Dagblaðið Vísir - DV - 11.09.1991, Blaðsíða 4

4
MIÐVIKUDAGUR 11. SEPTEMBER 1991.
Fréttir
Flestir bændur á Reykjanesskaga að hætta
Fjögur systkini hætta
búskap eftir 44 ár
- pressa frá stjómvöldum, segja bændur
Systkinin aö Efri-Brunnastööum á Vatnsleysuströnd hafa nú afsalað sér
öllum kvótanum eins og raunin er um marga bændur á Reykjanesskagan-
um. Þau heita Eggert, Elín Kristín, Lárus og Þorkell. DV-mynd Hanna
„Viö erum búin aö vera með bú-
skap héma á Ströndinni í 44 ár en
nú erum viö búin að afsala okkur
kvótanum og selja hann. Þaö eru
ílestir að hætta búskap á Reykjanes-
skaganum því þaö er alltaf veriö að
djöflast í mönnum. Þeir mega ekki
eiga þetta,“ sagöi Eggert Krist-
mundsson, bóndi á Efri-Brunnastöð-
um á Vatnsleysuströnd, en hann rek-
ur félagsbú þar ásamt þremur systk-
inum sínum.
Eggert sagöi að stjómvöld væru
búin aö vinna aö því í mörg ár aö
láta menn hætta búskap með því aö
bjóðast sífellt til að kaupa af þeim
kvótann.
„Þeir hafa verið að koma undanfar-
in ár alveg snarvitlausir og reyna að
kaupa þetta alveg upp. Þeir vilja friöa
þetta helst hérna,“ sagöi Eggert og
átti þar við fulltrúa stjórnvalda.
„En menn vilja náttúrlega ekki
selja fyrr en í lengstu lög, það er
slæmt að selja allan kvótann," sagði
hann.
„Við vorum með ílest féð héma 500
kindur en við seldum aUt nema 20
kinda kvóta. Þegar svo bóndinn að
ísólfsskála er að hætta líka er sauð-
íjárbúskapur á skaganum eiginlega
búinn, viö vorum með aðalfjárbúin
og það var barist um að reyna að ná
þeim,“ sagði Eggert.
„Þegar allir eru hættir í kringum
okkur ráðum við ekkert við þetta.
Við emm orðnir fullorðnir menn og
getum því ekki smalað þennan afrétt
einir.
Nú svo reikna ég með að þeir banni
að láta féð ganga laust og að allir
verði að hafa féö í hólfum. Þá er nátt-
úrlega sjálfgert fyrir okkur hina að
hætta.“
Fullvirðisrétturinn
gerður upptækur
Komehus Jónsson, úrsmiður í
Reykjavík, var með 70 ærgildi að
Lónakoti, sem er vestasti bærinn í
Hafnaríirði, en segist nú einnig hafa
selt allan sinn kvóta.
„Nú ríkið bauð sæmilegt verð fyrir
þetta og ef ég hefði ekki selt þá heíði
fullvirðisrétturinn verið gerður upp-
tækur. Það var því annaðhvort að
selja eða fleygja honum fyrir ekki
neitt,“ sagði Kornelíus.
„Þeir voru búnir að taka jörðina
úr lögbýlistölu og skráðu mig sem
þéttbýlisbónda á þeim forsendum að
enginn hefði búið þarna í 25 ár.
En þegar ég fékk lögbýlisréttinn
sögöu þeir aö menn mættu búa þar
sem þeir vildu ef þeir væm með bú-
skap, bara ef þeir væru skráðir þar
sem búskapurinn væri.“
ísólfur ekki ákveðinn
„Ég er ekki búinn að ákveða mig
hvort ég selji kvótann, það getur
brugðið til beggja vona. Ég var eigin-
lega tilbúinn í það en svo veit ég
ekki hvaö ég geri, ég kem til með að
ákveða mig á næstu dögum,“ sagði
ísólfur Guömundsson að ísólfsskála
í Grindavík.
ísólfur er með kvóta fyrir 165 ær
og ætlar aö selja hann allan ef hann
selur á annað borð.
„Þeir ganga alveg grátandi á eftir
manni hvort maður ætli ekki að
selja. En það er ekki nóg þó þeir bjóði
í kvótann, þá situr maður eftir með
jörðina og vélarnar og allt sarnan."
ísólfur sagðist vera nýbúinn að
kaupa vélar fyrir hátt í þrjár milljón-
ir króna, pökkunar- og rúllubindivél
ásamt traktor.
„Ég er bara búinn að nota þessar
vélar tvisvar sinnum, svo það er
mjög slæmt að þurfa að hætta núna.
Það er útilokað aö selja þær og koma
þeim í verð þegar alhr eiga aö fara
að selja jarðirnar.
Maður er líka náttúrlega búinn að
sleppa öllu þegar maður hættir. Þaö
er ekki gott að segja mönnum að
hætta og sitja bara úti homi þegar
þeir eru búnir að starfa við þetta alla
sína tíð,“ sagði ísólfur.
„Þegar menn eiga að fara að stjórna
þessp öllu frá Reykjavíkursvæðinu,
bændum eða öðru, þá náttúrlega
verða þeir að athuga hvað þeir eru
að gera.
Þetta er náttúrlega allt því að
kenna í upphafi að Steingrímur Her-
mannsson var að hvetja menn á sín-
um tíma, og fleiri náttúrlega, að eiga
bara fé með tveimur lömbum og nógu
vænt.
Þegar því var náð var okkur sagt
að það þýddi ekkert að framleiða
svona mikið, þetta væri bæði of mik-
ið og of feitt. Svo siguðu þeir manni
út í minka-, refa-, kanínu- og skóg-
rækt, rétt eins og hundum.
Sumir sem voru svo vitlausir að
gleypa við þessu fóru á hausinn, en
ég læt ekki plata mig út í neina svona
bölvaða vitleysu."
ísólfur samsinnti því að sauðfjár-
rækt væri hægt og rólega að leggjast
niður á Reykjanesskaga.
„Árið 1922 voru um 30 þúsund roll-
ur á Skaganum en í dag em þær
ekki nema um tvö þúsund. Og það
eru náttúrlega engir sem taka við,
engir nýir.“
Aðspurður hvort hann hygðist
leggja refaskyttirí á hilluna, en Isólf-
ur er nánast frægur orðinn fyrir
umfang sitt í þeim efnum, játti hann
því.
„Já, ég er hættur því núna, en ég
fór í fyrra og þá drap ég 53 stykki.
Svo fór ég ekkert í vor en skaut nú
eina sem var inni á túni hjá mér. Ég
á orðið vont með að stunda þetta af
heilsufarsástæðum," sagði ísólfur.
Stefnir í hólfabeit
Valur Þorvaldsson, framkvæmda-
stjóri Búnaöarsambands Kjalarnes-
þings, sagði í samtali við DV að á
síðastliðnum 25 árum hefði fénu í
Reykjaneskjördæmi og í Reykjavík
fækkað um %.
„Það hefur verið stöðugur sam-
dráttur núna um langt skeið og al-
drei eins mikill og einmitt núna.
Stjórnvöld freista náttúrlega bænd-
anna með tilboði og það gerir það
vafalaust að verkum aö samdráttur-
inn verður meiri núna á milh ára en
yfirleitt," sagði Valur.
„Með fækkandi fénaði styttist auð-
vitað í þaö að skipulaginu verði
breytt og tekin upp hólfabeit. Stefnan
er sú og mér finnst þaö í sjálfu sér
geta gerst hvenær sem er.
Svæðið er jú alltof stórt miðað við
minnkandi bústofn. En engar
ákvarðanir hafa þó verið teknar um
þetta ennþá,“ sagði Valur.
Aðspurður hvort markmiðið væri
að friða svæðið sagði Valur að það
væri náttúrlega til þannig hugsandi
fólk.
„En ég held að það komist nú al-
drei í meirihluta. Ég held að mark-
miðið sé bara að miða aögerðir á
hverjum tíma við aðstæður."
-ingo
I dag mælir Dagfari
Athyglisverð deila hefur risið inn-
an Verkamannasambands íslands.
Karl Steinar Guðnason, varaform-
aður sambandsins, sakar Björn
Grétar Sveinsson um að leggja
fram póhtískar ályktanir til sam-
þykktar í stjóminni. Bjöm segir
hins vegar að þetta sé misskilning-
ur hjá Karli Steinari vegna þess að
tillagan, sem samþykkt var í stjóm
Verkamannasambandsins, sé ekki
póhtískari en hvað annað sem
Verkamannasambandið hafi sent
frá sér.
í þessari tihögu, sem verið er að
deila um, átelur Verkamannasam-
bandið ríkisstjómina fyrir þjón-
ustugjöld og brot á þjóðarsátt.
Bjöm Grétar telur það sem sagt
ekki vera póhtík að vera á móti
þjónustugjöldunum og með þjóðar-
sátt en Karl Steinar er aftur á móti
þeirrar skoðunar að það sé póhtík
að vera á móti þjónustugjöldum en
með þjóðarsátt. Karl Steinar er
furðu lostinn yfir þeirri ósvífni
nokkurra stjómarmanna að leggja
fram slíka tillögu sem kemur Karh
Steinari í opnu skjöldu. Karl Stein-
ar er starfandi formaður í forföh-
um formannsins og hafði stjórnaö
tveggja daga löngum fundi hjá
Verkamannasambandinu í Borgar-
Er politik pólitík
nesi án þess að nokkur maður
minntist á pólitík. Svo kom þessi
tillaga í lok fundarins og var sam-
þykkt með sex atkvæðum. Aðrir
sátu hjá.
Karl Steinar segir aö þetta sé
rottugangur og sakar Björn Grétar
um að læða áróðri frá Alþýðu-
bandalaginu inn í ályktanir Verka-
mannasambandsins. Karl Steinar
er í Alþýðuflokknum og er meira
aö segja formaður ijárlaganefndar
Alþingis og hefur atvinnu af því að
stunda póhtík. Hann veit þess
vegna afar vel hvað flokkast undir
pólitík og sérstaklega ef það er póli-
tík sem kemur Alþýðuflokknum
illa.
Björn Grétar er líka í pólitík.
Hann er verkalýösrekandi frá
Hornafirði og áhrifamaður í Al-
þýðubandalaginu og er alveg hissa
á Karli Steinari að láta svona.
Björn Grétar segir að tillagan hafi
í mesta lagi verið þverpólitísk.
Spurt er: Hvað er pólitík og hvað
er þverpóhtík? Er það pólitík eða
þverpóhtík hjá Verkamannasam-
bandinu að gera launakröfur? Eða
álykta gegn bensínhækkunum?
Eða draga sjóði sína út úr íslands-
banka í mótmælaskyni gagnvart
vaxtahækkunum? Er það póhtík
eða þverpóhtík að kjósa pólitíska
menn til forystu í Verkamanna-
sambandinu?
Dagfara er spum vegna þess að
ef maður hefur atvinnu af því að
vera póhtíkus á Alþingi getur verið
erfitt að breyta sér í þverpóhtíkus
í Verkamannasambandinu. Karli
Steinari hefur tekist þetta og er
þverpólitiskur um leið og hann sest
í formannsstól í Verkamannasam-
bandinu. Honum geðjast alls ekki
að póhtíkinni þegar hann er þver-
póhtískur og hafnar því algjörlega
að póhtík komi Verkamannasam-
bandinu við. Enda er hann kosinn
þverpóhtískt í Verkó en póhtískt á
þing.
Best væri auðvitað fyrir Verka-
mannasambandið að draga sig í hlé
þegar kjaramál, vaxtamál eða
skattamál eru á dagskrá til að vera
ömggt um að standa utan við póh-
tíkina. Ef Verkamannsambandið
einbeitti sér að því að álykta um
veðrið eða gróðurinn eða fótbolt-
ann væru það þverpóhtiskar álykt-
anir sem enginn gæti véfengt og
allir gætu sameinast um og alhr
komið ánægðir heim að loknum
löngum fundi í Borgamesi.
Karl Steinar er af eðhlegum
ástæðum betur í stakk búinn en
flestir aðrir að dæma um það hvað
er pólitískt. í hans augum er allt
póhtík sem kemur sér illa fyrir
Alþýðuflokkinn. Pólitík er pólitík
þegar verið er að agnúast út í Al-
þýðuflokkinn. Sú pólitík er hins
vegar þverpóhtísk ef Verkamanna-
sambandið ályktar eins og Karl
Steinar vhl að það álykti.
Stjórnarmenn í Verkamanna-
sambandinu verða að taka tihit til
þessara staðreynda. Ef þeir halda
áfram að álykta um pólitík hættir
Karl Steinar að starfa þverpóhtískt
og helgar sig pólitikinni. Pólitíkus-
ar yhja ekki póhtík þegar þeir eru
kosnir þverpólitískt og þess vegna
gefa þeir kost á sér í pólitíkina til
að koma í veg fyrir hana. Póhtík
er ekki póhtík nema þegar hún er
pólitísk. Póhtík er hins vegar póh-
tík þegar hún er ekki pólitísk. Á
þessu verða allir að átta sig.
Dagfari