Dagblaðið Vísir - DV - 20.06.1992, Blaðsíða 9

Dagblaðið Vísir - DV - 20.06.1992, Blaðsíða 9
LAUGARDAGUR 20. JÚNÍ 1992. 9 Vísnaþáttur Útlagar sem kom- ust heim Grímur Thomsen, 1820-96, er eitt af höfuðskáldum okkar, um margt sérstæður og merkilegur. Um ævi hans og skáldskap hefur margt verið ritað. Meðal þeirra sem gleggst hefur fjallað um hann er dr. Sigurður Nordal. Síðustu heildarútgáfu á ljóð- um Gríms og úrvali þýðinga, sem út kom 1969, fylgir ritgerð eftir Nordal. Þaðan eru gripnar nokkrar setning- ar. Síðan koma tvö stutt kvæði Gríms, ort undir ferhendum hætti. Formáli Nordals er að nokkru leyti erindi sem hann flutti í Reykjavík 15. maí 1920 á aldarafmæh skáldsins: „Þegar hundrað ár eru liðin frá fæðingu rithöfundar, er skilningur manna á honum og bókum hans venjulega kominn í sæmilegt horf og dómamir famir að jafna sig. Ritskýr- endur og bestu lesendur hafa þá haft tíma til að kynna það mat verkanna sem almenningur viðurkennir. Grímur Thomsen hefur ekki enn þá hlotið þennan jöfnuð dóma og skilnings, þó að nú sé öld hðin frá fæðingu hans. Að vísu á hann sér marga vini - og þá ekki af lakara taginu, sem vænta mátti, því að hvert skáld kýs verkum sínum vini eins og hver maður sjálfum sér. Sumir þeirra taka hann jafnvel fram yfir öh önnur íslensk skáld. Ef þeir fara þar feti of langt, er það vegna öfga á hinn bóginn. Því aö enn má heyra margan snápinn fara niðrandi orð- um um kvæði Gríms. Hitt er þó sár- ara, hve htiö þau eru lesin og sjaldan með þau farið. Því fer fjarri, að Grím- ur hafi enn í alþjóðar vitund hlotið þann sess meðal íslenskra skálda, sem framtíðin mun vísa honum til. Hann flaskar á sumu, sem venju- lega þarf ahs ekki að geta um í rit- dómum og ritskýringum. Af þessu leiöir, að fjöldi lesenda hefur þóst bær um að hthsvirða Grím. Er ekki von, að þeim mönnum, sem lesa kvæði th þess að dhla hlustartólun- um, mikhst önnur eins lýti og rangar áherslur, sundurklofm orð, ófull- komin stuðlasetning og skothent rím? Þegar slíkar vihur eru taldar á fingrum, að dæmi skólakennara, er varla von að skáldið hljóti háa ein- kunn. Er það ekki líka sjálfsagt, úr því maður yrkir ljóð á annað borð, að formið sé lýtalaust? Nei, það er að vísu æskilegt, en ekki vitund sjálf- sagðara en að hann sé stórskáld að hugsun og ímyndun. Það væri góðra gjalda vert, ef heilmikiö af íslenskum Ijóðum væri svo hneykslanlegt aö búningi, að engum dytti í hug að fara með þau, svo að minna af efnisleysu og endheysu læddist inn í minni fólks í sauðargæru hagmælskunnar. Lýt- unum á formi Gríms er ekki th neins að neita. En einmitt það neyðir mann th þess að snúa við blaðinu og segja, að fyrst hann þrátt fyrir þau geti verið annað eins skáld, þá sé þetta ysta borð ekki slíkt aðalatriöi sem almennt er tahð. í öhum bókmenntum mun leitun á jafnmiklu ljóðskáldi sem Grímur var, er hefur átt jafnörðugt meö sum einfoldustu atriði þess forms, sem hann iðkaði. Og þegar inn úr ysta borði kemur, þarf Grímur engrar vamar við. Hann á sér eitt af því, sem sjaldgæfast ér: Þaö ættarbragð sths og hrynjandi, að hvert vísuorð hans er auðkennt, án þess að nokkum tíma verði aö thgerð." Jónas Hallgrímsson Þú sem áður foldar fljóð fógrum ljóðum gladdir, og th hreysti hraustum óð hugi drengja kvaddir, hefur nú fljóða og hölda sál hryggt úr öllum máta; þeir sem íslenskt mæla mál, munu þig allir gráta. Úr fjörugu máh fegri sprett fékk ei neinn af sveinum; hjá þér bæði hpurt og létt lá það á kostum hreinum. Þú gast látið lækjamið í Ijóðum þínum heyra, sjávarrót og svanakhð, sanda bárur keyra. Gast í brag við björgin foss bráðum látið sinnast, og hendingamar heitum koss hveija við aðra minnast. Náttúrunnar numdir mál, numdir tungur íjalla, svo að gastu stein og stál í stuðla látið faha. íslands varstu óskabam, úr þess faðmi tekinn og út á lífsins eyðihjam örlaga svipum rekinn. Langt frá þinna feðra fold, fósfru þinna ljóða, ertu nú lagður lágt í mold, hstaskáldið góða. Þáttastjóri biður sér vægðar vegna tilreiðslu þessarar thvitnunar meist- ara Nordals. Hér er fijálslega farið með röðun málsgreina vegna pláss- ins, þó meiningu ekki ruglað. Þess er getið á öðmm staö að í kvæði Gríms um Jónas Hahgrímsson verð- ur skáldinu það á að beygja rangt sögnina að nema. Höfundur formál- ans felur ekki þau mistök. En hann dregur úr hörku dómsins. Sjálfur var dr. Grímur þungur á bárunni og ekki mhdur nema í viðskiptum við dýrin. Hann var stór í lund og ekki vin- sæh. Annað kvæðiö, sem ég vel nú th birtingar, er um óskólagenginn, fátækan fræðimann og rímnaskáld. Ekki kennir þar hroka þjóðskáldsins og menntamannsins. Daði Níelsson, 1809-56. Hann varð úti í bóksöluferf í Eyjafirði, nærri heimahögum. Daði Níelsson Sá, þótt væri hann sjálfmenntaður, sögu var hann dyggur þegn, sannkahaður sagnamaður, sannleikanum trúr í gegn. Eigi fyrir. hefð né hrósi hann að sínu starfi vann; hann að sannleiks leitaði ljósi, leitaði vel og margt hann fann. Hinu hðna heitt hann unni hugah, að ei gleymdist það; maklegan í minningunni mörgum bjó hann samastað. En - á lífsins útigangi enginn hæh Daða bjó; loksins einn á víðavangi varð hann úti í frosti og snjó. Nein ei framar neyð hann pínir, norðanbylur lukti hvarm, ' og fannar sveiptur silfurlíni sofnaði hann við móður barm. Þessir þættir verða aö vera hóflegir að lengd. Meira efdr Grím síðar. Jón úr Vör Fannborg 7, Kópavogi -/UPmw^!f í BÍUV^ OG VIÐ SROSUM í UMFERÐ//^ ypéflech RCD-3000 LflSCfí TfífíCn NG SySTCM CD-S flCflDV " SHUF P.SCN SDK hSSTg U-JU ACD 3000 LW/MW/FM sterió hljómgæði. Geislaspilari. 30 stöðva minni magnari 2x25 wött. Geislaspilari lagaleitara o.fl. Útgangur fyrir kraftmagnara. ARC180 AlvörutækiMW/FMsterióútvarpogsegulband.2x25wött. Upplýstur stafrænn gluggi. Sjálfvirk spólun á snældu. Tenging fyrir CD geislaspilara. Útgangur fyrir fjóra hátalara með fullkomið steró innbyrgðis. ARC 716 L MW/FM sterió hágæða útvarp með segulbandi. Sjálfvirkur leitari á bylgju og „skanner" sem finnur allar rásir og spilar brot af hverri. - Stafrænn gluggi er sýnir bæði bylgjulengd og klukku. ARC 710 MW/FM sterio útvarp og segulband. Sjálfvirkur leitari og „skanner“, magnari 2x12 wött. Frábær hljómgæði. Tækið er með klukku og sérstaklega skemmtilegri lýsingu í tökkum. vers 'dÞess að hlusW bíltæki. Heimílistæki hf SÆTÚNI8 SÍMI691515 ■ KRINGLUNNISÍMI6915 20 ■ i samtuttífujto

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.