Dagblaðið Vísir - DV - 27.07.1992, Page 16

16
MÁNUDAGUR 27. JÚLÍ 1992.
Nóbeisskáldið, forsetinn,
útvarpssljórinn
Nóbelsskáldið, forsetinn, útvarpsstjórinn. - „Tvö mál frá síóustu misser-
um sem gœtu orðið blaðamönnum hálfgert súrhey ef þeir hefðu ekki
annað að tyggja. Þriöja málið er „encore“,“ segir í inngangi greinarhöf-
undar.
Gamlan pennavin blaðanna lang-
ar í dag að fjalla um tvö mál frá
síðustu misserum sem gætu orðið
blaðamönnum hálfgert súrhey ef
þeir hefðu ekki annað aö tyggja.
Þriðja máhð er „encore“.
Nóbelsskáldið
Þetta vor varð Kiljan níræður.
Þann öðling kallaði pabbi alltaf
Kiljan. Afmælinu var vel fagnað,
en þá mimdi ég efdr ögn skrítnu
viötali sem ég sá í finnsku blaði í
fyrra. Þar birtust tveir forkólfar
íslenskra ungrithöfunda, annar
góður, hinn lélegur. Annar þeirra
sló sér upp á því að Kiljan væri
orðinn alveg gasalega kalkaöur og
vart málum mælandi. Ég nefndi
þetta við fræðimann og honum
varð á orði: „Hva, er bara allt látiö
flakka?“ Ég ansaði í hjartans ein-
lægni: „Humm.“
Viðmælandi finnska blaðsins
hefur vísast átt von á litlum lestri
þess vestan Lófóts. En vandræði
voru þaö að einn lýriskur apakött-
ur skyldi rekast í þetta uppi á klak-
anum því á íslandi hefur aldrei
tíðkast aö fara með flimtan yfir
hrömun gamals manns. Svona
kalkaði faðir minn og varð þó ekki
verri faöir fyrir það. Eigum við
ekki, góðir landar, að sleppa því að
slengja svona í blöð, hvort heldur
er á íslensku, sanskrít eða
svensku? Og leyfum nú, virðulegu
ungrithöfundar og veleðla rithöf-
undasamband, frægum og ófræg-
um mönnum að eldast eins og þeim
sýnist, lika í finnskum blöðum, i
allra jesúlegasta friði.
Forsetinn
Nýlega kom út bók í Danmörku
sem sagði frá alls konar einkalífi
KjaUarinn
Stefán Steinsson
læknir, Búðardal
Schluters raðherra, mest eðlilegu.
Bókin var þó sprengja á dönskum
bókamarkaði og veitti ekki af því
hann mátti hressa. Schluter var
tuktaður fyrir hjónabönd og fleiri
bönd og vom ijósmyndir því til
styrktar. .
Þá datt mér í hug að kannski
færu forseta vorum Vigdísi að
magnast heldur leiðinlegar einka-
málasendingar. í fyrra höfðu slapp-
ir blaðageplar reyndar ásótt hana
fyrir utanferðir sem vom íslandi
að vísu til sóma því hofmannlega
er konan jafnan klædd og kurteis
í framgöngu. Dró hún þá úr ferð-
um, illu heilh. Henni sámaði þetta
beiska kjaftæði og settist niður
heima þar sem Jón stórhöfðingi
Baldvin og hinn skemmtilegi Davíð
skyldu frekar: Hún er þeim ágæt-
um miklu frambærilegri, fegurri,
og fróðari, með fullri virðingu; og
veri þeir sjálfir meira heima.
Ég fór að ímynda mér að óvand-
aðir snápar gætu kannski fengið
fréttagrun um að hún hefði reykt
sígarettu eða drukkið rauðvín, hún
kynni að hafa verið gift lækni, eða
hafa búið sunnan Lagar í Svíþjóðu,
kannski við Lundblaösveg,
kannski í íbúðinni sem Friörik
læknir og Lína skúraðu seinna, en
þau eiga einmitt sigurvegara úr
spumingakeppni framhaldsskól-
anna fyrir son! Hveiju finna menn
ekki upp á?
Eftir sem áöur er og verður
spumingin: Hveiju er snápurinn
bættari? Því kann ég ekki að svara.
Daginn eftir kjör Vigdísar fóm
ungir læknastúdentar til krufninga
í Leeds á Englandi. Þar stóð í blöð-
um 1. júh 1980 að íslendingar hefðu
kosið sér konu fyrir forseta sem
væri fráskilinn vinstrisinni (a left-
ist divorcee).
Þetta þótti mönnum undarlegur
málatilbúnaður
Ég hafði ekkert um þetta heyrt í
kosningabaráttunni og skhdi ekki
hvemig það datt inn í ensk blöð.
Stúlka ein á árgangnum var bálreið
yfir fréttinni. Hún var ógiftur
hægrisinni og hafði stutt Vigdísi
ákaft. Henni þótti fréttin ómálefha-
leg og kvikindisleg.
Eg hafði áhyggjur af sálarheih
manna sem komu svona smekk-
legri frétt áleiðis. Seinna var mér
þó sagt að fréttaritari enskra blaða
á íslandi hefði í þá daga þjáðst af
illskeyttri nefkirtlabólgu og jafnan
verið mjög geðvondur. Eftir að tek-
ið var af honum nefið, alveg inn
að heiladingulrótum, og sett plast-
nef eins og á Ehsabetu Taylor batn-
aði honum skapið th mxma. En þá
var fréttin frá 1. júh 1980 gleymd.
Þetta em smávæghegar ábend-
ingar th fréttamanna, hvort sem
þeir hugsa með hehanum eður ei,
að gjamma ekki um forsetann því
það er vegna smástöðu þeirra einn-
ar gert; það er: af stakri nautn
vegna sjálfra sín og að ómerkhegu
gamni sínu.
Útvarpsstjórinn
Vinur minn skrifaði eitt sinn í
D V að ég væri ótukt. Því er kannski
ekki úr vegi að senda svohth skot
innan fjölskyldunnar, ef okkur
dugar ekki síminn th að masa.
Þegar hætt var að láta bróður
minn messa yfir 80 Þingvellingum
á vetrum og kóngum á sumrum og
hann sendur upp í Efstaleiti 1 th
að vera undirsáti Hrafns Gunn-
laugssonar, og þjóðin hafði af þvi
áhyggjur að hann yrði nú mest
megnis undirsáti Hrafhs Gunn-
laugssonar og ekkert annað, og
Heimir hóf að hengja upp fána th
að auka virðingu Útvarpsins, og
tókst reyndar bærhega, og af spratt
fánamáliö fræga, sem aldrei varð
þó stórmál vegna þess hve efnivið-
urinn var sjálfgefinn, þá varð mér
laus limra á blaði, sem ég kasta nú
fram th útvarpssíjóms, og kýs þó
heldur að kaha fimmskeytlu. Hún
er svona:
Þú, Heimir minn, hengir upp fána
svo himinninn tekur að blána.
En hoparðu fýrir Hrafni?
Nei! í Herrans nafni:
Þú heggur bara af honum tána!
Hann má sem sagt velja hvaða tá.
Ég tek fram að fimmskeytlan þarf
ekki endhega að vera hst. En þar
með skulum við biðja útvarpsstjór-
ann að hætta þeim ávana að svara
því sem er ekki svaravert, það er
fyrir neðan virðingu hans. Því með
því að svara því gerir hann það
svaravert. Virðingu hans mun í
engu hætt, hvorki í fortíð, nútíð,
framtíð, þáframtíð né skhdagatíð.
Svo fær Lhja á Grund rosalegar
hamingjuóskir og afganginn af
kveðjunum fá ahir þeir sem vhja
þekkja mig.
Stefán Steinsson
„Þetta eru smávægilegar ábendingar
til fréttamanna, hvort sem þeir hugsa
með heilanum eður ei, að gjamma ekki
um forsetann því það er vegna smá-
stöðu þeirra einnar gert; það er: af
stakri nautn vegna sjálfra sín og að
ómerkilegu gamni sínu.“
í alvðru réttarfarsríkjum
Ég hefi tekið eftir því að ef hátt-
sett embættisvald eða lægra sett í
alvöm réttarfarsríkjum hefir orðið
uppvíst að því að hafa eytt fram
yfir skammtað fjármagn ríkisins
þá hefir viðkomandi tafarlaust orð-
ið að segja af sér. Vissulega þarf
slíkt aðhald að vera fyrir hendi hér
á landi því að þá er hægt að segja
með réttu að allir þegnar landsins
séu jafnréttháir gagnvart lögunum.
En ef þessum mannréttindum er
ekki framfylgt þá skulu stjómvöld
nú þegar afmá biödóma og opna
fangelsi og gefa þeim upp sakir sem
dæmdir hafa verið fyrir álíka
gjörðir sem yfirvöldin sjálf hafa
leyft sér að gjöra.
í stöðugri endurskoðun!
Stjómarskráin frá lýðveldis-
stofnun 1944 hefir veriö í stöðugri
endurskoðun nefnda sem skipaöar
hafa verið af Alþingi og ekkert hef-
ir gerst í rúmlega 40 ár nema að
greiða nefndarmönnum laun sín.
Forsendur fyrir því aö friðhelgi og
mannréttindi séu virt og m.a. skoð-
ana- og athafnafrelsi era þær að
landslög byggi afdráttarlaust á
grunntóni stjómarskrárinnar en
ekki á útsmognum flækjum laga-
grúskara. Lagagreinar stjómar-
skrárinnar þurfa að vera orðaðar
á einfaldan og skýran hátt svo að
almenningur skhji því að ef al-
menningur skhur sína stjómar-
skrá þá fær fólkið í landinu þekk-
ingu á eigin réttarstöðu og eigin
skyldum gagnvart ríkisvaldinu.
Það er kominn tími th að ríkis-
stjómin taki ákveðna afstöðu í
þessu máh og að það verði með
fyrstu verkum Alþingis að ráða
karl eða konu sem hefir getið sér
gott orð og nýtur virðingar al-
mennings fyrir að vera málsvari,
m.a. að vemda friðhelgi og mann-
réttindi einstaklinga. Það er komin
KjaUajinn
Ásdís Erlingsdóttir
húsmóðir I Garðabæ
og bauð mér í smáspjah í morgun-
þætti Bylgjunnar. Eiríkur vhdi aö-
eins spyija mig um skrif mín um
forseta íslands, Vigdísi Finnboga-
dóttur, m.a. hvort aðfinnslur mínar
væm sprottnar af óvhd eða þvíum-
líku gagnvart henni.
Th að gera langt mál stutt þá er
þaö mín skoðun að gagnrýni sé
ekki sama og óvhd og öh þurfum
við gagnrýni með. Vegna spum-
inga Eiríks langar mig að rifja upp
atriöi. 1) Los og kæruleysi í æðstu
embættisstörfum. 2) Fuhyrðingar
forseta íslands sem ekki fá staðist.
1) Áriö 1988 gerðist það að skrif
og umræður hófust meðal almenn-
ings og fjölmiöla þegar það kom í
ljós að alþingismenn (maður og
kona em menn) og framkvæmda-
vald Alþingis höfðu eytt u.þ.b. 1.000
„Það er komin reynsla á stjómskipaða
nefnd til að endurskoða stjómar-
skrána, þess vegna er að mínu mati
kominn tími til að endurskoðun stjóm-
arskrárinnar verði sett á herðar eins
manns eða konu.“
reynsla á stjómskipaða nefnd th
að endurskoða stjómarskrána,
þess vegna er^ð mínu mati kominn
tími th að endurskoðun stjómar-
skrárinnar verði sett á herðar eins
manns eða konu og að Alþingi af-
greiði þetta aðkahandi mál hið
bráðasta.
Eiríkur á Bylgjunni!
Eftir að fijása og óháða DV hafði
birt grein mína er nefndist: For-
setaembætti íslands gengið sér th
húðar hringdi th mín kunnur út-
varpsmaður; Eiríkur á Bylgjunni,
mihjónum króna í ferðalög og
risnu. Forseti íslands, V.F., fór það
árið 8 sinnum th útlanda á kostnað
þjóðarinnar og var ekki á landinu
þegar prófessor Sigurður Líndal
skrifaði greinarkom í DV undir
yfirskriftinni: Forsetaembættið
meðhöndlað af léttúö (þ.e.a.s. for-
setaembættr sameinaðs Alþingis.).
Það kom fram i greinarkomi Sig-
urðar að forseti sameinaðs Alþing-
is, frú Guðrún Helgadóttir, var er-
lendis og annar varaforseti þings-
ins fjarverandi og kjaminn í grein-
arkomi Sigurðar Líndals var sá að
„Ég hefi verið þeirrar skoðunar að varnarhagsmunir íslendinga og
Bandaríkjamanna ættu samleið og væri hagur beggja þjóðanna." - Frá
slysaæfingu íslendinga og varnarliðsins á Keflavikurflugvelli.
það hefði getað farið þannig að eng-
inn væri viðstaddur th að undirrita
lögin.
2) Það kom mér spánskt fyrir
sjónir þegar forseti íslands, V.F.,
sagði á ferð sinni í U.S.A. ekki ahs
fyrir löngu í hádegisverðarboði
Blaðamannaklúbbs Washington að
kalda stríðinu væri ekki lokið og
þess vegna þyrfti bandaríski her-
inn að vera hér á landi um ófyrir-
sjáanlega framtíð. Ég hefi ætíð ver-
ið þeirrar skoðunar að vamarhags-
munir íslendinga og Bandaríkja-
manna ættu samleið og væri beggja
hagur þjóöanna en að forseti Is-
lands, V.F., staðhæfi að bandaríski
herinn verði á íslandi um ófyrirsjá-
anlega framtíð og kalda stríðinu sé
ekki lokið „skh ég ekki“.
Eöa hvaö?
Greinin i DV eftir hr. Sæmund
Guðvinsson blaðamann er góð
grein en um tuga ára skeið hafa
verið skrifaðar margar góðar
greinar um nauðsyn þess að endur-
skoða stjómarskrána. Það gerist
hins vegar ekkert og mun ekkert
gerast, eða hvað? Stjómvöld ætla
sér að hafa 63 þingmenn fyrir 250
þús. manna þjóð. Stjómvöld vilja
óbreytt ástand í forsetaembætti,
sem hefir eytt hátt á annað hundr-
að mihjónum umfram leyfileg fjár-
útlát Álþingis (hlutí. eyðslunnar á
tíu árum) því að þá hafa ríkis-
stjómir og Álþingi getað gert hvað
sem er. Forseti Islands, Vigdís
Finnbogadóttir, ætti að skoða hug
sinn áður en hún verður sett inn í
embættið 1. ágúst nk.
Það er mín skoðun að ekki sé
hægt að greiða gífurlegar fjárhæðir
fram yfir fjárlög Alþingis. Þjóðin
þarf ekki forseta íslands, sem góð-
an gestgjafa, fararstjóra eða þ.u.l.
heldur forseta sem eyðir ekki fram
yfir leyfileg fjárútlát og sé því góð
fyrirmynd almennings og annarra
stjómenda landsins.
Ef forseti íslands, V.F., segir af
sér þá yrði forseti ekki á flæðiskeri
staddur og myndi sjálfsagt standa
th boða t.d. sendiherraembætti eða
þ.u.l. eftir þá miklu reynslu og
þekkingu sem fylgir í kjölfar emb-
ættisstarfa forseta íslands.
Ásdís Erhngsdóttir