Dagblaðið Vísir - DV - 15.01.1993, Qupperneq 3

Mismunur á kjörvöxtum Islandsbanka og
vöxtum spariskírteina
o n
mm
0,37%
0,07%
°W° 0.05%
mar. apr. maí jun
FÖSTUDÁÖUR 15. J'ANÚAR 1993.
Á - ftO%
oHW"uj;
Mý" 9fC

staðgbeiðsluafsU
greiðslukortawg
AHKUG4RDUR
MARKAÐUR VIÐ SUND
Fréttir
Lagt til að lauitin
verði gerð opinber
- borgarstjóri vill trúnað en formaður BSRB vill að leyndinni sé aflétt
„Þetta er liður í því að svipta leynd-
inni af samningum við fólk. Það eru
skiptar skoðanir um það hvort laun
og hlunnindi eigi að vera trúnaðar-
mál. Ég tel að þetta eigi að vera opin-
bert mál, ekki síst á tímum atvinnu-
leysis. Þá eru þessar upplýsingar
mikilvægar ef tryggja á lögbundið
jafnrétti í launamálum," segir Ólína
Þorvarðardóttir borgarfulltrúi.
Ólína og Guðrún Ögmundsdóttir,
borgarfulltrúi Kvennalistans, hafa
lagt fram tillögu í borgarráði um að
Reykjavíkurborg láti liggja frammi
lista yfir aUa borgarstarfsmenn. Á
listunum komi fram upplýsingar um
hvaða störfum þeir gegni, starfsald-
ur, launaflokk auk upplýsinga um
ýmis fríðindi, svo sem bílastyrki, yf-
irvinnugreiðslur og dagpeninga.
Sambærilegir listar lágu frammi hjá
borginni fram til ársins 1976 og stutt
er síðan ríkið hætti að birta slíka
bsta. Á fundi borgarráðs á þriðjudag-
inn var máUnu vísað tíl umsagnar
starfsmannastjóra.
Að sögn Ögmundar Jónassonar,
Borgarstjóri er andvígur því að op-
inbera laun borgarstarfsmanna
formanns BSRB, hefur það jafnan
verið afstaða BSRB að ekki eigi að
hvfla leynd yfir umsömdum launa-
kjörum. í seinni tíð hafi það í raun
verið óæskileg þróun hjá ýmsum
opinberum aðflum að sitja á þessum
upplýsingum.
„Þessi leynd er alþekkt sem vald-
stjórnsaðferð innan fyrirtækja og
þar er starfsfóUd jafnvel bannað að
skýra öðrum frá launum sínum.
Þetta er til þess faUið að sundra fólki
og valda tortryggni. Ég er því hlynnt-
ur því almenna sjónarmiði að þessi
mál séu höfð uppi á borðum en ekki
niðri í skúffu,“ segir Ögmundur.
Að sögn Markúsar Arnar Antons-
sonar borgarstjóra er hann andvígur
því að borgin sem vinnuveitandi taki
einhUöa ákvörðun um að gefa út
opinbera skrá um launakjör starfs-
manna sinna. Virða beri trúnaö viö
þá. Á hinn bóginn hafi borgarfuUtrú-
ar og fuUtrúar starfsmannafélaga
aðgang að upplýsingum um röðun í
launaflokka. Hann segir enga leynd
hvíla yfir fastri yfirvinnu yfirmanna
sé eftir því leitað af réttum aðUum.
Það sé hins vegar misskUningur að
telja yfirvinnu, bfiastyrki, dagpen-
inga og fleira til hlunninda eins og
skUja megi af tillögu Ólínu og Guð-
rúnar. -kaa
Bankarnir tregir
til vaxtalækkunar
- byggðu hækkun á tvöfalt meiri verðbólgu en verður
Bankarnir eru tregir tU að lækka
vextina, þótt þeir hafi byggt vaxta-
hækkun um áramótin á tvöfalt
meiri verðbólgu en verður í reynd.
Ríkisstjórnin ákvað að hætta við
lækkun endurgreiöslu á virðis-
aukaskatti af vinnu iðnaðarmanna
við íbúðarhúsnæði. Þetta þýðir, að
verðbólguhraðinn næstu mánuði
verðm- aðeins um helmingur af
því, sem eUa hefði orðið.
Verðbólguhraðinn hefði eUa orð-
ið 7 prósent á tímabUinu janúar til
apríl. Eftir breytinguna verður
verðbólguhraðinn líklega um 4
prósent þessa mánuöi, miðað við
ársgrundvöU. Þetta er verðbólgan
á mælikvarða lánskjaravísitölu.
Hefði ríkisstjómin staðið áfram við
að lækka endurgreiðslu á virðis-
aukaskatti af vinnu iðnaðarmanna
við íbúðarhúsnæði hefði verð-
bólguhraðinn í janúar-febrúar orð-
ið 16-17 prósent á ársgrundvelli.
Lánskjaravísitcdan hefði í þeim
mánuði einum hækkað um 1,3 pró-
sent vegna þessa. En af þessu verð-
ur ekki.
Ríkið veldur
raunvaxtahækkun
Bankarnir hækkuðu vexti á óverð-
tryggðum útlánum um 2 prósentu-
stig um áramótin. Það var rökstutt
með yfirvofandi aukningu verð-
bólgunnar. Verðbólgan eykst af
fleiri orsökum en virðisaukaskatt-
inum, meðal annars koma fram
áhrif gengisfeflingarinnar. Nú segj-
ast bankamenn munu endurskoða
ákvörðun sína um vaxtahækkun,
eftir að ríkisstjórnin hefur breytt
stefnu um virðisaukann.
En hversu mikilli lækkun má þá
búast við? Bankarnir eru tregir til
að lækka og hafa enn ekki gert upp
hug sinn. Þeir segja, að vextir á
verðtryggðum útlánum hafi fyrir
áramótin veríð miðaðir viö 1,5 pró-
senta verðbólguhraða. Nú, segja
bankamenn sem DV hefur rætt við,

Grafið sýnir mismuninn á kjörvöxtum á lægstu útlánum íslandsbanka
og vöxtum á spariskírteinum ríkisins. Vextir á spariskírteinum urðu jafn-
vel hærri en kjörvextirnir eins og sést. Þannig keyrði ríkið raunvexti upp.
Sjónarhom
Haukur
Helgason
hafi þeir um áramót hugsað sér 5,5
prósenta verðbólguhraða næstu 4
mánuði. Þeir hafi hækkað vextina
um 2 prósentustig en önnur 2 pró-
sentustig hafi verið eftir „í pípun-
um“. Sú hækkun hefði hugsanlega
komið á næstunni. Nú verði ekki
af þeirri viðbótarhækkun, eftir að
rOcisstjórnin hafi breytt afstöðu
sinni um virðisaukaskattinn. En
sumir segja sem svo, að bankarnir
hafi byggt tveggja prósenta vaxta-
hækkun á verðbólgustigi, sem í
reynd verði helmingi minna. Því
sé rökrétt að bankarnir dragi til
baka helminginn af vaxtahækkun-
inni eða um 1 prósentustig á óverö-
tryggðum útlánum.
Raunvextir, vextir umfram verð-
bólgustig, lækka hins vegar ekki. í
ljós kemur, að það er ríkið, sem
hefur sprengt upp raunvextina.
Vextir á spariskírteinum ríkisins
hækkuðu að undanfórnu. Þeir urðu
þá jafnvel hærri en lægstu vextir á
útlánum bankanna, tO dæmis kjör-
vöxtum íslandsbanka, eins og sést
á meðfylgjandi grafi. Þannig gat
borgað sig fyrir menn að taka lán
til þess að kaupa spariskírteini rík-
issjóðs með hagnaði. Það getur að
sjálfsögðu ekki gengið. Því hækk-
uðu bankamir raunvexti um ára-
mótin í framhaldi af umsvifum rík-
isins á lánsíjármarkaði.
Deilur í borgarráði um launakjör borgarstarfsmanna: