Dagblaðið Vísir - DV - 18.01.1991, Qupperneq 18

FÖSTUDAGUR 18. JANÚAR 1991.
18
Fréttir ~ r>v
Þaö var mjög tilkomumikil sjón að lita yfir svæðið við rætur Heklu í gærkvöldi og nótt. Eldar loguðu beggja vegna fjallsins og á toppnum. Myndin er tekin laust fyrir klukkan tvö i nótt þegar
gosið færðist i aukana. Sást þá greinilega þegar nýir eldar stigu upp úr fjallinu. DV-mynd GVA
Heklugosið kom mönn-
um algerlega á óvart
gosið hófst laust eftir klukkan 17 í gærdag
Það var klukkan 17.18 í gærdag að
fimm ára stúlka, sem var gestkom-
andi að bænum Selsundi við rætur
Heklu, varð þess vör að gos var hafið
í Heklu. Bærinn Selsund liggur um
14 km frá toppi Heklu við gamlan
hráunjaðar vestsuðvestur frá eld-
íjallinu.
Opnast hafði löng sprunga sem lá
frá Höskuldsbjalla í suðvestur allt til
róta Heklufjalls 1 norðaustur.
Spfungan, sem opnaðist, hefur
sennilega verið um 5 km löng í upp-
hafl. Því til viðbótar virðist sem að
minnsta kosti tvær þversprungur
hafl opnast sunnan áðurnefndrar
sprungu, þvert á stefnu hennar. Þær
eru í stefnu frá norðvestri til suð-
austurs.
Eldvirkni mest
á tveimur stöðum
Er líöa tók að miðnætti virðist sem
eldvirkni hafi verið farin að ein-
skorðast við tvo staði. Annars vegar
syðri enda sprungunnar sem lá frá
suðvestri til norðausturs viö tindinn
Höskuldsbjalla. Hraunrennsli þaðan
var mikið og þunnfljótandi í norð-
vestur i átt að Næfurholtsfjöllum.
Má ætla að eldsúlurnar þar hafi náð
um eða yfir 50 metra hæð. Þar voru
þrír til fjórir gígar sem gusu af
nokkrum krafti.
Hins vegar var krafturinn í gosinu
meiri í norðausturhlíðum Heklu en
þaðan lá hraunstraumurinn til suð-
austurs. Þar var sprungan nær sam-
felld en greina mátti að minnsta kosti
fimm öfluga gíga hver við annan sem
gusu hraunslettum í allt upp í 100
metra hæð. Hraunrennslis gætti víða
annars staðar frá sprungunum og
rann það ýmist í nórðvestur eða suð-
austur. Sjáanlegar breytingar á gos-
virkni í Heklu voru þó mjög örar,
nýir eldar kviknuðu og aðrir rénuðu
með stuttu millibili. Þegar horft var
til Heklu frá Hvolsvelli sáust miklir
eldar beggja vegna toppsins en efst
við gíginn sást einnig eldur.
Þunnfljótandi hraun
Hraunið í þessu gosi virðist vera
nokkuð þunnfljótandi og því senni-
lega basískt. Það rann tiltölulega
hratt, þrjá til flmm metra á mínútu.
Gosið virðist vera dæmigert Heklu-
gos en þau eru yfirleitt blandgos.
Blandgos eru blanda af flæöigosum
og sprengigosum. Hraun hefur flætt
frá upphafl gossins og gjóska dreifst
víða um land. Vindátt var á suðvest-
an í upphafi goss og öskuna lagði því
til norðausturs í upphafi. Gosösku
varð vart víða á Norðurlandi, mikið
í Þingeyjarsýslu og allt austur til
Langaness. Suðaustanátt varð laust
eftir miðnætti og dreifing hraun-
gjósku breyttist í samræmi við það. ■
Gosið nú virðist af svipuðum styrk
og Heklugosin 1980 og 1981 en þau
stóðu tiltölulega stutt. Krafturinn í
þessu gosi er ekkert í líkingu við
gosið 1947. -ÍS
Ragnar Stefánsson jarðskjálftafræðingur:
Gosið svipað gosinu sem varð 1980
„Það dregur jafnt og þétt úr gos-
óróa en það er ennþá hraun-
rennsli," sagði Ragnar Stefánsson
jarðskjálftafræðingur um miðnætti
í nótt. Ragnar sagði að svo virtist
sem þetta gos væri svipað gosinu
sem var 1980.
Ekki er nákvæmlega vitað hve-
nær gosefni fóru að koma upp úr
. jörðinni en hröð gliðnun á sprungu
hófst tuttugu mínútur fyrir flmm í
gærdag. Þá komu fyrstu jarð-
skjálftakippirnir. „í þessa gliðnun
streymdu upp gosefni og gosórói
myndaðist þegar þessi efni komu
svona nálægt yfirborðinu. Sterkur
gosórói og aukin skjálftavirkni
urðu svo klukkan fimm. Það næsta
sem við vitum með vissu er að tíu
mínútur yfir flmm er gosstrókur-
inn kominn í 11,5 kílómetra hæð
þannig að þetta byrjaði ansi hratt,“
sagði Ragnar.
Um miðnættið var mikil gliðnun
í gangi en svo virtist sem nokkuð
hægði á henni. Einnig var hraun-
rennsh mikið en Ragnar sagði að
líklega drægi smám saman úr því
lika.