Dagur - 19.12.1951, Blaðsíða 27

JÓLABLAÐDAGS
27
MANNAPINN
Það er alltaf heldur til skapraunar
vönduðu fólki, að apar og menn
skuli líkjast hver öðrum í svo rík-
um mæli. Þessi frásögn cr ekki
líkleg til þess að gera þessu fólki
lcttara í skapi.
Innfæddir menn á Borneó og
Súmatra kalla órangútanginn skóg-
arrnann og nafngiftin er af því, að
þeir telja þennan stóra mannapa
ekki aðeins eins vitran og raann-
inn, heldur mun gáfaðri. —
Ástæðan fyrir því, að apinn talar
ekki mannamál, segja þeir, er ein-
vörðungu sú, að þá mundi hann
vera settur til að yinna og lrann er
nógu slunginn til þess að forða sér
frá þeirri ógæfu! í elztu frásögnum
frá Afríku er líka sagt frá merki-
legum skógarmönnum, sem voru
svartir eins og negrar og voru loðn-
ir á öllum kroppnunr.
í vitund innborinna manna í
þessum löndura hafa stóru aparnir
alltaf verið „nærri-því-menn“. —
Nýjustu kenningar náttúruvísind-
anna á sviði dýrasálarfræði, eru
ekki fjarri því að styðja þessa skoð-
un frumbyggjanna, einkum þó síð-
an sannað var með gáfnaprófum, að
mannaparnir geta ekki aðeins lært
að nota ýmis tæki og áhöld, héldur
eiga það líka til að búa til hluti
siálfir, sem þeim geta koinið að
gagni, eins og t. d. búa til langt prik
úr tveimur bambusbútum og nota
Jnað síðan til Jress að veiða méð Jjví
banana, sem eru fyrir utan rimla-
búr apanna.
GáfaðastUr mannapanna er
Sjimpansinn. Gáfnafar hans hefur
líka verið betur athugað en annarra
apa, einkum þó af amerísku hjón-
unum Catherine og Keith J. Hayes
við Birker Laboratories of Primate
Biology í Flórída. Þau tóku Sjim-
pansa-unga og ólu upp með barni
sínu og veittu honum sömu að-
hlynningu og athuguðu nákvæm-
leg framförina og samanburðinn á
hverju stigi tilraunarinnar. Ung-
inn var aðeins fárra daga gamall,
Jregar Hayes-hjónin tóku hann.
Þetta var kvendýr, Sjimpansabarn-
ið, sem þau kalla Viki, er nú rösk-
lega J)t iggja ára gamalt' og býr enn
hjá hjónunum, og sálfræðingarnir
liafa skýrt frá athugunum sínum,
m. a. nýlega í fyrirlestrum við The
American Philosophical Society.
I greinargerð þessari er svo frá
skýrt, að þroski apa-barnsins fylgi í
stórum ' dráttum þroska manns-
barnsins. Áhugamál Viki eru mjög
svipuð, Jrroskast í sömu röð og ná
yfir svipað svið. í umgengni er Viki
rétt eins og livert annað barn. Hún
er mjög vingjarnleg og hlýðin, en
dálítið stjórnsöm, Jregar Jreir eiga í
hlut, sem láta auðveldlega stjórna
sér. Leikur hennar er líkamsstyrk-
ari en barns (vegna Jress að Sjim-
pansinn er að eðlisfari vöðvastælt-
ari). Hún lileypur, stekkur og klifr-
ar allan daginn. En Viki þekkir líka
rólegri leiki. Hún teiknar ogskrifar
með blýanti og klippir með skær-
um með sama áhuganum og önnur
börn sýna við Jress konar verkefni.
Vöðvastjórn hennar virðizt fullt
eins örugg og lijá þriggja ára barni.
Hún vill heldur sinna leikjum, sem
hafa fleiri þátttakendur, rétt eins
og börn. „Hún tekur í hönd okkar
og leiðir okkur Jaangað, sem hún
vill fara,“ segja „foreldrarnir"
„Hún glettist við okkur og vill fá
að koma á háhest! Ef hún eignast
nýjan félaga, vill hún heldur leika
við hann en einlivern meðlim fjöl-
skyldunnar! Þörfin á tilbreytingu
er því þegar mjög rík. Viki hermir
eftir störfum fullorðins fólks, rétt
eins og livert annað barn. Hún
Jmrrkar af í stofunni, Jrvær upp og
yddar blýanta. Hún bjástrar við að
líma ljósmyndir í mynda-albúm.f
Greind hennar virðizt liafa sama
þroskahraða og eðlilegs barns og er
í dag talin standa jafnfætis jafnaldra
manns-barni! Það er hið uppörv-
andi uppeldi, umhverfið, og tæki-
færin til fjölbreyttra leikja, sem
hafa flýtt þessari þróun,“ segja sál-
fræðingarnir.
Aðeins á einu sviði hafa „foreldr-
arnir“ fram til Jjessa fundið stóran
mismun í ancllegum Jrroska apa-
barnsins og manns-barnsins. Það er
hið talaða orð. Sem smábarn hjal-
aði Viki mun minna en jafnaldra
liennar. Þegar hún var finnn ára