á
meðan hann þyrfti ekki á þjón-
ustunni að halda sjálfur.
Kjarni málsins er einfaldlega að
það er dýrt að aðstoða þetta gamla
og sjúka fólk og það er ekki hklegt
til að hafa hátt um neyð sína. Hinu
má náttúrlega ekki gleyma að
löngu er búið að sólunda sjóðunum
sem nota skyldi til að búa því
mannsæmandi ævikvöld.
Ráðamenn þegja
Ég minnist þess ekki að neinn
heilbrigðisráðherra hafi vakið at-
hygli á neyð aldraðra og sjúkra í
umfjöllun undanfarinna ára um
niðurskurð útgjalda til heilbrigðis-
mála né nefnt þann sparnað sem
ná má með því að færa þjónustu
við þetta fólk af fokdýrum spítala-
deildum á hjúknmar- og umönn-
unarheimili.
Eini ráðamaðurinn, sem ég hefi
séð fjalla um þessi mál á opin-
berum vetvangi, er borgarstjórinn
í Reykjavík sem svaraði spurning-
um kjósenda í Morgunblaðinu í
vor, eins og hann gerir á fjögurra
ára fresti. Þar spurði kjósandi hvað
gert hefði verið fyrir aldraða og
sjúka.
Svarið var í löngu máh um þjón-
ustuíbúðir að Reykjavíkurborg
hefði keypt þijátíu rúm í hjúkr-
unarheimilinu Skjól.
Ekki orð um þaö sem hann hlýtúr
að vita að á biðlistum á Skjóli og
Hrafnistu og slíkum stöðum er tí-
faldur þessi fjöldi og að ótölulegur
Qöldi sjúkrarúma spítalanna er
tepptur af gömlu og sjúku fólki sem
liði miklu betur á hjúkrunar- og
umönnunarheimilum.
Stefán Ólafsson
.. að öruggasta og stundum eina ráð-
ið til að komast á hjúkrunar- eða
umönnunarheimili sé að vera skyldur
eða venslaður ráðamönnum..
„A biðlistum á Skjóli og Hrafnistu og slíkum stöðum er tífaidur þessi fjöldi...“ Umönnunar- og hjúkrunar-
heimilið Skjól við Kleppsveg. DV-mynd GVA
Banvæn þögn
Arðsemiskröfur kalla á sem
flesta úthaldsdaga og til fyrirmynd-
ar er rekstur þar sem tveimur
áhöfnum á skip verður komið við.
Guðjón A. Kristjánsson, forseti
Farmanna- og fiskimannasam-
bandsins, hefur komið með þá hug-
mynd að leggja togurum hreinlega
versta tíma vetrar til að hlífa
mönnum við barningi. - Fiskveiði-
stefna ætti ekki að vera þannig að
óhjákvæmilegt væri að menn yrðu
útslitnir um miðjan aldur.
Veðursjár til að fylgjast með úr-
komusvæðum hefðu meira með
öryggi að gera en loftvarnaratsjár
eins hnignandi stórveldis sem ætl-
að er að fylgjast með ferðum
sprengjuflugvéla annars fallandi
risa á leið þeirra yfir hafið. Annars
ættu veður, hættuleg minni bátum,
ekki lengur að koma á óvart með
stöðugu upplýsingastreymi erlend-
is frá, gervihnattamyndum og
tölvuspám.
Þrátt fyrir nákvæmari spár en
áður og aukna þjónustu veðurstofu
virðast skipstjórnendur hvorki
kunna að nýta sér fræðimennina
né hafa yngri menn lært af hinum
eldri að lesa teikn um veðrabrigði
úr skýjafari, sjólagi og af loftvog.
Því flana menn út í versnandi veð-
ur eða hanga úti við aðstæður sem
ekki er forsvaranlegt að athafna sig
viö. Enginn vill vera talinn „sjó-
hræddur" en það er séríslenskt
Kjallariim
Jón Hjálmar Sveinsson
fyrrverandi
sjóliðsforingi
hugtak.
Vinnubrögð breytast ekki í
grundvallaratriðum. á minni bát-
unum. Framfarir eru tilkomnar
vegna uppfinninga áhugamanna.
Skipulagða ransóknar- og þróunar-
starfsemi, sem beindist ekki bara
að bættum búnaði hagkvæmninn-
ar vegna, heldur einnig vegna ör-
yggis þeirra sem veiða, skortir hjá
þessari þjóð sem kennir sig við fisk-
veiðar. - Eigi þekking á sjávarút-
vegi að verða útflutningsgrein í
einhverjum mæli er slík starfsemi
óhjákvæmileg.
Vaktstöðu ábótavant
Sjónvarp mun tíðkast í brú á
stöku skipi tO að stytta stýrimanni
stundirnar. Slík undirmálsframmi-
staða má ekki verða staðall. Menn
eru látnir einir í brú en slíkt á ekki
að koma fyrir. Það er sjálfsagt ör-
yggisatriði að stýrimaður sé ætíð
við annan mann í brú. Rás 16 skyldi
ekki notuð til málfunda, einungis
kalla, og ósiður er að láta útvarp
glamra yfir neyðartíönir í brú.
Viðvaranahljóðmerki í ratsjá
vegna nálægðar umferðar eða
lands, lóran með viðvörun vegna
námunda við land og regluleg
hljóðmerki til þess eins að halda
mönnum vakandi eru ekki bara
fölsk öryggisatriði, heldur lýsa því
hugarfari að slen vakthafandi sé
eitthvað sem reikna beri með.
í borgaralegum sighngum, frakt,
fiskiríi, gæslu, er ekki undir nein-
um kringumstæðum réttlætanlegt
að menn séu svo illa fyrirkallaðir
að þeir þurfi hjálp til þess eins að
halda sér vakandi.
Telji menn sig þurfa á dægradvöl
og vekjaragræjum að halda í
brúnni þá hafa þeir ekkert þangað
að gera.
Þá skyldi aldrei leika neinn vafi
á því hver er við stjórn þegar vakt-
aflausn fer fram en henni þarf að
halda í föstu formi sem tryggir
samfellda stjórn. Menn þurfa að
leggja rækt við grundvallaratriðin
og temja sér að „plotta“ sig áfram
í kortinu, nota klukku og logg
þannig að þeir viti á hverjum tíma
hvar þeir eru. Siglingatæki hafa sín
takmörk, þau ber mönnum að
þekkja, en ekki treysta bhnt á
tæknina. Skipstjóri skyldi í brú, að
og frá landi og í umferð.
Kenna þarf að gera sjóklárt, en
það er ekki verk eins, heldur allra.
Þá hefur skort á að menn kunni
að stúa farm svo haldi og hafa þarf
stöðugleika og sjóhæfni í huga við
hleðslu og tankfyUingu/-tæmingu.
Á stími er tilgangslaust að láta
dekksljós loga en slíkt rýrir nætur-
sjón. Þá virðist þurfa að minna á
að siglingaljós eru óþörf við
bryggju.
Misskilin hollusta
Til eru skipstjórnendur sem
vinna „hoUustu" manna sinna með
þvi að láta aga faUa og leyfa
drykkjuskap um borð. Um leið líð-
ur áhöfn drykkjuskap yfirmanna
sinna sem eru henni „góðir kall-
ar“. Slíkar tilslakanir leiða til upp-
steyts gegn nýjum mönnum sem
semja sig að ósiðum eða hætta.
í ótta við vinnumissi ver klíkan
sig þannig út á við og gagnvart út-
gerðinni sem annaðhvort veit ekki
eða viU ekki vita um ástandið. Þann
daginn sem slíkur skipstjórnandi
þarf á áhöfn sinni að halda,
óskiptri, mun hann ekki geta dreg-
ið inn slakann. Það er skiljanlegt
að menn þegi við slíkar aðstæður
en það breytir engu um að sUk
þögn er glæpsamleg og getur verið
banvæn. - Vitneskju fylgir ábyrgð.
Heildarmyndin er ekki neikvæð,
en hér hefur aðeins verið fjallað
um skemmdu eplin. Ekki leikur
vafi á að meirihlutinn er starfi sínu
vaxinn og stendur kollegum sínum
annars staöar fylUlega jafnfætis.
Með vinsemd og virðingu fyrir ís-
lenskum sjómönnum.
Jón Hjálmar Sveinsson
„Það er skiljanlegt að menn þegi við
slíkar aðstæður en það breytir engu
um að slík þögn er glæpsamleg og getur
verið banvæn. - Vitneskju fylgir
ábyrgð.“