Dagblaðið Vísir - DV - 19.10.1991, Blaðsíða 15

LAUGARDAGUR 19. OKTÓBER 1991.
15
: ■-
íslendingar geta unnið mikil afrek en stundum haga þeir sér eins og algjörir kjánar. Guðlaugur R. Jóhannsson bridgespilari, Davíð Oddsson forsætisráðherra og Bjarni Felixson
fréttamaður við komu heimsmeistaranna í bridge til landsins. DV-mynd Brynjar Gauti
Þjóð andstæðnanna
Fyrst örstutt dæmisaga:
Það ríkir almennur fógnuður á
Bretlandseyjum. Enska landsliðið
í knattspyrnu hefur í fyrsta sinn
um áratuga skeið unnið heims-
meistarakeppni. Englendingar eru
orðnir heimsmeistarar!
Þegar landshðið kemur heim með
heimsbikarinn á lofti er mikið um
dýrðir á Heathrow flugvelli. Sjálfur
forsætisráðherrann er mættur til
að taka á móti ensku hetjunum.
Forsætisráðherrann heldur ræðu
sem er sjónvarpað og útvarpaö um
gjörvallt Bretland. Þannig verður
alþjóð vitni að því að ráðherrann
er áberandi undir áhrifum áfengis
við þetta embættisverk sitt.
Mikil hneykslan grípur um sig
meðal þjóðarinnar, fjölmiðla og
stjómmállamanna. Og áður en vik-
an er úti hafa Bretar fengið nýjan
forsætisráðherra.
Þannig gerast hlutirnir í föður-
landi þingræðisins þar sem ráð-
herrar taka afleiðingum gerða
sinna og segja af sér verði þeim á
alvarleg afglöp.
En þannig er það ekki á íslandi.
Hér eru menn verðlaunaðir fyrir
að verða sér til skammar.
Miklar andstæður
Já, vdð erum merkileg þjóð, ís-
lendingar. Andstæðumar í fari
okkar eru ótrúlega miklar.
íslendingar geta þannig unnið
hin mestu afrek. Starfað skipulega.
Undirbúið mál vandlega. Séð til
þess að framkvæmdir séu ná-
kvæmlega í samræmi vdð fyrir-
hggjandi áætlanir. Stefnt að
ákveðnu marki og náð því.
Sigur bridgelandshðsins í Yoko-
hama er nýjasta og besta dæmi
þess að íslendingar geta gert áætl-
anir og látið þær standast.
En oft haga íslendingar sér eins
og algjörir kjánar. Gera áætlanir
út í loftið með því að reka puttann
upp í vdndinn, svo vdtnað sé til
fleygra ummæla embættismanns
Reykjavíkurborgar í DV fyrir
skemmstu. Byggja tii dæmis stór-
hýsi þar sem teiknað er frá degi til
dags samhliða framkvæmdum.
Reisa veggi og rífa aftur af því að
einhveijum toppum þykja þeir
ekki nógu fallegir. Víkja frá fyrir-
liggjandi skipulagi án þess að
kanna hið minnsta hvað það kann
að kosta.
íslendingar hella líka milljörðum
í fyrirtæki án þess að hafa hug-
mynd um hvort hægt sé að selja á
vdðunandi verði þá vöru sem á að
framleiða. Gera ráð fyrir að fram-
kvæmdir kosti þá sjálfa ekki neitt
en hið opinbera, þ.e. skattborgar-
ana, mikið. Og reikna svo með að
það sem á vanti sé bara hægt að
redda með meira og minna ríkis-
tryggðum lánum sem þeir hafa
auðvdtað engin efni á að taka. Allt
traust er sett á ríkið og lukkuna.
Fjármálalegt siðleysi
Afleiðingar þessa fíflaskapar,
sem hefur gegnsýrt þjóðfélagið
undanfarin ár, blasa vdð okkur um
allt land.
Afraksturinn birtist hvað hrika-
legast í fjöldamörgum gjaldþrota
fyrirtækjum í flestum greinum at-
vdnnulífsins: Fiskeldi. Loðdýra-
rækt. Sjávarútvegi. Iónaði. Gjald-
þrotum þar sem tapið nemur
hundruðum milljóna í hverju ein-
stöku tilvdki.
Einnig í milljarðahöllum í
Reykjavík og suður á Keflavíkur-
flugvelli.
Og í rándýrri virkjun á norð-
lenskum heiðum.
Meginorsök þessara óskapa, sem
hafa skert þjóðareign íslendinga og
tekjumöguleika verulega, er það
fjármálalega siðleysi sem einkennt
hefur íslenskt stjómmálalíf. Þar
vdrðist litlu máli skipta hvaða
flokkar eru vdð völd, hvaða hug-
sjónir stjómmálamennimir telja
sig hafa að leiðarljósi. Þegar þeir
festa hönd á valdinu til að eyða
peningum skattborgaranna vdrðast
þeir flestir snarlega gleyma yfir-
lýstum hugsjónum og stefnumið-
um.
Mikil vonbrigði
Lítum til dæmis á þessa nýju rík-
isstjórn.
Langt er síðan nokkur stjórn hef-
ur valdið jafnmiklum vonbrigöum
Laugardags-
pistill
Elías Snæland Jónsson
aðstoðarritstjóri
með fyrsta fjárlagafrumvarpi sínu
og þessi.
Væntingarnar vom nefnilega
miklar. Það var hreinlega of
skammt hðið frá alþingiskosning-
um til að almenningur gæti gleymt
loforðunum sem gefin vom af nú-
verandi stjórnarherrum fyrir
kosningar. Enda vom þau einföld:
Niðurskurður rikisbáknsins. Veru-
legur spamaður í opinberam
rekstri. Róttækur niðurskurður á
styrkjakerfi landbúnaðarins. Af-
nám velferðarkerfis fyrirtækj-
anna. Og lækkun skatta.
Þessi og önnur sambærileg loforð
forystumanna Sjálfstæðisflokks og
Alþýðuflokks eru þjóðinni enn í
fersku minni. Þess vegna eru svo
mikil vonbrigöin með fyrsta fjár-
lagafmmvarp nýju ríkisstjómar-
innar.
Þar er flestu á haus snúið:
Rikisbáknið er ekki skorið niður.
Það heldur áfram að þenjast út og
mun taka stærri hluta af þjóðar-
kökunni á næsta ári en nokkm
sinni fyrr.
Rekstrarkostnaður ráðuneyt-
anna minnkar ekki. Rekstrargjöld-
in aukast.
Styrkjakerfi landbúnaðarins er
ekki skorið niður. Það belgist út
meö nýjum milljörðum af skattfé
borgaranna.
Skattar almennings lækka ekki.
Þeir halda áfram að hækka.
Jafnvel loforðin frá því í vor um
að loka fyrir frekari fjáraustur úr
félagsmálastofnunum fyrirtækj-
anna virðast ekki standast lengur.
Til þess bendir sú ákvörðun
Byggðastofnunar, sem heyrir und-
ir forsætisráðherra, að henda hátt
í tvö hundrað milljónum króna til
vdðbótar í gjaldþrota fiskeldisfyrir-
tæki, Miklalax og Silfurstjörnuna.
Þetta eru pólitísk gæluverkefni
sem hið opinbera hefur þegar dælt
í tæpum milljarði króna af fé skatt-
borgaranna.
Sannfæring
eða froðusnakk?
Hvemig stendur á því að ráðherr-
ar í núverandi ríkisstjóm hafa far-
ið sömu höndum um niðurskurð
ríkisbáknsins og andskotinn bibl-
íuna? N
Nærtækasta skýringin er sú að
ráðherrana hafi skort þor og vdlja
til að koma yfirlýstum stefnumál-
um í framkvæmd. Það hafi einfald-
lega ekki búiö nægilega sterk sann-
færing á bak vdð öh loforðin. Þau
hafi verið marklaust hjal.
Ef raunveruleg sannfæring heföi
verið fyrir hendi heföu ráðherrarn-
ir að sjálfsögðu strax tekið til hend-
inni. Skorið á graftarkýli ríkis-
styrktra fyrirtækja og atvdnnu-
greina. Dregið úr embættismanna-
bákni ráðuneytanna. Sett veruleg-
ar hömlur á endalaust og meira og
minna gagnslaust flakk íslenskra
embættismanna um vdða veröld á
kostnað skattborgaranna. Lagt til
hhðar áform um stórfelldar óarð-
bærar fjárfestingar.
Og þeir heföu auðvdtað byijað á
heimavígstöðvum. Dregið úr
kostnaði við ráðuneyti sín. Og
sjálfa sig. Sýnt gott fordæmi með
því að hætta að greiða sér og mök-
um sínum hærri dagpeninga vegna
ferðalaga erlendis en þekkist í ná-
grannalöndunum. Hætt vdð að
hefja ráöherraferil sinn á þvi að
kaupa undir sig nýja ráðherrabíla
fyrir margar mhljónir. Dregið úr
umfangi opinberra veisluhalda fyr-
ir fé skattborgaranna. Og skihð
vertinn eftir heima þegar farið er
á einkaþotu th útlanda á kostnað
ríkisins.
Shkar sparnaðaraðgerðir heföu
haft miklu meira gjldi en nemur
þeim peningum sem myndu spar-
ast. Þær heföu sýnt þjóðinni að
ráðherramir meintu eitthvað með
loforðum sínum um spamað og
niðurskurð - já, svo mikið að þeir
væm reiðubúnir að byrja hjá sjálf-
um sér. Sýnt að einlæg sannfæring
væri á bak vdð stóm orðin.
Þess í stað hafa ráðherramir gef-
ið tíl kynna með fyrsta fjárlaga-
frumvarpi sínu að kosningalof-
orðin hafi bara verið venjulegt póh-
tískt froðusnakk.
Elias Snæland Jónsson