Dagblaðið Vísir - DV - 08.01.1993, Síða 14

14
FÖSTUDAGUR 8. JANÚAR 1993.
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JONAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGOLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK, SlMI (91)63 27 00
SlMBRÉF: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SlMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
SlMBRÉF: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ARVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð í lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Stórt mál í höfn
Þvarginu um Evrópska efnahagssvæðið er vonandi
lokið. Var mál að linnti. í lýðræðisþjóðfélagi hefur
minnihlutinn rétt á að koma sjónarmiðum sínum á
framfæri og það hefiir hann sannarlega fengið að gera.
En það er líka tilgangur lýðræðisins að meirihlutinn
ráði og sá réttur verður ekki af meirihlutanum tekinn.
Sú hefur og orðið niðurstaðan á Alþingi þar sem drjúg-
ur meirihluti þingmanna styður aðild íslands að EES.
Góð og gild rök lágu til þess að þessu stóra máh yrði
vísað til þjóðaratkvæðagreiðslu. Þeirri kröfu var hafnað
á Alþingi og þýðingarlaust að gera það frekar að umtals-
efni. Samningurinn er að verða að veruleika og þjónar
litlum tilgangi að vekja þá deilu upp að nýju. Ekki nema
þá að nýr meirihluti myndist á Alþingi eftir næstu kosn-
ingar, sem vill segja EES-samningnum upp, en þá munu
andstæðingar samningsins væntanlega vera sjálfum sér
samkvæmir og bera þá afstöðu sína undir atkvæði þjóð-
arinnar.
Þegar umræðurnar um EES-málið eru riijaðar upp
og dregnar saman er ljóst að meginandstaðan stafar af
ótta við að íslendingar tengist of náið erlendum þjóðum
sem fái meira vald í innanríkismálum okkar en góðu
hófi gegnix’. Þar er einkum bent á möguleika útlendinga
til að kaupa upp íslenskt land, kaup og yfirráð yfir hér-
lendum fyrirtækjum, erlent dómsvald og veiðar er-
lendra skipa í íslenskri fiskveiðilögsögu. Auk þess hefur
verið varað við frjálsum innflutningi fólks frá öðrum
löndum.
Allt eru þetta eðlileg viðvörunarorð en engu að síður
alltof mikið gert úr þeim. Áhrif og ásókn erlendis frá
er bundin mörgum fyrirvörum en að svo miklu leyti sem
áhrif útlendinga eru möguleg skerða þau ekki sjálfsfor-
ræði íslendinga nema sem fylgir því að eiga samstarf
við aðra. í samningum þarf tvo til og enginn gerir samn-
ing til að öðlast rétt hjá öðrum eða annars staðar nema
hann láti eitthvað af hendi sjálfur.
íslendingar hafa með þessu EES-samkomulagi vissu-
lega fallist á að útlendingar geti fjárfest, flutt inn og
sest að á íslandi, en hvers vegna skyldi það vera hættu-
legt fyrir okkur? Var ekki sömu rökum haldið fram
þegar við gengum í NATO og EFTA? Þá var varað við
fullveldisafsali og skaðlegum áhrifum útlendinga með
nákvæmlega sama hætti og nú. Sá ótti reyndist ástæðu-
laus eins og reynslan sannar.
íslendingar verða vitaskuld að tengjast öðrum þjóð-
um og hafa alla burði til að standa þar jáfnvígir án þess
að glata tilveru sinni og þjóðemi. Ef einhveijir erlendir
aðilar hafa áhuga á að fjárfesta á íslandi skerðir það
ekki hár á höföi fullveldisins en yrði þvert á móti blóð-
gjöf fýrir bágborið atvinnulíf. Það eru sömuleiðis sterk-
ar líkur á að kjör og kaup á vinnumarkaði muni í fram-
tíðinni vaxa til samræmis við það sem þekkist í sam-
keppnis- og samstarfslöndum. Að minnsta kosti ef við
viljum vera samkeppnisfærir um vinnuafl.
Á sama tíma opnast nýjar dyr fyrir íslendinga til
náms og starfa annars staðar, tollmúrar falla niður á
afurðum okkar og tengsl okkar við Evrópu styrkjast í
formi umsvifa, samskipta, tekna, frjálsræðis og ferða-
laga. í raun og veru má halda því fram að það gjald, sem
við greiðum fyrir að ganga að mörkuðum og möguleik-
um Evrópusamstarfsins, sé hlægilega lágt. Árangur
okkar í samningum við EB er ótrúlega góður, úr því
að við á annað borð vildum ganga þessa braut.
Stórt mál er í höfn. Næst er að vinna úr því.
Ellert B. Schram
„Þeir Bush og Jeltsín njóta þess báðir að gera stóra hluti í utanríkismálum ... “ - Frá undirritun samnings
um fækkun kjarnavopna. Simamynd Reuter
Marklítið plagg
Hugsunarháttur kalda stríðsins
lifir enn góðu lífi meðal þeirra sem
telja sáttmála þeirra Bush og Jelts-
íns um kjamorkuafvopnun eitt
merkasta mál síðasta árs. Ef Sovét-
ríkin væru enn viö lýði sætti þessi
sáttmáli undrum og stjórmerkjum.
En Sovétríkin eru hðin undir lok,
og kalda stríðinu er lokið, hvort
sem mönnum líkar betur eða verr.
Margir sakna þess. í þá daga var
aht í fóstum skorðum, engin þjóð-
emishyggja eða ólga, menn vissu
alveg að hverju þeir gengu.
En sáttmálinn, sem þeir Bush og
Jeltsín gerðu, hefði verið óhugs-
andi á þeim tíma. í honum felst í
raun og vem að leifar Sovétríkj-
anna afsala sér jafnrétti á við
Bandaríkin í vígbúnaði. Þeir Bush
og Jeltsín njóta þess báðir aö gera
stóra hluti í utanríkismálum og
hvaö Jeltsín varðar hefur hann
sýnt að hann er enn í aðstöðu til
að tala við Bush sem jafningi. En
völd Jeltsíns hafa verið svo skert á
síðustu mánuðum að ekki er í
rauninni ljós hver það er sem held-
ur vaidataumunum í Moskvu.
Afturhaldsöflin vinna stöðugt á
og meðal þeirra og rússneskra
þjóðemissina er mikil óánægja
með sáttmálann. Jeltsín hefur
varla starfhæfan meirihluta á þingi
en án meirihluta þar er sáttmáhnn
dauður og ómerkur.
Start I og II
Start fi sáttmáhnn, sem undirrit-
aður var, þýðir að kjamavopnum
verður fækkað um tvo þriðju á
næstu tíu áram. Allt gott er um þaö
að segja, annað en að það er ófram-
kvæmaniegt. Rússar hafa ekki nein
tök á því að eyða öhum þessum
kjamavopnum hjálparlaust og enn
stendur á loforðum Bandaríkja-
manna um aðstoð th þess.
En fleira kemrn- tíl. Start II er
framhald af Start I samningunum,
en þeir samningar hafa enn ekki
verið staðfestir á þingi Úkraínu,
Kjallariim
Gunnar Eyþórsson
fréttamaður
Kazakhstans eða Hvíta-Rússlands.
Ahs óvíst er hvort Start n verður
samþykktur á rússneska þinginu.
Undirritunin gerir Bush forseta
kleift að láta af völdum með þennan
sýndarsigur sem sitt „sveins-
stykki" á forsetastóh. Það kann að
vera honum huggun gegn ósigrin-
um fyrir Clinton. En þessari gífur-
legu afvopnun fylgir lika sú hætta
að eitthvað af þessum vopnum
komist í hendur þriöja aðila, jafn-
vel herskárra ríkja í þriðja heimin-
um.
Úkraína
Það var Rússland sem gerði sátt-
málann fyrir hönd allra kjamorku-
velda Samveldisins, en það er ekki
gefið mál að hin ríkin stanch við
sinn hlut. Umsamið var að Úkra-
ína, Kazakhstan og Hvíta-Rússland
afhendi sín kjamavopn Rússlandi,
þau þrjú undirriti síðan sáttmál-
ann um bann við útbreiðslu
kjamavopna og verði kjamorku-
vopnalaus lönd.
Þetta á eftir að samþykkja á þjóð-
þingum þessara ríkja og ahs óvíst
að þetta gangi eftir. Úkraína sér-
staklega er treg til samstarfs. Með
þvi aö samþykkja að afhenda öh
sín kjamavopn th Rússlands afsal-
ar hún sér þeirri sterku samnings-
aðstöðu sem Úkraínumenn hafa
gagnvart Rússlandi. Án kjama-
vopna yrði Úkraína ekki í aðstöðu
th að ná hagstæðum samningum
um fjölda ágreiningsmála við
Rússa og því draga þeir máhð á
langinn. Úkraína ein gæti komið í
veg fyrir að Start tvö komist th
framkvæmda, en þaö sama gæti
rússneska þingið gert.
Margir Rússar harma nú hrun
risaveldis síns sem Sovétríkin vom
og þykir sáttmálinn auðmýkjandi.
Pravda, málgagn íhaldsafla og
þjóðemissinna, segir að sáttmálinn
sé aht of hagstæður Bandaríkjun-
um. Það er langt í land að hann
skih nokkrum raunhæfum árangri
og Start fi er engan veginn þau
tímamót í kjamorkuvígbúnaði sem
af er látið.
Gunnar Eyþórsson
„Margir Rússar harma nú hrun risa-
veldis síns sem Sovétríkin voru og þyk-
ir sáttmálinn auðmýkjandi. Pravda,
málgagn íhaldsafla og þjóðernissinna,
segir að sáttmáhnn sé allt of hagstæður
Bandaríkjunum."
Skoðanir armarra
Hverffái sitt
„Við mér blasir umfram annað í þessum heimi
að lýðurinn í lýðræðsiríkjum Vesturlanda firrist
leiðtoga sína. Hann er óleiðitamur, leiður á flokka-
skipuninni og foringjunum.... Ég hef sagt í gamni
og alvöru, að nú séu skhyrði th þess að skrýtin sam-
tök bjóði fram og fái menn á þing. Svínfellingar,
Hundavinafélagiö?! Hver veit hvað. Stundum höfum
við íslendingar verið að bisa við að koma því að hjá
okkur sem afgangurinn af veröldinni er orðinn
hundleiður á. Erum við ekki nokkuð seinir fyrir með
sölu ríkiseigna sem sumir nefha því leiðinlega nafni
einkavæðingu? Gísh Jónsson kennari í Mbl. 7. jan.
Þeir tímar eru liðnir
„Þegar borgarstjóri mælti fyrir fiárhagsáætlun
borgarinnar, skehti hann skuldinni á afhám aðstöðu-
gjalds og sá fagnandi framsóknarmenn í hveiju
homi, sem vhdu gera Reykjavíkurborg aht th bölv-
unar. Þaö er hvorki Reykvíkingum né öðmm lands-
mönnum th góðs að einfalda málin með þessum
hætti. Reykjavíkurborg getur aldrei vænst þess að
byggja afkomu sína og sérstöðu á veltusköttum, sem
ganga ekki í opnu hagkerfi. Það er thgangslaust að
hlskast við Framsókn vegna þess máls. Hitt er ljóst
að þeir tímar em hðnir að borgin geti stráð um sig
peningum th þarfra verkefna og óþarfra. Versnandi
fjárhagsstaða Reykjavíkurborgar er auðvitað ekkert
fagnaðarefni og forustumenn borgarinnar þurfa að
ganga að sínum verkum með breyttu hugarfari og
spha úr minnkandi fjármunum eins og önnur sveit-
arfélög hafa löngum þurft að gera.“
Úr forystugrein Tímans 7. jan.