Dagblaðið Vísir - DV - 10.12.1992, Síða 24

32
FIMMTUDAGÚR 10. ÐESEMBER 1992.
Meiming
„Maður er langa
ævi að hrapa"
„Minn hlátur er sorg. Við skrum og viö skál / í
skotsiifri bruðla ég hjarta míns auði“ segir í Einræðum
Starkaðar eftir Einar Benediktsson og það er engin
tilvUjun að Friðrika Benónýsdóttir, höfundur nýút-
kominnar bókar um ævi Ástu Sigurðardóttur, rithöf-
imdar og myndlistarkonu, skuh hafa vaiið að opna
bókina á þessari tilvitnun. Þessi orð lýsa lífi Ástu í
hhotskum. Lífl konu sem var falleg, greind og skap-
andi en fómaði stórum hluta sinnar stuttu ævi á alt-
ari Bakkusar.
Þeir sem lesið hafa smásögur Ástu Sigurðardóttur
komast tæplega hjá því að meðtaka angistina og sárs-
aukann sem skín í gegnum textann. Örvæntinguna
sem fylgir því að hafa orðið undir í samfélaginu og
eiga sér engrar viðreisnar vón. En eflaust em flestir
hættir að tengja sögukonuna Ástu við rithöfundinn
Ástu sem í nokkmm sagna sinna lýsir atburðum úr
eigin lífi á persónulegan og opinskáan hátt. Fyrirlitn-
ingin sem rithöfundurinn uppskar við birtingu fyrstu
smásögunnar, Sunnudagskvöld til mánudagsmorguns,
tilheyrir hðinni tíð. Nú horfa menn fyrst og síðast á
hstrænt ghdi sagnanna, sem eðhlegt er, og nafn Ástu
sjálfrar er sveipað goðsagnarljóma bóhemsins sem lifði
hröðu og spennandi lífl.
í ævisögunni er öhum shkum rómantískum hugleið-
Bókmenntir
Sigríður Albertsdóttir
ingum hins vegar velt úr sessi. Líf skáldkonunnar
var, þegar til lengdar lét, hvorki eftirsóknarvert né
spennandi. Það var uppfullt af brostnum vonum konu
sem glataði sjálfri sér í áfengisvímunni, missti frá sér
sex börn og dó alein og ahslaus, langt fyrir aldur fram.
Friðrika getur þess í inngangi að bókin sé ekki
axmáh. „í henni eru ekki tíunduð æviár Ástu Sigurðar-
dóttur hvert fyrir sig. Þetta er fyrst og fremst persónu-
lýsing. Mynd af hstamanninum sem konu. Konu sem
vakti athygli samtímamanna og eftirkomenda með
verkum sínum og lífl.“ (Bls. 9).
Friðrika einbeitir sér fyrst og fremst að Reykjavík-
urárum Ástu. Hún lýsir tilflnningum hennar þegar
hún kom fyrst til stórborgarinnar úr fásinninu í sveit-
inni, nagandi kvíðanum og eftirvæntingunni. Einnig
óróleikanum í sáhnni sem gerði það að verkum að
Ásta laðaðist að stórborgarglaumnum eins og fluga
að ljósi. Var hrókur ahs fagnaðar, skörp, falleg og
ögrandi. En smátt og smátt hahaði undan fæti. Tog-
streitan á mhh móðurinnar og listamnannsins jókst
og Friðrika lýsir því á mjög sannfærandi hátt hvernig
fylgifiskar drykkjunnar, beiskja, reiði og nagandi sam-
viskukvöl, tóku völdin og skehtu Ástu kyhiflatri.
Hvemig útgönguleiðimar lokuðust ein af annarri uns
eina haldreipið var líkn vímunnar sem var þó um leið
hennar versti óvinur: -
„Áfengi fer illa í hana, hún veit það. Hún verður
ýmist döpur eða æst og á erfitt með að stjóma fram-
komu sinni. En hún þarfnast styrksins sem áfengið
veitir. Kjarksins og kæruleysisins. Öðravísi getur hún
ekki tekist á við heiminn." (Bls. 116).
Hún er nöturleg lýsingin af einni „pennafærustu
konu á íslandi" (137) sem sóaði lífi sínu og gríðarlegum
hæfileikum því brennivínslaus gat hún ekki lifað. Þaö
er greinhegt að Friðriku Benónýs stendur ekki á sama
um líf þessarar manneskju sem hún skrifar um af
hlýju og samúð þótt hér sé ekkert undan dregið. Hún
lýsir drykkjunni og hrokanum, sem jókst stig af stigi
eftir að fyrsta sagan birtist í Lífi og hst, á opinskáan
og óvæginn hátt. Hvemig Ásta réttiætti fyllerhn á
kostnað þeirrar blekkingar að nú mætti hún aht.
Væri hstamaöur og þar með „undanþegin þessum
þröngu smáborgaralegu reglum sem alltaf var verið
að reyna að troða upp á hana hér áður.“ (Bls. 104).
Hvemig hún eitraði ekki einungis sitt eigið líf heldur
annarra þegar fram hðu stundir. En bókin er enginn
áfelhsdómur heldur sönn og sterk lýsing á óbhöum
mannlegum örlögum sem svo ótal margir aðrir hafa
orðið að lúta. Minn hlátur er sorg er saga sögö af inn-
sæi, næmi og sterkri samkennd með þeim sem minna
mega sín rétt eins og sögur Ástu Sigurðardóttur sjálfr-
ar.
Minn hlátur er sorg
Friörika Benónýs.
löunn 1992.
Sviðsljós
Saltfiskur er herramannsmatur eins og allir vita og undir það taka sjálfsagt viðskiptavinir í Samkaupum í
Njarðvik. Verslunin bauð fólki að smakka girnilega saltfiskrétti á dögunum en á þeim bar ábyrgð matreiðslu-
maður veitingastaðarins við Bláa lórtið, Bjarni Ólason. DV-mynd Ægir Már Kárason, Suðurnesjum
Saltfiskréttir í Samkaupum
Sigurður Þorsteinsson ásamt Friðriki Erlingssyni.
Viðburða-
rík ævi á sjó
í þætti hjá Hemma Gunn um daginn kom fram Sigurður Þorsteinsson
skipstjóri. í þættinum sagði hann frá ýmsum ótrúlegum ævintýrum sín-
um. Nú er komin út ævisaga þessa manns sem ævintýraþráin og athafna-
löngunin hafa borið svo vítt um heim. Bókin er skrifuð af nokkm hispurs-
leysi og atburðarásin er hröð. Menn sveiflast heimshorna á mhh frá ein-
um kafla til annars.
Sjórinn hefur átt hug Sigurðar. Tveggja ára gamah þekkti hann mörg
skip og varla talandi gat hann nefnt þau með nafni.
Hann kynntist sjómennskunni á þeim tíma þegar margir settu tignar-
heitið „pokamaður" aftan við nafn sitt í símaskránni.
Ungur á hann umfangsmikil súkkulaðiviðskipti við ameríska herinn
og framtakssemin kemur snemma fram.
Bókin fjahar um Sigurð sjálfan og viðburðaríka ævi hans en getið er
margra manna sem við sögu koma. Þar kemur Jón Gunnarsson, fyrram
starfsmaður Sölumiðstöðvar hraðfrystihúsanna, harl niður.
Einhvem tíma var sagt að félagsleg könnun á vegum Háskólans hefði
leitt í ljós þá óvæntu staðreynd að sjómenn væm meira að heiman en
aðrir menn.
Sigurður Þorsteinsson hefur verið mikið aö heiman þótt fjölskylda hans
hafi verið með honum á stundum.
Sjálfur segir Sigurður: „Börnin fæddust nokkum veginn í takt við að
Hekla kom ahtaf í land á vorin í hreinsun og þá var ég auðvitað í frh
einhveija daga. Og næstu ár á eftir, þegar ég kom í land, í mars, níu
mánuðum síðar, var ahtaf komið nýtt barn.“
Það er því skiljanlegt að þessi maður leggur fertugur á hafið í hnattsigl-
ingu með fjölskylduna til þess að kynnast henni betur. Ferðin verður
miklu lengri en ætlað var.
Það þarf frelsi í sálinni til.að geta kastað frá sér vel launuðu starfi,
stóru og vel búnu einbýhshúsi og því öryggi sem samfélagið býður upp
á... “ og haida til hafs með endalausa víðáttuna framundan.
Svo vítt rekur Sigurð um hafið að lesandann mun undra. Frá heim-
skautaísnum til frumskóga Amazonfljótsins, frá Síberíu til austurhluta
Þýskalands og miklu víðar.
Bókmeimtir
Guðm. G. Þórarinsson
Á einum stað segir hann frá unglingi sem lent hafði í slarki og niður-
stöðu sinni að unglingaheimih á sjó sé lausn sem mörgum mundi hjálpa.
Félagar hans hrjóta undir tónleikum Vínarsinfóníunnar og Sigurður
upplifir það að fá boð um tvo dohara og fimmtíu á tímann fyrir að standa
með mótmælaspjald fyrir utan Long John Shver í Flórída og mótmæla
hvalveiðum.
En skipstjóranum, sem ratar kortlaus um reginhöf í myrkrum og
stórsjóum, bregst ratvísin í fjölskyldumálum sínum. Ef til vih eirðarleysi
sjómannsins meðal margra annarra áhrifavalda. Aukinn blóðþrýstingur,
hjartaáfah, hjartaaðgerð.
Og hann segir: „Því miður virðist þaö vera sameiginleg reynsla margra
sjómanna að þegar þeir koma alkomnir í land flnnst þeim þeir vera fyrir.“
Síðasti kafh bókarinnar heitir: „Hvert nú?“ Þaö er spuming sem marg-
ir verða að svara. Sigurður horfir fram á veginn og er bjartsýnn í bókarlok.
Eitt er að sigla eftir sól og stjömum um heimsins höf, annað að þræða
veg lífemishstarinnar, þeirrar hstar sem mikhvægust er ahra hsta.
Lifssigling skipstjórans
Siguröar Þorsteinssonar.
Vaka/Helgafell,
Friðrik Erlingsson skráöi.
186 blaðsíður, 32 myndasíöur. I