Dagblaðið Vísir - DV - 23.05.1992, Page 23

LAUGARDAGUR 23. MAÍ 1992.
23
Flotastöð Bandaríkjahers í Holy Loch í Skotlandi lögð niður:
Mikið áfall fyrir at-
vinnulíf á staðnum
„Brottflutningur herstöövarinnar er
mikið áfall fyrir bæinn. Fjöldamörg
atvinnutækifæri hafa hreinlega farið
í vaskinn og á öðru hveiju húsi má
sjá skilti sem segir að það sé til sölu.
Þeir heimamenn sem gátu látið ein-
hverja þjónustu af hendi liíðu á nær-
veru herstöðvarinnar. Nú sér þetta
fólk fram á atvinnuleysi og allt annað
en bjarta daga,“ segir Skarphéðinn
Einarsson, starfsmaður á Keflavík-
urflugvelh.
Flotastöð bandaríska hersins í
Holy Loch í Skotlandi var lokað fyrir
fullt og allt um mánaðamótin febrú-
ar/mars. Þessi herstöð var svipuð að
stærð og herstöðin á Keflavíkurflug-
velli og hafði mikil áhrif á atvinnulíf
í næsta nágrenni, sérstaklega í bæn-
um Dunoon.
Skarphéðinn var á ferðalagi með
syni sínum, Kristmundi, í Skotlandi
um páskana og notaði þá tækifærið
til að skoða herstöðina og þær afleið-
ingar sem brotthvarf herliðsins hafði
haft á líf fólks. Honum hraus hugur
að sjá afleiðingar brottflutningsins
og varð hugsað heim. Á Keflavíkur-
flugvelh eru síminnkandi umsvif
hersins augljós og afleiðingar þeirra
Suðurnesjamönnum ofarlega í huga.
Fannst Skarphéðni margt líkt með
aðstæöum í Skotlandi og hér og
ákvað því að segja DV frá heimsókn
sinni þangað.
2 þúsund lifðu
afherstöðinni
Herstöðin í Holy Loch, sem er smá-
fjörður sem hggur í norður upp af
Clyde-firði, var fljótandi herstöð sem
komið var upp 1961. Þar voru um
3.500 hermenn að staðaldri. Þar var
stóreflis flotkví sem tók kafbáta er
þurftu th viðgerðar. Ný herskip, það
er sjálf flotastöðin, komu til Holy
Loch á hálfs árs fresti.
Dunoon er um 7 þúsund manna
bær. Um 2 þúsund manns í Dunoon
og næsta nágrenni lifðu beint og
óbeint af veru hersins meðan starf-
semi herstöðvarinnar var mest á
svæðinu. Um 70 manns voru beinlín-
is á launaskrá herstöðvarinnar.
Þegar herstöðin var sett upp var
strax tekin sú stefna að láta heima-
menn sjá um sem flesta þætti þjón-
ustu við stöðina. Þannig sáu stórir
og smáir verktakar um alla málning-
arvinnu, pípulagnir, rafmagn, elds-
neytisflutninga, sorphreinsun, fólks-
flutninga og margt fleira. Banda-
ríkjaher leigði íbúðarhús, vöruhús
og annað húsnæði. Þá er ótahn starf-
semi verlsana, kráa og veitingahúsa
sem þrifust vel á nærveru herhðsins.
- segir starfsmaður á Keflavíkurflugvelli sem var þar á ferð
Skarphéðinn og sonur hans, Kristmundur, komnir til Dunoon. Þar er atvinnuástand mjög slæmt eftir að flotastöð
bandaríska hersins var lokað fyrir fullt og allt á dögunum. Skarphéðni hrýs hugur við að hugsa til mögulegrar
lokunar herstöðvarinnar á Keflavíkurvelli. DV-myndir Skarphéðinn
Úr400 leigubílum í 50
Sem dæmi um umsvifin í kring um
herstöðina segist Skarphéðinn hafa
fengið upplýsingar um að þegar
starfsemi herstöðvarinnar var með
eðlhegum hætti hefði verið þörf fyrir
um 400 leigubíla á svæðinu og þrjár
ferjur á firðinum. Með brottflutningi
herstöðvarinnar hefði umferð
minnkað th muna og því einungis
þörf fyrir um 50 leigubíla í dag og
tvær feijur.
„Ahir bílar á vegum herstöðvar-
innar voru með skoskum númerum
og sú stefna við lýði að láta herstöð-
ina falla sem best inn í bæjarlífið.
Eignir flotans voru dreifðar um
bæinn en ekki girtar inni á ákveðnu
svæði eins og hér heima. Til að koma
í veg fyrir svartamarkaðsbrask, sem
sýnt var að hiytist af þessu fyrir-
komulagi, gaf herinn út skömmtun-
arseðla handa fjölskyldum her-
manna sem duga áttu fyrir mat og
eldsneyti. Eftir því sem ég kemst
næst voru ahir mjög sáttir við þetta
fyrirkomulag," segir Skarphéðinn.
„For sale“ eða „til sölu“ er algeng sjón í Dunoon, smábæ skammt frá
herstöðinni I Holy Loch. Þar höfðu um 2 þúsund manns beint og óbeint
atvinnu af nærveru herstöðvarinnar en nú blasir atvinnuleysi og deyfð við.
4,5 milljarðar
í efnahagslífið
Skarphéðinn segir herinn hafa
leigt mikið af húsum í eigu skota,
ekki aðeins í Dunoon heldur einnig
hinum megin við fljótið og víðar í
nágrenninu. Auk þess lét herinn
byggja þijú íbúðahverfi sem nú
standa auð, 450 íbúðir í ailt. Skarp-
héðinn segist hafa upplýsingar um
að vegna herstöðvarinnar hafi komið
að minnsta kosti 30 milljónir punda
inn í breskt efnahagslíf á ári auk 15
mhljón punda sem ekki hafi verið
hægt að henda reiöur á, það er um
4500 milljónir íslenskra króna.
Brottflutningur herstöðvarinnar
hefur haft víðtæk áhrif á líf og starf
fólks í nágrenni hennar. Skarphéð-
inn segir að nú sé atvinnuástandið
mjög slæmt í Dunoon og þungt í fólki.
Hann kom til Dunoon meðan her-
stöðin var enn starfandi og er tíð—
rætt um það annríki sem alls staðar
mátti sjá þá. Nú sé öldin hins vegar
önnur.
„Hér og þar mátti sjá menn úr þjón-
ustudeild hersins flytja síðustu bú-
slóðir Bandaríkjamannanna í burtu.
Það á að vera búið að afhenda Bret-
um allar eftirstandandi eignir banda-
ríska flotans fyrir 1. júní. Annað
hvert hús er til sölu. „Th sölu“ er
algengasta orðið i Dunoon. Ég hitti
mann sem hafði keypt þarna hús á
19 þusund pund fyrir 5 árum. Hann
neyðist til að setja 15 þúsund pund á
húsið í dag en segist góður fái hann
10 þúsund pund fyrir húsið. Eins og
alkunna er er atvinnuleysi mikið í
Bretlandi. Frá áramótum mun at-
vinnulausum hafa fjölgað um 7 þús-
und manns, þar af mátti rekja 2 þús-
und atvinnulausa th brottflutnings
herstöðvarinnar í Holy Loch.
Bæjarstjórnin í Dunoon mun víst
hafa talað um að koma upp smáiðn-
aði eða ahsherjarmiðstöð fyrir fólk á
eftirlaunum en fæstir hafa trú á að
slík áform heppnist."
Skarphéðinn segir hljóðið í fólki
almennt vera slæmt. Þó séu hópar
fólks, ekki síst fólk sem býr í stór-
borgunum, fjarri Dunoon, sem sé
mjög ánægt að herstöðin skuli lögð
niður. Þar hafi verið geymd kjarn-
orkuvopn og hafi tilvist þeirra vakið
upp töluverða andúð.
En samanburðurinn við Keflavík-
urstöðina er Skarphéðni ofarlega í
huga:
„Ég er hræddur um að það yrði
gífurlegt reiðarslag fyrir Suður-
nesjabúa ef herstöðin í Keflavík yrði
lögð niður. Ég er hræddur um að
menn geri sér ekki grein fyrir hve
slæmt ástandið gæti orðið. Það er
full ástæða th að skoða það mál vand-
lega.“ -hlh
SÉRSTAKLEGA VÖNDUÐ OG ÓDÝR
VERKFÆRI FRÁ spear & jacksom
RÁÐGJÖF SÉRFRÆÐINGA UM GARÐ- OG GRÓÐURRÆKT
VERSLUN SÖLUFÉLAGS GARÐYRKJUMANNA
GRÓÐURVÖRUR SF. SMIÐJUVEGI 5, 200 KÓPAVOGUR, SÍMI 43211