Dagblaðið Vísir - DV - 19.10.1991, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR 12. OKTÓBER 1991.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjómarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EVJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK, SlMI (91 )27022 - FAX: (91)27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð í lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Vísir að veiðigjaldi
í íj árlagafrumvrpinu er aö finna vísi aö veiðigjaldi.
Þaö er vel, aö þessu réttlætismáli miðar. Ríkisstjórnin
ætlar á næsta ári aö selja aflaheimildir fyrir rúmlega
fimm hundruö milljónir króna og láta féö renna til
Hafrannsóknastofnunarinnar. Ríkisstjórnin stígur nú
þetta fyrsta skref.
Þannig segir í skýringum meö frumvarpinu: „Gert
er ráö fyrir að innheimta 525 milljónir króna undir
nýju viðfangsefni: „Sérstakar tekjur“. í þessu sambandi
er meðal annars horft til breytinga á lögum um Hagræö-
ingarsjóð sjávarútvegsins, þannig aö aflaheimildir
sjóðsins, sem nema allt að tólf þúsund þorskígildum,
verði fénýttar og tekjunum varið til starfsemi Hafrann-
sóknastofnunar.“
Ótvírætt er, aö hér er um aö ræða fyrstu merki um
veiðileyfagjald. Ekki hefur til þessa verið samkomulag
í stjórnarflokkunum um slíkt gjald. Þorsteinn Pálsson
sjávarútvegsráöherra hefur margsinnis lýst yfir, að
veiöigjald komi ekki til greina. Alþýðuflokksmenn hafa
það hins vegar á stefnuskrá sinni. DV skýrði í vor frá
því og hafði eftir einum ráðherranna, að Þorsteinn Páls-
son væri að kalla einn á báti í harðri andstöðu við slíka
gjaldttöku. Þorsteinn vill vafalaust ekki viðurkenna, að
í framangreindu ákvæði í fjárlagafrumvarpinu felst
stefnubreyting. Það getur þó ekki farið á milh mála.
Upptaka veiðigjalds á vaxandi fylgi innan Sjáfstæðis-
flokksins. Á þingi ungra sjálfstæðismanna í sumar höfðu
fylgismenn gjaldsins betur.
Sala veiðileyfa er tvímælalaust hagkvæmasta aðferð-
in og sú réttlátasta til að takmarka afla. Yfirleitt er við-
urkennt, að fiskiskipaflotinn er of stór. Flotinn þarf að
minnka, þar sem aflinn hefur minnkað. Um er að ræða
takmarkaða auðlind, sem því skerðist við veiðarnar.
Þeir, sem veiða í dag, taka frá þeim, sem vilja veiða á
morgun. Menn eiga auðvitað ekki að geta tekið frá öðr-
um, án þess að greiðsla komi fyrir. Flestir, sem málið
hafa íhugað, hljóta að viðurkenna, að fiskurinn í sjónum
getur ekki talizt eign ákveðinna útgerða, enda þótt þær
hafi lengi stundað veiðar. Fiskurinn og fiskimiðin hljóta
að teljast eign þjóðarheildarinnar, og fyrir veiðar af
þessari auðlind á að koma gjaldtaka. Það er allt annað
mál, hvernig þarf að haga gengisskráningu, svo að út-
gerð verði nægilega hagstæð.
Hagfræðingar telja yfirleitt, að veiðileyfakerfið sé
skynsamlegasta ráðstöfunin við núverandi aðstæður.
En þetta er meiriháttar breyting, þar sem búast má við
miklum framkvæmdaerfiðleikum. Hér á landi er gamal-
gróin andstaða við slíka breytingu. Hinir íhaldssömu
hafa mikil áhrif, þegar þeir segja sem svo, að útgerðin
„standi ekki of vel“ og geti ekki greitt veiðileyfagjald
eða „auðhndaskatt“, sem sumir nefna svo ranglega.
Þessi rök standast ekki. Enginn leggur th, að slíkur
„skattur“ verði lagður á útgerðina. Sjá verður til þess,
að floti af æskilegri stærð haldi áfram veiðum og geti
borið sig vel, eftir að gengisskráningu hefur verið breytt,
eins og þörf reynist á við upptöku veiðileyfagjaldsins.
Með tillögum um gjald fyrir veiðheyfi er engan veginn
verið að mæla með því, að klekkt verði á útgerð, að svo
miklu leyti, sem umfang útgerðar verður í samræmi
við þol fiskistofnanna.
Andstæðingar veiðigjaldsins eru að tapa slagnum.
Jafnvel Þorsteinn Pálsson sjávarútvegsráðherra lætur
undan. Það sýnir fj árlagafrumvarpið.
Haukur Helgason
Pólitísk samein-
ing EB fylgi
efnahagslegri
Samningamenn EFTA-ríkja í
viðræöum við Evrópubandalags-
ríki um stofnun evrópsks efna-
hagssvæðis kvarta yfir því að þegar
fundahöld komist á ráðherrastig
viröist fulltrúar EB eiga örðugt
með aö einbeita sér að ágreinings-
efnum sem enn eru óleyst. Það eru
mál eins og slattar af síld, makríl
og skelfiski, framlög í sjóð til að
styrkja útkjálkabyggðir í'löndum
Suður-Evrópu og vöruflutningar
um Alpaskörð.
Deyfð ráðherra frá EB-löndum
gagnvart viðfangsefnum sem þess-
um verður skiljanlegri en ekki þar
með sagt afsakanlegri ef athygli er
beint að því hver úrlausnarefni það
eru sem nú ber hæst i skiptum ríkja
EB innbyrðis. í þeim hópi er um
þessar mundir tekist á um sjálft
eðli Evrópubandalagsins, vaidsvið
æðstu stofnana þess og skyldu til
sameiginlegrar stefnumótunar í
afdrifaríkustu og viðkvæmustu
málaflokkum. Þar hefur hingað til
borið hæst efnahagsstefnu og pen-
ingamál en eftir atburði vikunnar
eru utanríkismál og vamarmál
komin í brennidepil.
Leiðtogafundur EB á að koma
saman í hollensku borginni
Maastricht í desember. Þar er ætl-
unin að taka ákvarðanir um að
færa verulega út samstarfssviðið í
framhaldi af gildistöku sameigin-
legs markaðar bandalagsríkja í
ársbyrjun 1993.
Framan af snerust umræður
mest um undirbúning stofnunar
sameiginlegs seðlabanka fyrir
bandalagsríkin sem leitt gæti til
sameiginlegrar myntar og krefðist
samræmdrar stefnu í efnahagsmál-
um. Inn í þau skoöanaskipti flétt-
uðust ólík sjónarmið um hvert
skyldi stefna í skipulagsmálum EB
þegar fram í sækir.
Nokkur meginlandsríkjanna,
með Frakkland og Þýskaland í far-
arbroddi, telja ásamt mestu áhrifa-
mönnum framkvæmdastjórnar
bandalagsins að taka beri stefnuna
á myndun ríkjasambands með tíð
og tíma þar sem sameiginleg
stefnumótun fari fram á þýðingar-
mestu sviðum og komi til fram-
kvæmda hjá sameiginlegum stofn-
unum. Stjórn Bretlands hefur lagst
á móti öllum tillögum í þessa átt
og notið í því stuðnings ríkja eins
og Danmerkur og Portúgals. Þau
streitast gegn allri viðleitni til að
fella samstarfið í fastar skorður
ríkjabandalags.
Hollendingar fara nú með for-
mennsku í ráðherraráði EB og þeir
lögðu fram fyrir hálfum mánuði
tillögur sem gengu langt í átt að
ríkjabandalagi. Þær fengu ekki
undirtektir og var ákveðið að taka
til athugunar tillögur frá Lúxem-
borg sem gengu skemmra.
Þá tóku við fundir ríkisstjórna,
tveggja eða fleiri. Stjórnir Bret-
lands og Ítalíu riöu á vaðið með
tillögu um myndun sérstaks her-
liðs ríkja EB sem grípa mætti tif í
viðlögum og starfaði á vegum Vest-
ur-Evrópusambandsins en í nánum
tengslum við yfirherstjórn NATÓ
og með samræmingu við hernað-
aráætlanir hennar.
Fyrir viku komu svo utanríkis-
ráðherrar Frakklands, Spánar og
Erlendtíðindi
Magnús Torfi Ólafsson
Þýskalands saman og gerðu álykt-
un á allt öðrum nótum. Þar er lagt
til að landvarnastefna væntanlegs
ríkjabandalags EB verði sameigin-
leg og verði Vestur-Evrópusam-
bandinu falin framkvæmd hennar.
Við ákvarðanir á þessu sviði ráði
afl atkvæða án neitunarvalds ein-
stakra ríkja. NATÓ var hvergi get-
ið.
Mest kveður þó að yfirlýsingu
spm Francois Mitterrand Frakk-
landsforseti og Helmut Kohl, kansl-
ari Þýskalands, sendu frá sér á
miðvikudag. Þar er lagt til að á
fundinum í Maastricht verði tekin
ákvörðun um sameiginlega stefnu-
mótun ríkja EB í utanríkismálum
og varnarmálum. Framkvæmd ut-
anríkisstefnunnar veröi falin sam-
eiginlegri stofnun bandalagsins,
sér í lagi í skiptum við ríki Mið- og
Austur-Evrópu, Sovétríkin, Aust-
urlönd nær og Bandaríkin.
í varnarmálum verði Vestur-
Evrópusambandið verkfæri ríkja
EB en níu af tólf eiga aðild að því.
Danmörku og Grikklandi verði
boðið að bætast í hópinn og hlut-
laust írland fái áheyrnarfulltrúa.
Frhnski forsetinn ogþýski kanslar-
inn leggja til að herfylki skipað
frönskum og þýskum hermönnum
jöfnum höndum, sem þegar er við
lýði, verði vísir að stórfylki, skip-
uöu hermönnum frá öllum aöildar-
ríkjum VES og yrði það með tíð og
tíma skipað 70.000 til 100.000 mönn-
um.
Tillaga stjórna Frakklands og
Þýskalands er borin fram meðan
vígaferh geisa í Júgóslavíu, rétt
utan við bandalagsmörkin. Þar hef-
ur sýnt sig að fortölur og viðskipta-
þvinganir af hálfu EB hrökkva
skammt til að hafa hemil á deiluað-
ilum. Og öllum er ljóst að ástandið
er ótryggt víðar í Austur-Evrópu, í
Austurlöndum nær og Norður-
Afríku. Öll eru þessi svæöi utan
samningssvæðis NATÓ.
Öryggisrökin fyrir fransk-þýsku
tillögunni eru því augljós en fyrst
og fremst eru það pólitísk sjónar-
miö sem undir búa. Við núverandi
skipan, þar sem aðildarríki hafa
neitunarvald, gengur nógu illa að
fá fram ákvarðanir í hópi ríkjanna
tólf. Viö blasir að ríki úr EFTA og
ríki í Mið- og Austur-Evrópu sækja
fast aö fá aöild að EB sem fyrst.
Við fjölgun á ríkjandi skipulags-
grundvelli gæti bandalagið orðið
illstarfhæft.
Þetta er ein meginástæðan til aö
verulegur meirihluti aðildarríkja
telur aö um leið og efnahagssam-
einingu er komið á verði að eiga
sér stað pólitísk sameining, einkum
í utanríkis- og varnarmálum. Á svo
fastnjörvuðum grunni sé hægt að
veita nýjum aðildarríkjum inn-
göngu svo vel fari og takast á við
viðfangsefni sem fylgja umrótinu í
Sovétríkjunum.
Aðstoðarmaður Kohls kanslara
sagði í viðtali við breska útvarpið
BBC í fyrradag að frá bæjardyrum
Þjóðverja htu mál þannig út að
efnahagslegri og peningalegri sam-
einingu EB undir stjórn sameigin-
legra stofnana yrði að fylgja sams
konar pólitísk sameining í utanrík-
is- og varnarmálum. Ella næðist
enginn árangur á fundinum í Maa-
stricht.
Þjóðverjar hafa til þessa ráðiö
feröinni í peningamálum innan EB
vegna styrkleika marksins. Nú
segja þeir að afsal sitt á fullveldi
yfir markinu kosti afsal annarra á
fullveldi í tilteknum póhtískum
efnum. Þar að auki vhja Þjóðverjar
að völd Evrópuþingsins verði auk-
in að sama skapi og sameiginlegar
stofnanir EB fái aukið vald og víð-
ara verksvið.
Hollendingar hafa verk að vinna
að sætta sjónarmiðin áður en
æðstu menn setjast aö samninga-
borði í Maastricht.
Magnús Torfi Ólafsson
Mitterrand (t.v.) og Kohl setja fram í boðskap sínum til stjórna EB-rikja ýtrustu kröfur ríkjasambandsins.