Dagblaðið Vísir - DV - 04.09.1993, Qupperneq 14

14
LAUGARDAGUR 4. SEPTEMBER 1993
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SiMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1400 kr. m/vsk.
Verð I lausasölu virka daga 140 kr. m/vsk. - Helgarblað 180 kr. m/vsk.
Látið fimmflokkinn skjálfa
Smám saman er aö færast meiri þungi í baráttuna
fyrir viðskiptafrelsi og afnámi sérstakra ríkisafskipta af
landbúnaði. Þegar þrengir í búi þjóðarinnar, fjölgar þeim
smám saman, sem sjá ekki ástæðu til að sætta sig lengur
við árlegan 18-21 milljarðs kostnað af núverandi stefnu.
Enn er langt í land. Hagsmunasamtök landbúnaðar-
ins, með ráðuneytið sjálft í broddi fylkingar, hafa komið
á fót búvörusamningum, sem gilda til langs tíma og koma
í veg fyrir, að nýjar ríkisstjómir geti vikið að marki frá
landbúnaðarstefnu fyrri stjóma. Þannig tefst þróunin.
Nú er þó svo komið, að neytendur og skattgreiðendur
geta helzt knúið fram minnkun útgjalda á þessu sviði
með því að draga úr kaupum á þeim afurðum, sem þjóðfé-
lagið ábyrgist. Þetta gera þeir í raun og em þar-með fam-
ir að skjóta hagsmunasamtökunum skelk í bringu.
Almenningur veit af biturri eigin reynslu eða reynslu
vina og vandamanna, að fólk missir vinnu og fær ekki
aðra; að fólk stofnar fyrirtæki og fer á höfuðið, án þess
að ríkið komi til skjalanna og ábyrgist vinnuna eða fyrir-
tækið. Aðeins landbúnaður er undanþeginn lögmálinu.
Fólk er líka farið að átta sig á, að stjómarráðið er
hagsmunavirki landbúnaðar. Við landbúnaðaráðuneytið
bætist fjármálaráðuneytið, sem reynir með peningaleg-
um aðgerðum að koma í veg fyrir innflutning á vörum,
sem geta tahzt fela í sér samkeppni við landbúnað.
Um daginn var komið í veg fyrir innflutning smjörlík-
is og nú er verið að leggja stein í götu innfluttrar skinku.
Þetta er stutt sjúkdómarökum, sem horft er framhjá,
þegar einstaklingar flylja slíka vöm til landsins. Enda
vita allir, að sjúkdómarökin em bara þægindarök.
Heimsmarkaðsverð á búvöm er raunverulegt verð,
sem byggist á því, að til em þjóðir, er geta framleitt á
því verði. Þetta gildir um Bandaríkin á sumum sviðum,
Ástralíu og Nýja-Sjáland á öðrum, og svo framvegis.
Aðrir verða að selja á sama verði og borga með vörunni.
Af því að offramleiðsla er á flestri búvöm og verður
um ókomin ár, ríkir kaupendamarkaður á þessu sviði.
Það þýðir, að betra er að kaupa búvöm en selja og betra
að snúa sér að arðbærum verkefnum á öðrum sviðum,
þar sem samkeppnin er ekki eins gróin og hörð.
Ríkið ákveður ekki fyrir hönd neytenda og skattgreið-
enda, hvaða vörur þeir noti og íjármagni. Fólk fær sjálft
að velja sér gallabuxur, innlendar og erlendar, dýrar og
ódýrar, vandaðar og lélegar, með þessu vörumerkinu eða
hinu. Þetta valfrelsi ætti einnig að gilda um búvöru.
Okkur hefur miðað áleiðis, þótt hægt fari og umræðan
sé orðin áratuga gömul. Hagfræðingar, sem ekki eru
bundnir hagsmunatengslum, hafa látið meira en áður í
sér heyra. Andófið er ekki lengur bundið við örfáa menn.
Fyrr eða síðar hljóta vamir keríisins að bila.
Fólk er smám saman að átta sig á, að ríkisstuðningur
og innflutningsbann stríðir gegn hagsmunum þess. Þeim
Úölgar, sem telja eðlilegt, að fólk njóti markaðslögmála
á þessu sviði sem öðrum. Næsta skref er, að þessi við-
horf leiði til raunverulegra átaka í stjómmálum.
Sem þrýstihópur getur almenningur greitt atkvæði í
prófkjörum gegn þingmönnum og í kosningum gegn
flokkum, sem gagnast ekki í frelsisbaráttunni eða hafa
reynzt henni beinlínis andvígir í reynd. Sigur hefst ekki,
nema skipt sé út mönnum og flokkum í pólitíkinni.
Þegar fimmflokkurinn fer að skjálfa af ótta við hefnd
kúgaðra neytenda og skattgreiðenda, er fyrst hægt að
búast við, að þrýstingurinn leiði til uppskurðar.
Jónas Kristjánsson
Leynisamningar
tilað
rjúfa sjálfheldu
Vamarmálafréttaritari ísraelska
blaðsins Haarets skýrir frá því að
undirbúningur samkomulags um
takmarkaða sjálfstjóm Palestínu-
mönnum til handa milli ísraels-
stjómar og fomstu Frelsissamtaka
Palestínumanna haíl farið svo
leynt að ísraelska herstjómin hafi
ekkert fengið af því að vita sem á
döfinni var. Sömuleiðis hafi ísra-
elsku leyniþjónusturnar og náið
samstarfsfólk Jitshaks Rabins for-
sætisráðherra í einkaskrifstofu
hans komið af íjöllum þegar niður-
staðan var birt.
Áformið um að koma sem fyrst á
sjálfstjórn Palestínumanna á Gaza-
svæðinu og í Jeríkóborg og ná-
grenni á Vesturbakkanum, sem
færist síðan út um hernumdu
svæðin með samkomulagi, er því
af hálfu ísraels fyrst og fremst verk
Rabins og utanríkisráðherra hans,
Shimons Peres. Það kom í hlut Per-
es á nýafstaðinni ferð um Norður-
lönd að reka endahnútinn á þennan
þátt samkomulagstillögu á leyni-
fundi með fulltrúa FP í Osló fyrir
milligöngu Johans Jörgens Holst,
utanríkisráðherra Noregs. Báru
þar ávöxt áratugalöng tengsl nor-
rænna jafnaðarmannaflokka, eink-
um þeirra í Noregi og Svíþjóð, við
Verkamannaflokkinn ísraelska
annars vegar og FP hins vegar.
Rabin og Peres eru báðir komnir
á efri ár og eru síðastir eftir í
fremstu röð ísraelskra stjómmála-
manna af hópnum sem hófst til for-
ustu við stofnun Ísraelsríkis og í
baráttunni fyrir tilvem þess. Þeir
hafa einatt tekist á um forustu í
Verkamannaflokknum en báðir
eru mótaðir í sama skóla, sósíal-
istahreyfmgu gyðinga í Austur- og
Mið-Evrópu sem nefndist á jidd-
isku Bund.
Því eru viðbrögð þessara ólíku
áhrifamanna svo áþekk við tilvist-
arspurningunni sem blasir við
ísrael eftir reynslima af intifada,
uppreisn óbreyttra Palestínu-
manna á hemumdu svæðunum
síðustu ár. Annaðhvort heldur
ísrael áfram að vera fijálst og lýð-
ræðislegt ríki af evrópskri gerð og
kemst að sáttum við Palestínu-
menn og helst aðra nágranna sína
hka, ellegar það verður herskátt
harðstjórnarríki af þeirri gerð sem
nóg hefur verið af í löndunum fyrir
Miðjarðarhafsbotni.
Likudbandalagið, sem stjómaði
ísrael fram að síðustu kosningum,
rak stefnu sem hlaut að enda í síð-
ari kostinum. Gert var tilkall til
réttar til að -innlima hertekin
svæði, að minnsta kosti Vestur-
bakkann, landnámi gyðinga haldið
þar uppi sem ákafast í því skyni
og talað um að hrekja Palestínu-
menn unnvörpum í útlegð, ef mót-
Erlend tíöindi
Magnús Torfi Ólafsson
þróa þeirra linnti ekki.
Fyrsta verk ríkisstjómar Rabins
var að stöðva landnám gyðinga á
herteknum svæðum. Þátttaka Isra-
els í friðarumleitunum breyttist.
Jitshak Shamir, fyrrum forsætis-
ráðherra, hafði við orð að sitja þar
fúslega við samningaborð í tíu ár
ef með þyrfti til að þreyta Palest-
ímunenn, en hafa jafnframt Banda-
ríkjastjórn góða svo hún fengist til
að fjármagna imdirbúninginn að
innlimun herteknu svæðanna.
Stjórn Rabins ákvað hins vegar
að leita beinna samningaumleitana
við persónulega fulltrúa Jassers
Arafats, leiðtoga FP, þegar í ljós
kom að samningamennimir af her-
teknu svæðunum, sem Shamir lét
svo sem kæmu hvergi nærri palest-
ínsku samtökunum, þótt þeir
sæktu öll sín fyrirmæli þangaö,
höfðu ekki umboð til neinna raun-
veralegra samninga við samninga-
borðið í Washington. Á þessu ári
einu hafa fulltrúar ísraelsstjórnar
og FP átt með sér fjóra tugi leyni-
funda í Osló.
ísraelssfjóm annars vegar og
Jasser Arafat og nánustu sam-
starfsmenn hans hins vegar eiga
því afar mikið undir því að samn-
ingsdrögin, sem nú hggja fyrir,
verði að veruleika. Sem stendur
virðist erflðasti hjallinn að orða
yfirlýsingu um gagnkvæma viður-
kenningu ísraels og FP.
Reyndar féhust FP á skiptingu
Palestínu í tvö ríki, þar sem annað
væri ísrael, í samþykki þings síns
1988, en síðan hafa andstæðingar
þeirrar stefnu, sér í lagi Hamas,
samtök heittrúaðra múshma, fært
sig upp á skaftið. Sömuleiðis hafa
klofningshópar úr FP löngum setið
um líf Arafats og manna hans.
Einatt hafa þessir flokkar notið
stuðnings arabaríkja, einkum Sýr-
lands og Líbýu. Nú hafa stjórnir
þeirra þriggja ríkja, sem ræða við
Israel ásamt Palestínumönnum,
Jórdans, Líbanons og Sýrlands, lát-
ið glöggt í ljós að þeim þykir fram
hjá sér gengið með sérsamningi FP
við ísraelsstjórn. Þeim mim meira
ríður á fyrir Arafat að tryggja stöðu
sína innan FP, en þar standa úr-
shtafundir fyrir dyram þegar þetta
er ritað.
Jitshak Rabin, forsætisráðherra ísraels (t.h.), ræðir síðustu tíðindi i
samskiptum ísraels og Palestínumanna við Arr Moussa, utanríkisráð-
herra Egyptalands, í Jerúsalem. Símamynd Reuter
Skodanir aimarra
Lögmæt uppgjafarstjórn
Ríkisstjóm Rabins er uppgjafarstjórn, óheiðar-
leg, hún er mistök og óbætandi slys. En hún er lög-
lega rétt kjörin stjóm.
Vilji stjómarandstæðingar knýja fram breytingar
á stefnu hennar verða þeir að beita til þess lýðræðis-
legum ráðum um fram aht.
Allt tal um að nota ólögleg meðul til að hafa áhrif
á stjómarstefnuna, svo ekki sé minnst á hótanir
landnema um að hefja borgarastríð, er óþolandi og
andstyggilegt.
Úr forystugrein Jerusalem Post 1. sept.
Kvíðvænlegar fréttir
Fréttirnar um að ísraelsstjóm sé um það bil að
viðurkenna PLO og veita Palestínumönnum sjálf-
stjórn að vissu marki á Gaza og í Jeríkó eru kvíðvæn-
legar. Þegar mikilsmetnir menn í ísrael efast sjálfir
opinberlega um vitið í því að semja við Palestínu-
menn, er þá hægt að álasa vinum ísraels í öðrum
löndum fyrir að gera slíkt hið sama? Það virðist
mjög áhættusamt að veita Palestínumönnum slík
réttindi.
Úr forystugrein New York Post 1. sept.
Áfram Noregur!
Norðmenn lögðu til aðstöðu fyrir leynilega fundi
ísraelsmanna og PLO og þegar mikið lá við gengu
þeir í milh deiluaöila með sáttaorð. Þarna lék Johan
Jörgen Holst, utanríkisráðherra Noregs, stórt og
mikilvægt hlutverk.
Það er leitt til þess að vita að danski utanríkisráð-
herrann skuh ekki hafa sýnt sömu röggsemi og sá
norski. Aðstæðumar vora fyrir hendi en hugmynda-
flugið vantaði.
Úr forystugrein Pohtiken 31. ágúst.