Dagblaðið Vísir - DV - 19.09.1992, Blaðsíða 12

12
LAUGARDAGUR 19. SEPTEMBER 1992.
Erlend bóksjá______
Sex skáldsögur
í leit aö Booker
Sex bækur hafa verið valdar í úr-
slitakeppni hinna eftirsóttu bresku
Booker verðlauna fyrir bestu skáld-
sögu ársins. Verðlaunaupphæðin er
20 þúsund sterlingspund eða ríflega
tvær milljónir króna.
í tímans rás hafa ýmsir heims-
þekktir rithöfundar hlotið þessi
verðlaun, þeirra á meðal nóbelsverð-
launahafarnir William Golding og
Nadine Gordimer og flóttamaðurinn
Salman Rushdie sem enn er í felum
vegna dauðadóms sem sanntrúaðir
klerkar íslams kváðu upp yfir hon-
um fyrir nokkrum árum. í fyrra
hiaut þau nígerískur rithöfundur,
Ben Okri, fyrir skáldsöguna „The
Famished Road“.
Til þessara verðlauna er hægt að
tilnefna verk á ensku eftir höfunda
frá Bretlandi, Samveldislöndunum
öllum, Suður-Afríku og írlandi. Að
þessu sinni fékk dómnefndin til yfir-
lestrar á annað hundrað skáldsögur.
Þær sex bækur, sem keppa um sig-
urlaunin að þessu sinni, eru: „The
Enghsh Patienf ‘ eftir Michael Onda-
atje, „Black Dogs“ eftir Ian McEwan,
„Serenity House" eftir Christopher
Hope, „The Butcher Boy“ eftir
Patrick McCabe, „Daughters of the
House" eftir Michele Roberts og loks
„Sacred Hunger" eftir Barry Uns-
worth.
Horft í sortann
Dómnefndum er alltaf mikill vandi
á höndum. Þær geta aldrei gert svo
öllum Uki.
Núna hefur verið að þvi fundið að
í öllum þessum sex skáldsögum sé
um of horft í sortann. Viðfangsefnin
séu afar dimm og drungaleg; stríð,
fangabúðir og ofbeldi. Það skorti
sumsé að margra áliti örUtla sólar-
geisla bjartsýni og fyndni.
En lítum nánar á þessar sex bækur
og höfunda þeirra.
Stríð og ofbeldi
Christopher Hope er frá Suður-
Afríku. „Serenity House" er fimmta
skáldsaga hans og íjallar um sígilt
efni, helfórina gegn gyðingum.
Nafn bókarinnar vísar til frekar
dapurlegs elUheimiUs sem rekið er í
London. Vistmenn eru þar margir
Ben Okri með sigurskáldsöguna á síðasta ári.
Símamynd Reuter
Christopher Patrick McCabe.
Hope.
skyldu sína. Eins konar endursögn
Grimmsbræðra á ógnarverkum nas-
ista segir einn gagnrýnandinn.
Fangabúðir nasista koma einnig
við sögu í „Black Dogs“ eftir breska
rithöfundinn Ian McEwan sem
keppti viö Salman Rushdie um Book-
er-verðlaunin árið 1981 og beið lægri
hlut. Hann íjaUar hér um ofbeldi og
afleiðingar þess, þar á meðal vald-
beitingu gamalla nasista og nýrra.
Það er hin gamla og nýja Evrópa of-
beldisins sem höfundurinn dregur
fram í dagsljósið og sögumaðurinn
spyr hvort eitthvað gott geti risið af
slikri blóðidrifinni fortíð.
„Daughters of the House“ eftir Mic-
hele Roberts tekur einnig fyrir lang-
an skugga styrjaldarinnar miklu.
Roberts, sem kennir ritstörf við
enskan háskóla, hefur sent frá sér
fimm skáldsögur. Þessi gerist í
Frakklandi. Söguhetjumar, sem al-
ast upp í Norðmandí, fmna brotið
Michele Roberts. Barry Unsworth.
hverjir að bíða eftir dauðanum og fá
að minnsta kosti óbeina aðstoð við
að komast á leiðarenda. Einn vist-
mannanna heitir Max Montfalcon.
En á bak við þetta enska nafn er fal-
in óhugnanleg fortíð sem smám sam-
an kemur fram í dagsljósið. Hann er
í raun og veru MaximiUan von Falk-
enberg - læknir sem starfaöi á vel-
mektarárum Hitlers sem eins konar
Mengele í útrýmingarbúöum nasista
í Póllandi og sendi þar fjöldan allan
af fólki í dauöann án þess að finna
til hins minnsta samviskubits; hann
var jú bara embættismaður aö gera
Michael
Ondaatje.
lan McEwan.
altari niöurgrafið í skóginum. Það
er hluti leyndarmáls sem hvílt hefur
sem mara yfir þorpinu þeirra síðan
á stríðsárunum og hefur líka áhrif á
líf ungmennanna.
Slátrarar og þrælar
„The Butcher Boy“ er eftir írskan
rithöfund, Patrick McCabe, en hann
er búsettur í London. Fyrsta skáld-
saga hans kom út árið 1989.
Sögumaður McCabe að þessu sinni
er ofbeldissinnaður pUtur sem nýtur
þess að ofsækja nýjan dreng í skólan-
um og síðan einnig fjölskyldu hans.
Loks er gripið í taumana og pilturinn
sendur á stofnun fyrir vandræða-
drengi. Þegar hann fær svo starf í
sláturhúsi getur hann loks fullnægt
hvötum sínum svo um munar.
Barry Unsworth, sem nú býr í
Finnlandi, fjallar um þrælahald í
sögulegri skáldsögu sinni, „Sacred
Hunger", sem gerist árið 1752. Þar
segir frá þrælum sem fluttir eru sjó-
leiðina frá vesturströnd Afríku tU
Liverpool og hvítu mönnunum sem
hafa flutningana og mansalið að at-
vinnu.
Enski sjúklingurinn
Þá er einungis ónefnd sú skáldsaga
sem flestir spá að hljóti Bookerinn
13. október næstkomandi - „The
English Patienf ‘ eftir Michael Onda-
atje sem er ættaður frá Sri Lanka en
búsettur í Kanada.
Ondaatje hefur birt nokkrar skáld-
sögur síðan sú fyrsta kom út árið
1979 og hér er að hluta til fjallað um
sömu persónur og í „In the Skin of a
Lion“ frá árinu 1987.
Sögusviðið í The English Patient
er Toscana á ítahu á síðustu mánuð-
um síðari heimsstyijaldarinnar.
Enski sjúkhngurinn, sem nafnið vís-
ar tU, er skaðbrenndur og því óþekkj-
anlegur maður sem kanadísk hjúkr-
unarkona reynir aö hlúa að ásamt
ítölskum innbrotsþjófi og njósnara
og indverskum sprengjusérfræðingi.
Ondaatje segir sögu þessara persóna
frá ólíkum sjónarhornum og afhjúp-
ar um leið smátt og smátt leyndar-
dóminn um enska sjúklinginn.
Meistaraverk segja sumir gagnrýn-
enda.
DV
Skáldsaga
um Elvis
Elvis Presley ætlar seint að fá
friö. Enda hefur hann reynst
mörgum góð tekjulind eftir dauð-
ann, ekki sist bandarískum fjöl-
miðlum. Þá fær ruglað fólk útrás
fyrir hvatir sínar við að sjá hann
birtast nánast á öðru hverju götu-
horni í Ameríku og segja frá því
í fjölmiðlum.
Nú hefur bandarískur blaða:
maður og rithöfundur tekið sig
til og samið skáldsögu sem aug-
ljóslega fjallar um Elvis Presley
þótt söguhetjan heiti reyndar
Leroy Kirby. Hér er ferill Elvis
rakinn frá barnæsku gegnum
fyrstu frægðarárin í rokkinu, allt
þar til hann var kallaður í banda-
ríska herinn og sendur til Þýska-
lands.
Þetta er auðvitað saga sem
margbúið er að segja. Hins vegar
hefur höfundurinn kynnt sér við-
fangsefnið rækilega. Hann gefur
því ágæta innsýn í heim rokksins
sem greip unglingana svo heiftar-
lega á síðari hluta sjötta áratug-
arins. Það gefur sögu, sem annars
er í hefðbundnum stórstjörnu-
sápuóperustíl, nokkurt gildi.
TENDER.
Hölundur: Mark Childress.
Penguin Books, 1992.
Metsölukiljur
Bretland
Skáldsögur:
1. Slsphon Prr-
THE LIAR.
2. Joanna Trollopn:
THE RECTOR Í WIFH.
». Frodortck Forsyth:
THE OECEIVEfl.
4. Ellls Potors:
THE 8UMMER OP THE
DANES.
5. JeErey Archer,
AS THE CROW FUEB.
6. Dnvhl todge:
PARADISE NEWS.
T. Cttve Barker:
IMAJICA.
8. Cðlln Derter:
THE JEWEL THAT WAS
OUR3.
% Davld Eddlntje:
SEEREBS OF KELL.
10. ASna Reyes:
THE 8UTCHER.
Rlt almenns eðlis:
1. Rðnutph Flertnee:
THE FEATHER MEN.
2. Terry Smlth:
ACCOUNTING FOR
GROWTH.
3. Peter Mayte:
TOUJOURS PROVENCE.
4. Peter Mayle:
A VEAfl IN PflOVENCE.
í. Laurle Lee:
A MOMENT OF WAR.
e. ani Bryson:
NEITHER HERE NOR THERE
7. Laföl Portescue:
PERFUME FROM
PROVENCE
8. Hannah HsunteU:
HANNAH: THE COMPLETE
&TORY.
8. Kathnrine Hepbum;
ME: STORIE6 OEMY LIFE.
10. Oeborah Tennan:
THAT ISN’T WHAT I MEANt
(Byoat á Tha Sunday Thnes)
Bandarikin
Skáldsögur:
1. John Griaham:
THE FIRM.
2. John Grlsham:
A TIME TO KILL.
3. Kan FoHett
NIGHT OVER WATER.
4. Tom Ctancy:
THE SUM OF ALL EEARS.
5. Jamos A. Mlchaner:
THE NOVEL.
8 SHtphen Ktoflt
NEEDFUL THINGS.
7. Fannle Flaflflt
OAISY FAV ANO THE
MIRACLE MAH.
8: Fannle Flagg;
FRIED GREEN
TOMATOE8 AT
THE WHISTLE STOF CAFE.
0. Anne Rlvers Slddons:
OUTER BANKS.
10. JJt. Freedmsn:
AQAINST THE WIND,
11. WUUam J. Caunltz:
éxceftional clearance.
12. Joy Fleldlnfl:
SEE JANE RUN.
13. Sandra 8rowK
ATHEASURE worth
SEEKING.
14. Flera Antliony:
THE COLOfl OF HER PAKTIES.
15. Unða Laal Mlller:
DANIEL'S BRIOE.
Bit aimenns eðiis:
1. RossPerofc
UNITED WE STAHD.
& D.L. Barlett S J.B. Stoale:
AMERICA: WHAT
wentwrong?
3. Kalharlna Hepbum:
ME: STORIES OF MV LIFE.
4. James 8. Stewart
DEN OF THIEVES.
5. Pelar Mayte:
A VEAR IN PROVENCE.
8. Deborah Tannen:
VOU JUST DONT
UNDER3TAND.
7. M. Scott Peck:
THE ROAD LESS
TRAVELLEO.
8. Peter Maylo:
TOUJOURS PROVENCE.
3. Martin L. Gross:
THE GOVERNMENT
RACKET.
10. Robert Fulghum:
ALL I REALLY NEEO TO
KNOW I LEARNED IN
KINDERGARTEN.
11. PJ. O'Rourke:
PARUAMENT OF WHORES.
(Byggl 4 New Yorit Ttmel Book Revlsw)
Danmörk
Skáldsögur:
1. Vaclav Havel:
DE MAGTESL0SES MAOT.
2. Hcrbjorg Waaamo:
DINAS BOG.
3. Ingmar Bergman:
DEN GOÐE VHJE.
4. Maurtce Druon:
TISTU.
5. Bettv Mahmoody:
IKKE UDEN MIN DATTER.
8. SLefano öennl:
TERRA.
7. Jean M. Auel:
REJSEN OVER STEPFERNE.
8. Jem Rlel:
FLERE SKR0NER FRA ET
REJSELIV.
9. Bret Eesfon Ellle:
AMERICAN PSVCHO.
10. Knud H. Thomsen:
BR0OWENE I>A YARteCH
CASTLE.
(Byggl« Poilliken Sendag)
Umsjón: Elías Snæland Jónsson
villigötum
Sonur Tims Blackburn er í
breska hernum á Norður-írlandi
þegar hann er drepinn af IRA-
mönnum. Nokkru síðar gengur
dóttir hans, Nicole, til liös við hóp
ofstækisfullra umhverfisvemd-
arsinna sem ætla að bjarga jörð-
inni frá tortímningu með hryðju-
verkum. Þegar svo kona hans
ferst í sprengingu um borð í skipi
á Ermarsundi situr Tim uppi fjöl-
skyldulaus og örvæntíngarfullur.
Það er sjórinn sem verður Tim
til bjargar. Hann er gamall af-
reksmaður í siglingum og ákveð-
ur að sigla á skútu sinni, Storm-
child, tíl Suður-Ameríku í von um
að finna dóttur sína þar og fa
hana til að snúa aftur. En hann
kemst fljótlega að því að það er
enginn hægðarleikur að komast
nærri henni eða öðrum úr þeim
samtökum sem hún berst fyrir -
enda er hún ekki lengur sú sak-
lausa dóttir sem hann þekkti.
Þetta er huggulegasta spennu-
saga þar sem siglingar og sjó-
mennska gegna veigamiklu hlut-
verki.
STORMCHILD.
Höfundur: Bernard Cornwell.
Penguin Books, 1992.