Dagblaðið Vísir - DV - 22.06.1991, Qupperneq 46

58
LAUGARÐAGUR 22. JÚNÍ 1991.
Meiming
Sibelius:
Frumgerð meistaraverks
Fá tónskáld á tuttugustu öld njóta eins mikilla og
almennra vinsælda og finnski snillingurinn Jean Si-
belius. Sjö sinfóníur hans og fiðlukonsert (1905) skipa
heiðursess meðal mikilhæfustu tónsmíða vorra tíma,
ef til vill allra tíma, að bestu manna áliti. Orðstír hans
er því tæplega í mikilli hættu.
Því er ekki alveg ljóst hvað afkomendum Sibeliusar
í Finnlandi gengur til, en frá því tónskáldið lést árið
1957 hafa þeir slegið skjaldborg um allt það sem hann
lét eftir sig, bréf, dagbækur og tónsmíðar á ýmsum
Tónlist
Aðalsteinn Ingólfsson
stigum vinnslu, og meinað fræðimönnum aðgang að
þessu efni, auk þess sem þeir hafa bannað tónlistar-
mönnum að leika ýmis verk frá æsku- og þroskaárum
hans.
Meðal „bannaðra" verka Sibeliusar eru frumgerðir
tveggja frægustu tónsmíða hans, fimmtu sinfóníunnar
og fiðlukonsertsins í D-dúr. En Robert von Bahr, eig-
anda sænsku BIS tónlistarútgáfunnar, sem er mörgum
íslendingum að góðu kunnur, er ekki fisjað saman.
Eftir margra ára japl og jaml og fuður tókst honum
að fá fjölskyldu Sibeliusar til að heimila hljóðritun
frumgerðarinnar af fiðlukonsertinum (1903-4) með því
skilyrði að hann verði hvorki fluttur opinberlega né
hljóðritaður á nýjan leik.
Fíaskó við frumflutning
Hér er því um að ræða meiriháttar „tónhstarkúpp“
eitt af mörgum sem von Bahr hefur átt hlut að. Það
féll síðan í hlut ungs grísks fiðlusnillings, Leonidas
Kavakos, og sinfóníuhljómsveitarinnar í Lahti í Finn-
landi undir stjórn Osmo Vnsk, að hljóðrita báðar gerð-
ir fiðlukonsertsins, 75 mínútur alls, fyrir BIS geisla-
disk (BIS-CD 500), sem vakið hefur feiknarlega athygli
í tónlistarheiminum.
Ýmislegt er enn á huldu um tilurð og frumflutning
frumgerðarinnar af fiðlukonsertinum. Sibelius virðist
hafa fengið hugmyndina að þessum konsert um haust-
ið 1902, og lengi vel stóð til að Willy Burmeister, þekkt-
asti fiðluleikari þess tíma, fengi verkið til frumflutn-
ings, sem hefði tryggt því brautargengi víða um Evr-
ópu. Einhverra hluta vegna var það samt öllu hæfi-
leikaminni flðluleikari, Viktor Novácek, sem frum-
flutti frumgerðina, sem kolféll í meðfórum hans. Af
lýsingum að dæma réð hann ekki við þrælerfiðar ein-
leikskadensur verksins. í framhaldi af því „fiaskó" tók
Sibelius konsertinn til endurskoðunar, og í október
1905 var hann frumfluttur í endanlegri gerð í Berlín.
Mikið öðruvísi
Nú finnst manni oftast nær að bestu tónverk megi
ekki vera öðruvísi en þau eru. Frumgerð fiðlukon-
sertsins er vissulega öðruvísi en endanleg gerð hans.
Lætur nærri að hægt sé að tala um annað tónverk.
Breytingarnar segja til sín strax að loknu frægu upp-
hafsstefinu. Frumgerðin er um það bil 6-7 mínútum
lengri en sú endanlega, nokkrir hljómsveitarkaflar eru
einfaldari („frumstæðari" segir einleikarinn Kavakos)
einleiksadensurnar eru erfiðari - og þykir endanleg
útgáfa þó nógu strembin fyrir einleikarann - en auk
þess eru í frumgerðinni áhrifamiklar einleikskadens-
ur, bæði í fyrsta og þriðja þætti, sem Sibelius sleppti
við endurgerð. Minnstar breytingar hafa átt sér stað
í adagio þættinum, sem er nánast sömu lengdar og í
endanlegu útgáfunni.
En þótt áðumefndar einleikskadensur séu stórbrotin
tónlist, þá er ljóst að við niðurfellingu þeirra verður
bygging fiðlukonsertsins miklum mun heillegri. Það
þykir einmitt einkenni á góðu tónskáldi að kunna að
fórna góðum hugdettum í þágu heildarinnar.
Sjálfur tek ég endanlega gerð konsertsins fram yflr
fmmgerðina. En frumgerðin veitir okkur ómetanlega
innsýn í listsköpun Sibehusar. Túlkun hins unga
gríska fiðlusnillings, Kavakos, og sinfóníunnar í La-
hti, á báðum konsertunum meistarans er afburða góð.
Enginn áhugamaður um Sibelius/fiðluleik má láta
þennan geisladisk framhjá sér fara.

Afmæli
Þorvarður
Alfonsson
Þorvarður Alfonsson fram-
kvæmdastjóri, Brúnalandi 16,
Reykjavík, verður sextugur á morg-
un.
Starfsferill
Þorvarður fæddist í Hnífsdal og
ólst þar upp. Hann lauk stúdents-
prófi frá VI1953 og Diplom Volks-
wirt í þjóðhagfræði frá Háskólanum
í Kiel í Þýskalandi 1959.
Þorvarður var starfsmaður hag-
fræðideildar Seðlabanka íslands
1959-62, skrifstofustjóri Félags ís-
lenskra iðnrekenda frá 1962 og
framkvæmdastjóri þar 1963-70. Þor-
varður hefur verið framkvæmda-
stjóri Iðnþróunarsjóðs frá 1970 en
var í leyfi frá störfum er hann var
aðstoðarmaður iðnaðar- og félags-
málaráðherra 1974-78.
Þorvarður sat í framtalsnefnd
Reykjavíkur 1969-79 og aftur frá
1980, situr í stjóm Iðnrekstrarsjóðs
frá 1973 og var þar stjórnarformað-
ur 1976-79, var varamaður í stjórn
Nordisk Industriefond í Stokkhólmi
1976-79, var ritstjóri íslensks iðnað-
ar, tímarits Félags íslenskra iðnrek-
enda 1962-70, sat í stjórn Germaniu
1963-70 og frá 1978 og formaður fé-
lagsins frá 1983. Þorvarði var veitt
nafnbótin Das Grosse Verdienst-
kreuz 1989.
Fjölskylda
Þorvarður kvæntist 5.3.1959 Al-
mut Andresen, f. 9.7.1936, húsmóð-
ur, en hún er dóttir dr. Ottos Al-
berts Christians Andresen, læknis í
Rendsburg í Þýskalandi, og Eriku
Þorvarður Alfonsson.
Cácilie Marie Jenni Andresen, hús-
móðurþar.
Börn Þorvarðar og Almut eru Ing-
unn, f. 10.8.1959, tækniteiknari;
Auður Björg, f. 3.8.1964; Sigurður
Ottó.f. 17.1.1975.
Foreldrar Þorvarðar: Alfons
Gislason, f. 4.2.1893, d. 19.5.1975,
hreppstjóri í Hnífsdal, og Helga Sig-
urðardóttir, f. 18.11.1895, d. 19.1.
1981,húsmóðirþar.
Föðurforeldrar Þorvarðar vom
Gísli Jónsson, skipasmiður á
ísafirði, og Margrét Jónsdóttir hús-
móðirþar.
Móðurforeldrar Þorvarðar voru
Sigurður Þorvarðarson, útgerðar-
maður og kaupmaður í Hnífsdal, og
Halldóra Sveinsdóttir, húsmóðir
þar.
Þorvaröur og Almut taka á móti
gestum að Hótel Holiday Inn á af-
mælisdaginn klukkan 16.00-18.00.

ara
Haildóra Jóhannesdóttir,
Grænugötu 4, Akureyri.
Garðar Gíslason,
IUugagötu 50, Vestmannaeyjum.
Jóhann Bjarmí Símonarson,
Klettaborg 4, Akureyri.
80 ára
50ára
Þorvaldur Snorrason,
Æsufelli 2, Reykjavík.
Sigurliði Jónasson,
Engimýri 11, Akureyri.
75 ára
Finnboga Kristjónsdóttir,
Dúfnahólum 2, Reykjavik.
Halldór Andrésson,
Engjavegi 73, Selfossi.
Gunnar Þór Aifreðsson,
Hraunbrún 30, Hafnarfirði.
Björgvin Filippusson,
Leifsgötu22, Reykjavik.
Ólafur Antonsson,
Hamrahlíð 9, Vopnafirði.
40 ára
70 ára
Guðrún Jónsdóttir,
Garðsenda 15, Reykjavík.
Bergsveinn Breiðíjörð Gíslason,
Laugarásvegi 3, Reykjavík.
60 ára
Svala Ásbjörnsdóttir,
Hjarðarhaga 46, Reykjavík.
Edda Baldvinsdóttir,
Tunguseli 6, Reykjavík.
Geir Þorsteinsson,
Keldulandl 11, Reykjavík.
Sverrir B. Þorsteinsson,
Furulyalla 10, Kopavogi.
Svanhildur Ólafsdóttir,
Vesturholti 1, Djúpárhreppi.
Ingibjörg Hjartardóttir,
Bollagörðum39, Seltjarnarnesi.
Sóiey ísaksdóttir,
Ægissíðu 25, Greni vík.
Ásta G. Sigurðardóttir,
Fögmbrekku, Innri-Akraneshr.
Nauðungaruppboð
Vegna vanefnda uppboðskaupanda verður fasteignin
Vatnsendablettur 34, þingl. eign Óla H. Sveinbjörnssonar,
boðin upp að nýju og seld á nauðungaruppboði sem fram
fer á eigninni sjálfri þriðjudaginn 25. júní 1991 kl. 15.00.
Uppboðsbeiðendur eru Gjaldheimtan í Reykjavík, Eggert
B. Ölafsson hdl., Guðjón Ármann Jónsson hdl., Fjárheimt-
an hf„ Reynir Karlsson hdl. og RóbertÁrni Hreiðarsson hdl.
Bæjarfógetinn í Kópavogi