Dagblaðið Vísir - DV - 26.03.1992, Qupperneq 15

FIMMTUDAGUR 26. MARS 1992.
15
Þjófstartað í
EB-umræðunni
Þórarinn V. Þórarinsson, (ramkvæmdastj. VSÍ. - Fyrsti áhrifamaðurinn
hérlendis til að hvetja til EB-umsóknar? - „ ... jákvæð viðbrögð frá ein-
um alþingismanni... “ - Ingibjörg Sólrún Gísladóttir.
Öðru hvoru geysist hér fram á
völlinn fólk sem lýsir áhuga á inn-
göngu íslands í Evrópubandalagið,
eða a.m.k. að það mál verði tekið á
dagskrá. Hugmyndir þessar hafa
enn ekki hlotið byr í forystu stjóm-
málaflokka þótt Alþýðuflokkur og
Sjálfstæðisflokkur hafi hvað eftir
annað gælt við þær allar götur frá
því um 1960. Forystumenn þessara
flokka hafa hins vegar ekki fundið
hljómgmnn með þjóðinni og
áhrifamenn í samtökum sjávarút-
vegsins hafa eindregið lagst gegn
slíkum áformum.
Síðustu tilburðir til að koma mál-
inu á dagskrá birtust okkur fostu-
daginn 13. mars sl., þegar fram-
kvæmdastjóri Vinnuveitendasam-
bands íslands, Þórarinn Þórarins-
son, reyndi að vekja okkur til vit-
undar um þau tækifæri sem að
hans mati bíði við bæjardymar.
Fjölmiðlar hentu boðskap Þórarins
á lofti og taldi Stöð 2 að hann væri
„fyrsti áhrifamaðurinn hérlendis
til að hvetja til EB-umsóknar.“ -
Það er að vísu hæpin sagnfræði.
Lítt sannfærandi
rökstuðningur
Ein helsta skýring Þórarins á því
að hann leggur nú til að íslending-
ar sæki um aðild er sú að íslending-
ar geti trauðla staðið einir undir
EES eftir að önnur EFTA-ríki hafl
hlaupist undan því merki og því
beri okkur að stilla okkur með
þeim upp í biðröðina um EB-aðild.
Þórarinn segist ekki með tillögu
sinni vera að segja „hér og nú að
við eigum a$ ganga í Evrópubanda-
lagið. En ég.fullyrði hins vegar að
á þessu ári gefst okkur besta tæki-
færi sem líklegt er að við fáum
KjáUarinn
Hjörleifur Guttormsson
alþingismaður
nokkru sinni til þess að kanna í
alvöra hvaða skilmálar okkur
myndu standa til boða við inn-
göngu í Evrópubandalagið. Þaö er
ekki sama að máta flíkina og kaupa
hana.“
Þessi rökstuðningur er ekki
sannfærandi. Þannig reynir Þórar-
inn ekki að skýra það hvaða sér-
stöku kostir fylgi því að leggja inn
umsókn samhhða hinum Norður-
landaþjóðunum og hvaða áhætta
sé tekin með því að bíða og sjá til
hvernig þeim reiðir af. Vangaveltur
hans um fullveldi og sjálfstæði era
líka þokukenndar og langt frá því
að vera eins frumlegar og „þjóð-
minjasafnsræða" Gylfa Gíslasonar
um sama efni fyrir nær 30 árum.
Fleiri vilja máta flíkina
Undirtektir við hugmyndir Þór-
arins hafa verið heldur dræmar
enda vilja forystumenn ríkisstjóm-
arflokkanna doka við og freista
þess að fá samþykktan samninginn
um evrópskt efnahagssvæði áður
en lengra er haldið. Þó fékk hann
skjót og jákvæð viðbrögð frá einum
alþingismanni, Ingibjörgu Gísla-
dóttur, fulltrúa Kvennahstans í ut-
anríkismálanefnd. Ingibjörg hefur
í vetur þrásinnis komið þeirri skoð-
un sinni á framfæri, m.a. í umræð-
um á Alþingi, að aðhd að Evrópu-
bandalaginu sé aö hennar dómi
skárri kostur fyrir ísland en EES-
samningur.
Afstöðu sína nú skýrði Ingibjörg
m.a. með þessum orðum í viðtali
við Ríkisútvarpið 13. mars sl.: „Ég
held að við gætum^mjög auöveld-
lega staðið í þeim .jporum a3 viö
ættum ekki annarra kosta völ en
að sækja um aðhd og þess vegna
vh ég fá þessa umræðu upp núna.
Ég tel það mjög mikilvægt þannig
að það liggi alveg ljóst fyrir og fólk
taki afstöðu th þessara mála með
opin augu.“
Ekki er að undra að það þyki
fréttnæmt þegar þingmaður úr röð-
um Kvennalistans lýsir afstöðu
sinni th aðhdar íslands að Evrópu-
bandalaginu með þessum hætti og
er þess sérstaklega hvetjandi að
umræða um aðild sé tekin á dag-
skrá. Fram undir þetta hafa tals-
menn Kvennahstans kynnt þá af-
stöðu samtaka sinna að aðild að
Evrópubandalaginu eigi að þeirra
mati ekki að koma th greina. Það
ber vissulega að harma ef önnur
viðhorf í þessu afdrifaríka máh
sækja á þar sem annars staðar.
Margir hafa áður þjófstartað
' Þeir eru hins vegar orðnir all-
margir sem hafa þjófstartað í EB-
umræðunni á undan þeim Þórami
og Ingibjörgu. Á seinni árum hefur
áhugi á aðild helst gert vart við sig
í röðum iðnrekenda. Fyrrverandi
formaður Félags íslenskra iðnrek-
enda, Víglundur Þorsteinsson,
hvatti t.d. til að leitað yrði aðhdar
þegar árið 1987.
Fyrstur alþingismanna th að
hvetja opinberlega th aðhdar að
EB var Karl Guðnason, þingmaður
Reyknesinga, í umræðu um utan-
ríkismál 30. mars 1990. Fleiri al-
þingismenn lýstu haustið 1990 svip-
uðum áhuga, þau Ragnhildur
Helgadóttir og Hreggviður Jóns-
son, sem bæði hafa nú horfið af
þingi.
Haustið 1990 taldi Þorsteinn Páls-
son, þáverandi formaður Sjálfstæð-
isflokksins, „að óhjákvæmilegt sé
að setja á dagskrá íslenskrar þjóð-
málaumræðu hvort við eigum að
sækja um aðild aö Evrópubanda-
laginu.“ (Morgunblaðið, 6. október
1990). Ekki má heldur gleyma Alda-
mótanefnd Sjálfstæðisflokksins
undir forystu Davíðs Oddssonar,
sem sagði í nefndaráhti til lands-
fundar flokksins í október 1989:
„Hugsanlega verður þó skynsam-
legast að óska beinlínis eftir við-
ræðum um inngöngu íslands í Evr-
ópubandalagið, þótt menn séu um
leið reiðubúnir að láta inngönguna
ráðast af því, hvort þau skhyrði,
sem henni kunna að fylgja, þyki
aðgengheg eða ekki.“
Það eru því augljóslega margir
„áhrifamenn", sem á undan Þór-
arni litu EB-flíkina hýru auga. Sem
betur fer höfum við enn ekki geng-
ið svo langt að fara að máta hana.
Við skulum vona að við það sitji
meðan land byggist.
Hjörleifur Guttormsson
„Það eru því augljóslega margir
„áhrifamenn“ sem á undan Þórarni litu
EB-flíkina hýru auga. Sem betur fer
höfum við enn ekki gengið svo langt
að fara að máta hana.“
EB og íslenskur sjáv-
arútvegur
....enn opinber stefna EB að krefjast fiskveiðiheimilda fyrir friverslun
í samningum við aðrar þjóðir," segir m.a. í greininni.
í síðustu viku má segja að um-
ræðan um stöðu íslands í Evrópu
hafi farið í nokkuð nýjan farveg
þegar Þórarinn V. Þórarinsson,
framkvæmdastjóri VSÍ, lýsti þeirri
skoðun sinni að ísland ætti að
sækja um aðhd að EB strax á þessu
ári með hinum Norðurlöndunum
th þess að komast að raun um
hvaða kostum við myndum mæta
við aðhdarumsókn. Þótt Þórarinn
hafi þarna einimgis lýst persónu-
legri skoðun sinni má ætla að þessi
skoðun njóti einhvers fylgis innan
raöa atvinnurekenda.
Er málið á dagskrá?
Miðstjóm ASI lýsti einróma
þeirri skoðun sinni fyrir teimur
árum að hún teldi aðild íslands að
EB alls ekki vera á dagskrá. Ég tel
fuhvíst aö ekki sé að vænta neinnar
áherslubreytingar úr þeirri átt á
næstunni hvað þessa spumingu
varðar. Það er ennþá ljóst að mörg
veigamikh atriði hljóta að standa í
vegi fyrir því að Islendingar geti
orðið aðhar að EB. Þar er einn
meginþátturinn fiskveiðistefna EB
og mismunandi staða sjávarútvegs
hér og í EB.
Fiskveiðistefna EB
Þótt margir telji sig sjá vísbend-
ingar um annað þá er það enn opin-
ber stefna EB að krefjast fiskveiði-
heimhda fyrir fríverslun í samning-
um við aðrar'þjóðir. Væntanlega
myndi okkur ekki standa annað th
boða en að verða aðilar að sameigin-
Kjallariim.
Ari Skúlason
hagfræðingur ASÍ
legri fiskveiðistefnu EB ef við gengj-
um í bandalagið. Vissulega er fisk-
veiðistefna EB í endurskoðun en
þaö er ekkert sem segir okkur að
mikhla breytinga sé að vænta á
henni. Mikhvægar fiskveiðiþjóðir
innan EB, Spánn og Portúgal, voru
ekki aðhar að EB þegar núverandi
stefiia var ákveðin.
Óhklegt er að þau áhrif sem þessi
ríki myndu hafa á nýja fiskveiði-
stefnu yrðu íslendingum hagstæð.
Það er ekki líklegt að horfið verði
frá því að veiðar verði sameiginleg-
ar og undir sameiginlegri stjórn
inn að 12 mílna lögsögu. Ætla má
að Spánverjar og Portúgahr muni
knýja á um að möguleikar th fisk-
veiða innan lögsögu annarra EB-
ríkja verði auknir.
Náist ekki samkomulag um nýja
fiskveiðistefnu mun núverandi
stefna ghda fram yfir næstu alda-
mót. Það hggur í augum uppi að
íslendingár gætu aldrei gengið inn
1 shka samvinnu. Viss rök hníga
þannig að því að bíða með aðhdar-
umsókn, ef áhugi væri á slíku, uns
búið væri að útfæra nýja fiskveiði-
stefnu innan EB. Ef við sæktum
um aðild nú værum við í aðhdar-
samningum á sama tíma og fisk-
veiðistefnan ýrði ákveðin og hefð-
um hth áhrif þar á.
Ríkisstyrktur sjávar-
útvegur EB
Önnur meginrök sem hníga gegn
því að við getum gengið í EB er sú
staða sem fiskveiðar og fiskvinnsla
hefur innan bandalagsins. Þar hafa
þessar greinar sömu stöðu og land-
búnaður og eru meira og minna
ríkisstyrktar. Innan greinarinnar
tiðkast þannig ekki þeir fijálsu við-
skiptahættir sem íslenskur sjávar-
útvegur býr við. Eins og er býr ís-
lenskur sjávarútvegur við mjög
ójöfn samkeppnisskhyrði gagnvart
bæði norskum sjávarútvegi og
sjávarútvegi innan EB. Fyrir u.þ.b.
þremur árum var ákveðið að koma
á fríverslun með fisk innan EFTA,
sem m.a. felur í sér að afnema skal
ríkisstyrki th greinarinnar.
Ekkert bendir til þess að Norð-
menn hafi dregið úr ríkisstyrkjum
að neinu leyti. Vandséð er hvaöa
skhyrði myndu bíða íslensks sjáv-
arútvegs innan EB miðað við nú-
verandi styrki sem greinin býr við
innan EB. Þar er um úthjaragrein
aö ræða sem nýtur alls kyns
styrkja m.a. í því augnamiði að við-
halda byggð og atvinnu á jaðar-
svæðum.
Einbeitum okkur að EES
Auðvitað kemur að því að við
verðum að ákveða hvort við vhjum
vera utan EB eða innan. Ég tel hins
vegar of snemmt að svara þeirri
spumingu. Það verður að ræöa
máhð fyrst til hlítar hér á landi.
Við höfum nýlokið samningi um
Evrópska efnahagssvæðið og það
er langt frá því að vera eining um
þann samning hér á landi. Ég tel
að það sé nauðsynlegt að afgreiða
það mál áður en farið verður að
ræða mögulega aðhd að EB.
Ég er á þeirri skoðun að EES-
samningurinn sé mjög ákjósanleg
lausn fyrir íslendinga. Honum
fylgja mikhr kostir sem aðahega
felast í betri markaðsaðhd fyrir
sjávarafurðir okkar. EES-samn-
ingnum fylgja einnig hættur sem
við þurfum að einbeita okkur að
að gera sem minnstar. Th þess þarf
fyrst og fremst innlenda lagasetn-
ingu ásamt öflugri kynningu og
umræðu um máhð. Fyrst eftir að
búið er að ná víötæku samkomu-
lagi um Evrópska efnahagssvæðið
tel ég tímabært að fara að huga að
því hvort aðhd að EB er vænlegur
kostur fyrir okkur.
Ari Skúlason
„Náist ekki samkomulag um nýja fisk-
veiðistefnu mun núverandi stefna gilda
fram yfir næstu aldamót.“