Dagur - 19.12.1951, Blaðsíða 19

JÓLABLAÐDAGS
19
Jólaeyjarnar fundusf á aðfangadag
Úti í miðju Kyrrahafi, nálægt
sjálfum miðjarðarbaugnum, cr
eyjaklasi, sem fannst á aðfangadags-
kvöld jóla 1777.
Enski landkönunðurinn Jamcs
Cook liafði áður dregið fána Bfeta-
veldis að hún á Nýja-Sjálandi og
Nýju-Caledóníu, á Tahiti og
Páskaeyjum. — Þetta var þriðja
landaleitaferð lians, og hún hafði
staðið lengur, en ætlunin vár. 111-
veður os; sífelldir mótvindar höfðu
eyðilagt allar ferðaáætlanir. Áhafn-
irnar á fregátunum tveimur, „Dis-
covery“ og „Resolution“,voruorðn-
ar óþolinmóðar. Menn vildu helzt
snúa lieinr aftur. Ekki bætti það
andrúmsloftið, að Cook hafði
neyðst til þess að nrinnka verulega
ma tarskamm t i n n.
Þegar Cook stóð á lyftingu skijrs-
ins og leit út yfir hið endalausa
haf, hlýtur hann að hafa minnzt fyr-
irrennara síns, Portúgalans Magel-
lan, senr var myrtur á hafi úti af
sínunr eigin mönnum, senr gerðu
uppreist við ekki ólíkar kringum-
stæður og þær, sem nti blöstu við
Cook.
Það var konrið fram á aðfangadag
1777: Cook skipherra var nýgeng-
inn úr borð'sal foringjanna til káetu
sinnar. Þá barst lrróp varðmanns-
ins í siglutrénu unr skipið: „Eg sé
land,“ og allir lrlupu upþ á þilfar.
Var þetta aðeins hilling? Staða
skipsins var þegar ákvörðuð, sólar-
hæð tekin, og sást að freigáturnar
voru staddaf norðaustan við Fönix-
eyjar og norðvestan við Marguesa-
eyjar. A. nr. k. fjÖgurra daga sigling
var til næstu kunnra eyja.
Cook skoðaði sjóndeildarhring-
inn í gegnunr sjónaukann. Hér var
ekki um að efast. Kóralrif voru
franr unr stafn. Nú var nóg að starfa
fyrir alla. Skipshafnirnar voru eins
og þær lrefðu allt í einu vaknað upp
úr djúpunr svefni. Lífsgleðin og
lífsþrótturinn tóku við stjórn á ný.
Nokkrum klst. síðar var búizt til
landgöngu. Allir þráðu ferskt vatn
og nýtt kjöt.
Strax og það var ljóst, að eyjan
var óbyggð, dró Cook lairdabréf
upp úr pússi sínu og færði eyjuna
imr á það. Því næst var landgöngu-
liðunum skipt í hópa til að kanna
gjörvalla eyna. Alls staðar uxu
pálmatré nreð kókoshnetum og ban-
önum og í skógunum fundu skips-
menn næga villibráð af mörgunr
hefur verið, því að eg heyri nrönn-
unr þyki því nú ekki verða á komið
söktinr fátæktar landsins."
Hefur Oddur biskup gert gang-
skör að því að taka í sína uinsjá
Kristsfjárjarðir og skipa á þær
ómaga, því að síðar lá liann undir
kærunr frá unrboðsnrönnum kon-
ungs unr, að hann hefði dregið jress-
ar jarðir undir sig. En biskup sann-
aði nreð franrburði lögréttumanna á
Aljringi 1620, að hann hefði árlega
skipað ónraga á hverja jörð, eftir
Jiví sem verið lrefði að fornu. Hali
lrann byggt umræddar jarðir með
prófastanna og hreppstjóranna ráði
alla tíð nreð sanra skilmála, svo senr
byggingarbréfin sýna. Virðist kon-
ungur hafa látið sér jretta lynda og
kveðs't ekki vilja að Jreinr fátæku
megi ske ójafnaður, heldur jrað,
senr kristilegt og rétt sé.
1636 gerir Pros Mundt lrirðstjóri
við á ey þessari. Hér hai'ði enginn
truflað líf Jreirra.
Ekki leið á löngu þar til létt reyR-
ský stigu til himins upp frá eynni.
Skipsntenn kynntu bál, steiktu
veiði síira og sátu í hvirfingu unr-
hveríis eldaara og nutu nýmetis,
kjöts og ávaxta. Jólamáltíðin varð
glæsilegri en nokkur hafði látið sig
dreyma unr fyrir fáum klukkti-
stundum.
Cook gekk upp á hæsta stað kór-
aleyjarinnar og kannaði umhverfið.
Hann sá, að Jiessi eyja var aðeins ein
tir stórunr klasa. Heill, stór eyja-
klasi fannst Jrví á aðfangadag. Ekk-
ert var því eðlilegra en Jrað, að
James Cook, að lokinni Irátíðamál-
tíðinni á aðfangadagskvöld, gæfi
Jressunr eyjum nafnið: Clrristmas
Islands — Jólayjarnar. Og Jrað
lreita Jrær enn í dag.
fyrirspurn til biskujranna beggja
um Jrað, hvernig höndlað er með
Kristsfjárjarðir, og 1639 skijrar
lrann biskujrunum að gefa ýtarlega
skýrslu unr allt kirknagóz og Krists-
fé og fátækrafé og sanra ár skijiar
lrann að allar Kristsfjárarðir og
jrartar og Jrau 60 hundruð, senr
Þingeyrarklaustur hefur haldið,
skuli leggja undir Viðeyjarlrosjrítal,
eftir lrans nrájestets náðugasta
inandati. Litlar franrkvæmdir lrafa
orðið á þessu' máli. En Jiegár fjórð-
ungsspítalarnir voru stofnaðir 1652,
var svo til ætlast, að Kristsfé legðust
til sjrítalanna og skorar Brynjólfur
biskujr Sveinsson á sýslumennina
að gefa skriflega skýrslu unr nöfn
Jreirra Kristsljárjarða, „senr jrcir
vita fyrir sann, að Kristsfé sé“ í
sinni sýslu. En í Eyjafjarðarsýslu
Irefur ekki verið kunnugt unr neina
aðra Kristsfjárjörð en Kristnes, eins
og fyrr segir.
tegundunr. Þúsundir fugla lröfðust
UM KRISTSFÉ í EYJAFIRÐI
(Framlrald af 12. síðu.)
4
r