Dagblaðið Vísir - DV - 26.03.1992, Page 14

14
FIMMTUDAGUR 26. MARS 1992.
Otgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON ogHNGÖLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK, SlMI (91)63 27 00
SlMBRÉF: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SlMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
SlMBRÉF: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð I lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Með hunda á hendinni
Ríkisstjómin hefur þegar gengiö of langt til móts viö
kröfur þrýstihópa vinnumarkaðarins og má ekki ganga
lengra. Hún hefur í fáti boðið hefðbundinn félagsmála-
pakka, sem nemur 600-800 milljónum króna í kostnaði
og verður íjármagnaður með nýjum lánum í útlöndum.
í stað þess að semja sín á milli hafa afætur afkomend-
anna ginnt ríkisstjómina til að leggja byrðar af lífskjör-
um þeirra á herðar komandi kynslóða, sem eiga að end-
urgreiða lánin. Með orðunum afætur afkomendanna er
hér átt við þrýstihópana beggja vegna borðsins.
Þrýstihópar vinnumarkaðarins eru skipaðir þraut-
reyndum pókerspilumm, sem hafa reynzt ofjarlar
reynslulítilla ráðherra. Forsætisráðherra virðist trúa
því, að upplausn blasi við, ef ríkið taki ekki svona mik-
inn þátt í að koma á nýjum heildarsamningum um kjör.
Aldrei hefur ríkisstjórn verið jafn grátt leikin af pók-
erspilurum vinnumarkaðarins. Þeir neituðu að ræða sín
í milli nema fyrst kæmi á borðið félagsmálapakki frá
ríkisstjóminni. Venjulega hafa slíkir pakkar komið
fram á lokastigi samninga til að leysa endahnútinn.
Rökin fyrir afskiptum af kjarasamningum, sem felast
í félagsmálapökkum ríkisstjóma, er, að þeir komi á
vinnufriði með því að brúa lítið bil, sem eftir stendur
að loknum árangursríkum samningaviðræðum, sem eru
langleiðina en ekki alla leiðina komnir í höfn.
Að þessu sinni er ekki verið að brúa neitt bil, því að
ekki er einu sinni ennþá vitað, hvert bilið verður. Póker-
spilarar þrýstihópanna hafa tekið félagsmálapakkanum
eins og hverju öðm útspili. Þeir heimta miklu meira
og em ekkert að flýta sér að gera pókerinn upp.
Ríkisstjómin lét taka sig á taugum. Ekkert bendir til
þess, að fólk vilji taka á sig herkostnað verkfalla til að
koma kostnaði af lífskjörum sínum yfir á herðar afkom-
endanna. Verkfallsógn út á léleg spil er ódýr blekking,
sem ekki verður staðið við, þegar á reynir.
Með taugaáfallinu er ríkisstjórnin að fóma árangri,
sem hún hefur náð á ýmsum sviðum. Hún glatar tæki-
færi til að draga úr hluta ríkisins í þjóðarbúinu, þrátt
fyrir mikla fyrirhöfn, er einn ráðherrann lýsti svo, sem
hann stæði blóðugur upp að öxlum í niðurskurði.
Með taugaáfallinu er ríkisstjómin að fórna sigri sín-
um á verðbólgunni. Með félagsmálapakkanum mun
aukast þensla í þjóðfélaginu og kaup á innfluttum vör-
um, svo og eftirpum lánsfiár og þar með vextir. Verð-
bólgan mun aftur byrja að lyfta sér upp úr núllinu.
Ahættuna tekur ríkisstjórnin af ótta við upplausn,
sem engin hefði orðið, af því að fólk vill ekki fara í verk-
fall. Taugaáfallið veldur því, að hún þorir ekki einu sinni
að taka biðlaun af embættismönnum, sem halda áfram
í starfi hjá einkavæddum ríkisfyrirtækjum.
Ef ríkisstjómin hefði haldið sínu niðurskurðarstriki
og sagt þvert nei, hefði það verið í samræmi við stefnu
hennar. Margir heföu þá virt ríkisstjómina fyrir stefnu-
festu, þótt aðrir hefðu heldur kosið félagsmádapakkana.
Vinsældir nást ekki einungis með vinsældakapphlaupi.
Taugaveiklun ríkisstjómarinnar lýsir sér í öðrum
myndum. Til dæmis lét hún saltfiskeinokunina hræða
sig til að stöðva leyfi til óháðra útflytjenda, með röngum
upplýsingum um, að þeir væm að undirbjóða einokun-
ina. Ríkisstjómin liggur flöt fyrir þrýstihópum.
Vondur er félagsmálapakki ríkisstjómarinnar, en
verra er, ef hún bætir við þann pakka til að þjónusta
pókerspilara, sem hafa hunda eina á hendinni.
Jónas Kristjánsson
„Ólíklegt er að bændur innan EB-ríkjanna muni samþykkja að Finnar fái sérkjör í landbúnaðarmálum," seg
ir Sigurrós m.a. í grein sinni.
EFTA-ríkin haf a ekki
enn gengið í EB
Miðvikudaginn 18. mars sendu
Finnar inn formlega aðildarum-
sókn til Evrópubandalagsins.
Finnar eru þriðja EFTA-ríkið sem
sækir um aðild að EB en áður höfðu
Austurríki (1989) og Svíar (1991)
sótt um. Heyrst hefur að Norðmenn
muni að öllum líkindum sækja um
aðild næstkomandi haust og uppi
eru raddir í Sviss um að rétt sé að
huga að aðild.
Ef svo fer að Norðmenn og Sviss-
lendingar sæki um aðild eru ein-
ungis tvö ríki í EFTA-samtökunum
sem ekki hafa lýst áhuga sínum á
að ganga í EB að svo stöddu en það
er Island og Lichtenstein. Margir
hafa velt því fyrir sér hvað verði
um hinn fyrirhugaða samning
EFTA-ríkjanna og EB um evrópska
efnahagssvæðið ef og þegar fram-
angreind ríki gerast aðilar að EB.
Langur samningstími
Þrátt fyrir að þijú af sjö EFTA-
ríkjum hafi þegar sótt um aðild að
EB og önnur tvö séu að hugleiða
aðild taka þau fullan þátt í samn-
ingnum um EES. Því þó þessi riki
hafa sótt um aðild að EB eru þau
ekki gengin inn í bandalagið. Nú
þegar híða sex ríki eftir að aöildar-
umsóknir þeirra verði teknar fyrir
af yfirsfjóm Evrópubandalagsins.
Þessi ríki eru Tyrkland, Malta,
Kýpur, Austurríki, Svíþjóð og
Finnar. Tyrkir sóttu um aðild að
EB 1987 og bíða enn eftir að form-
legar samningaviöræður rnn aðild-
arumsókn þeirra hefjist. Óvíst er
hvort eða hvenær þeir fá aðild því
leiðtogar EB virðast hafa htinn
áhuga á að fá þá inn í EB meðal
annars vegna eftiahagsástandsins í
Tyrklandi.
Eftir að aðildammsókn nýrra
ríkja hefur verið samþykkt af EB
geta samningaviðræður tekið
nokkur ár. Til að mynda tóku
samningar milh Breta, Ira og Dana
við EB fimm ár og átta ár við Spán
og Portúgal. Nokkrir þjóðarleiðtog-
ar aðildarríkja EB, eins og til að
mynda Helmut Kohl, kanslari
Þýskalands, hafa sagt að ef EFTA-
ríkin sæki um aðild að EB þá muni
samningaviðræður við þau ganga
fljótt fyrir sig.
Vissulega ættu samningaviðræð-
umar, sem átt hafa sér stað milli
EFTA-ríkjanna og EB, um EES að
flýta fyrir samningaviðræðum um
aðild þessara ríkja. Einnig er efna-
hagsástand EFTA-ríkjanna mun
betra en t.d. í Tyrklandi og reyndar
margra annarra aðildarríkja EB
svo þau mundu ekki verða neinn
fiárhagslegur baggi á bandalaginu.
Viðskipti milh EB og EFTA-ríkj-
anna em einnig mjög mikil svo það
er eftir nokkm að slægjast fyrir
KjáUarinn
Sigurrós Þorgrímsdóttir
stjórnmálafræðingur
EB að fá þessi ríki inn í bandalagið.
Þó svo yfirlýsingaglaðir stjóm-
málamenn hafi sagt að samningar
við EFTA-ríkin muni ganga hratt
fyrir sig, þá skal öllum vera það
ljóst að þeir ráða ekki einir ferð-
inni. Fyrst verður EB-ráðið að sam-
þykkja samhljóða aðildarumsóknir
og síðan þarf meirihluti Evrópu-
þingsins að samþykkja umsóknina.
Ef tekið er mið af því hvemig
samningamir um EES hafa gengið
fyrir sig undanfarin ár, þrátt fyrir
góðan vilja leiðtoga EB, þá gætu
samningar um aðildarumsóknir
EFTA-ríkjanna einnig dregist á
langinn.
Fyrirvarar Finna
Aðildarumsókn Finna fylgja
ýmsir fyrirvarar um landbúnaðar-
mál, byggðastefnu, sjálfstæði í
vamarmálum og fleirl atriði. Þessi
skilyrði munu án efa tefja og tor-
velda samningaviðræður milh
þeirra og EB og í raun er óvíst
hvort samningsaðilar nái fram
samningum sem báðir telja viðun-
andi. Ólíklegt er að bændur innan
EB-ríkjanna muni samþykkja að
Finnar fái sérkjör í landbúnaðar-
málum. Þeir munu aö öhum líkind-
um þrýsta á ráðherra sína innan
EB-ráðsins og þingmenn Evrópu-
þingsins að hafa hagsmuni bænda-
stéttarinnar í EB-ríkjunum að leið-
arljósi í samningaviðræöunum áð-
ur en þeir fara að hygla væntanleg-
um aðildarríkjum.
Það er þvi ekki fuUvíst að öU
EFTA-ríkin nái samningum við EB
þó svo þau hafi sótt um aðUd. Það
er heldur ekki vist að þjóðirnar
samþykki samningana þrátt fyrir
að ríkisstjómir umsóknarríkjanna
og forsvarsmenn EB séu ánægðir
með niðurstöður samninganna.
Norðmenn sóttu um og fengu tU
dæmis aðUd að EB árið 1969 um
leið og Bretar, Danir og írar en al-
menningur í Noregi hafnaöi aðUd-
inni í þjóðaratkvæðagréiðslu. Það
má þvi tíl sanns vegar færa að það
er annað að „máta og skoða flík-
ina“ en að kaupa hana og ganga í
henni.
EES ennþá besti kosturinn
Hinn fyrirhugaði EES-samningur
er rammi utan um verslun og við-
skipti milh aðUdarríkjanna þar
sem sömu keppnissldlyrði og við-
skiptareglur gilda. í raun getur
ekkert komið í staðinn fyrir þenn-
an samning þegar til skamms tíma
er litið. Þó svo að framangreind
EFTA-ríki gangi inn í Evrópu-
bandalagið er næsta víst að samn-
ingamir um aðUd munu taka nokk-
ur ár. Því mun EES-samningurinn
verðaóbreyttur næstu árin og ólík-
legt er að hann muni tapa gUdi sínu
þrátt fyrir að einhver ríki gangi úr
EFTA inn í EB.
í samningnum stendur að sér-
hver samningsaðili geti sagt samn-
ingnum upp með minnst tólf mán-
aða fyrirvara og þá skulu hinir
samningsaðUamir koma saman og
meta þær breytingar sem nauðsyn-
legt er að gera á samningnum. En
í honum er ekki að finna nein
ákvæði þess að ef einhver fjöldi
ríkja gengur úr EFTA í EB verði
samningurinn ógUdur.
Þessi samningur er ekki aðeins
okkur íslendingum mUdls virði
heldur einnig öðrum EFTA-ríkjum
sem munu standa utan EB. í raun
verður ekki ljós fyrr en samninga-
viðræður milh EB og þeirra EFTA-
ríkja sem þegar hafa sótt um aðUd
er lokið hve mörg EFTA ríki gerast
aðUar að EB eða kjósa frekar að
standa utan bandalagsins.
Sigurrós Þorgrímsdóttir
„í raun verður ekki ljóst fyrr en samn-
ingaviðræður milli EB og þeirra
EFTA-ríkja sem þegar hafa sótt um
aðild er lokið hve mörg EFTA-ríki ger-
ast aðilar að EB... “