Dagur - 25.04.1992, Blaðsíða 5

Efst í huga
Jóhann Ólafur Halldórsson
Með bjartsýnina
að leiðarljósi
Líklegast er það réttast að byrja á því að
óska lesendum gleðilegs sumars, svona
á þriðja degi sumars. En mér liggur þá
líka við að biðja þá að gefa sig fram sem
telja sig hafa orðið vara við veturinn, því
alveg fór hann framhjá mér. Eða eins og
ágætur maður orðaði það á dögunum:
„Maður veit ekki hvað maður á að kalla
vetur. Þetta var eiginlega langt haust
áður en tók að vora á ný.“
Frá því ég man eftir mér hefur mér
fundist sumardagurinn fyrsti eins og
upphaf á nýjum kafla í skemmtilegri bók.
Það er einhvern veginn allt öðruvísi að
ganga inn í árstíð birtu og yls heldur en
skammdegis og drunga.
Og þar er ég kominn að þeim vanga-
veltum sem ég hef verið í síðustu dag-
ana. Vangaveltum um kjarasamninga-
viðræður en þau mál hafa verið ofarlega
á baugi í vetur. Þessir blessuðu kjara-
samningar eru að verða eins og dapur-
legur kafli í leiðinlegri bók. Mér finnst
líka eins og sumir framámenn í atvinnu-
lífinu og stjórnmálum séu farnir að nota
þessa neikvæðu hlið kjaraviðræðna til
að kynda undir svartsýni og bölmóði
með þjóðinni, berja sér svo á brjóst á
tyllidögum og tala um bjartsýni á fram-
tíðina. Ef rifjaður er upp söguþráður
þessara mála á undangengnu ári þá
þótti mér eins og skipulega væri byrjað
síðastliðið sumar, skömmu áður en
samningar runnu út. Þá byrjuðu yfirlýs-
ingar um að ekkert væri til skiptanna,
þjóðin yrði að sætta sig við lækkandi
kaupmátt, minni atvinnu, meira atvinnu-
leysi og svo framvegis. Mér þykir sem
þessi umræða byrji ævinlega á vitlaus-
um enda. Hvernig væri að byrja hana á
því hverju þjóðin er að eyða, í hvað fara
þær krónur sem aflað er? Og þá er ég
ekki að tala um lokun á heilu og hálfu
sjúkrahúsunum eða fæðingarheimilun-
um. Ég vil sjá vitræna umræðu um hvort
við höfum efni á að eyða t.d. hálfum
milljarði í starfsmannahús í Blönduvirkj-
un, höfum efni á að byggja virkjanir sem
framleiða orku sem enginn kaupandi er
að eða höfum efni á að halda úti öllu því
stjórnkerfi sem komið hefur verið hér á
fót.
Burtséð frá því hvort ró kemst á vinnu-
markaðinn nú á næstu dögum eða ekki
þá verður ekki um það deilt að þróunin í
kjaraviðræðum eins og hún hefur verið í
vetur er slæm. Það má ekki henda aftur
að því sé haldið að fólki að framundan
sé þvílíkt óvissutímabil að það sé bara
ekki hægt að gera kjarasamninga. Við
hver samningslok á að koma eins konar
fyrsti sumardagurinn, kaflaskipti þegar
menn taka á málum af bjartsýni og skyn-
semi í stað þess að ákveða fyrirfram að
mála skrattann á vegginn í þeirri trú að
með slíku einu sé hægt að berja fólk til
hlýðni.
íslenskum fjöimiðlum undanfarna daga. Það
hefur öruggiega ekki farið framhjá neinum að
Halldór (áður Kiljan) Laxness átti níræðisafmæli
á sumardaginn fyrsta. Á Rás 1 í Ríkisútvarpinu
var samfeild dagskrá um skáldið frá hádegi fram
að kvöldfréttum og í Sjónvarpi var býsna
skemmtilegur þáttur þar sem Sveinn Einarsson
moðaöi úr því sem hann nefndi Þjóöskjalasafn
nútímans og átti við filmusafn Sjónvarpsins.
Mór entist raunar ekki Örendi til að fylgjast
með allri dagskránni á Rás 1 en hlustaði þió með
öðru eyranu. Þar var greinilega gengið
skipulega til verks og þess freistað að spanna
allan feril skáldsins, allt frá Barni náttúrunnar til
síðustu endurminningabókanna. í Sjónvarpinu
var að mestu leyti látið nægja að fjalia um það
sem til var á filmu um skáldið. Þarna komu mjög
skýrt fram elnkenni þessara tveggja miðla.
Annars vegar er útvarpið sem getur fjaliað um
eitt efni f fimm og hálfa klukkustund og komist
giettilega nærri mergnum í þvf. Hins vegar
sjónvarpið sem er allt knappara f forminu og
heidur sig oftast við yfirborð hlutanna.
En sjónvarpið hefur einn afgerandi kost fram
yfir útvarpíð: það getur sýnt okkur skáldið og
persónur þess augliti til augiitis. Fyrir vikið færist
skáldið nær okkur og við getum skyggnst undir
yfirborðið aö vissu markí. Og þá, fyrir vikið
slökkvum víð á okkar eigin innra sjónvarpi sem
heitír ímyndunarafl og útvarpið getur veriö svo
Umfjöllun fjölmiðlanna um Halldór Laxness
var að sjálfsögðu öll á lofsamlegu nótunum og
hin kurteislegasta eins og vera ber í níræöisaf-
mæli jafn kurteiss manns og skáldið er. í Morg-
unblaöinu var spariumfjöllun um skáldið f miö-
opnu þar sem Matthfas Johannessen og Gylfi Þ.
Gíslason tjáðu sig. En framar í blaðinu var öllu
bitastæðara efni. Þar skrifaöi Súsanna
Svavarsdóttir ágæta grein um konurnar hans
Halldórs og Pétur Pétursson fyrrum
útvarpsþulur hyllti útvarpsmanninn Halldór
Laxness.
Þessi kurteislegi tónn í umfjöllun um Halldór
Laxness hefur ekki alltaf veriö ríkjandi (fslensk-
um fjölmiðlum, síður en svo. I grein Péturs er
lítillega vikið að hörðum deilum Morgunblaösins
og Ríkisútvarpsins á fjórða áratugnum en þær
snerust að verulegu leyti um þá ósvinnu
útvarpsins aö leyfa Halldóri að koma fram
opinberlega og viðra þjóðhættulegar skoöanir
sínar.
Því má halda fram að Halldór Laxness hafi
verið áberandi í fslenskum fjölmiðlum lungann
af þessari öld. Hann hefur sett mark sitt á þá og
var lengi leiðandi í þjóðfólagsumræðunni. Hann
lót sér ekki nægja að reyta bændur og
Framsóknarforingja til reiði með Sjálfstæðu fóiki
og gera at f íslenskum broddborgurum með því
að skapa persónur á borð við Bogesen.
Snemma virðist hann hafa einsett sér að rífa
þjóðina upp á hnakkadrambinu og fleygja henni
nauðugri viljugri inn í nútfmann.
Um áratuga skeið var Halldór Laxness
sískrifandi um alla skapaða hluti sem honum
fannst miður fara hjá þjóðinni sinni. Hann
skammaöi hana fyrir sóðaskap, hugsunar- og
hugsjónaleysi, grimmd og sinnuleysi. Þennan
boöskap sinn birti hann f öllum þeim fjölmiðlum
sem hann haföi aðgang að á hverjum tfma.
Pétur Pótursson vitnar í greín sinni f
útvarpserindi sem Halldór flutti fyrir daga
Rfkisútvarpsíns þar sem hann segir um þjóð
sína; „Það er miklu betra að lifa eins og skepnur
í Mexfkó heldur en hér, ef vór höfum ekki annað
á stefnuskránni en lifa eins og skepnur." Þetta
er kannski grunntónninn í verkum skáldsins alla
tíö. Þetta viöhorf er hvarvetna að finna í verkum
hans. Um það má sannfærast með einni
heimsókn í Samkomuhúsið á Akureyri.
Einn ágætur starfsbróöir Halldórs sagöi eitt
sinn að hann hefði lagt vegakerfi fslenskra nú-
tímabókmennta, þeir sem sfðar komu heföu ein-
ungis þurft að feta vegina hans. Halidór
Laxness hefur ekkl síður haft áhrif á ísienska
fjölmiðla og þá sem við þá starfa. Þó ekki væri
með öðru en því mikla sköpunarstarfi sem hann
hefur unnið á fslenskri tungu. Tungumálið er
helsta atvinnutæki fjölmiðlamanna og án
Haildórs Laxness væri þaö öðruvisi en það er
núna.
Fjölmið lar Þröstur Haraldsson jgp
Örlítil viöbót v fið fjölmiðla-
flaum um Nt óbelsskáld
Einn maður hefur öörum fremur verið áberandi í
Laugardagur 25. apríl 1992 - DAGUR - 5
Lækningastofa -
Lýtasku rðlækni ngar
Hef opnað lækningastofu að Hafnarstræti
95, IV. hæð, Akureyri.
Tímapantanir í síma 96-22315.
Knútur Björnsson,
sérgrein lýtaskurðlækningar.
Enskunám í Englandi
Við bjóðum enskunám við einn virtasta málaskóla
Englands.
Skólinn sér þér fyrir fæði og húsnæði hjá enskri fjöl-
skyldu.
Um er að ræða:
Alhliða ensku - 18 ára og eldri, 4ra til 10 vikna annir.
Unglingaskóla, júlí og ágúst - 13-17 ára, 4ra vikna
annir.
Viðskiptaenska - 2ja til 8 vikna annir.
Allar nánari upplýsingar gefa:
Júlíus Snorrason og Linda Ragnarsdóttir í síma 96-
23509 og 21173, Bæjarsíðu 3, 603 Akureyri.
Orlofshús
Frá og með mánud. 4. maí hefst útleiga á neðan-
skráðum orlofshúsum á vegum Sjómannafélags
Eyjafjarðar.
Húsin eru leigð viku í senn og ber að greiða viku-
leiguna við pöntun á húsunum. Þeir félagsmenn sem
ekki hafa fengið sumarhús leigð hjá félaginu sl. þrjú
ár hafa forgangsrétt til kl. 12 á hádegi 11. maí nk.
Staðir sem í boði eru, eru á eftirtöldum stöðum:
lllugastöðum, Laugarvatni, Skipalæk við Egilsstaði,
Gerði í Suðursveit og tvær íbúðir í Reykjavík.
Sjómannafélag Eyjafjarðar.
Skipagötu 14, sími 25088.
Tilkynning
um útboð
Tilboð óskast í málningu á húsþökum á llluga-
stöðum í Fnjóskadal S.-Þing. Samtals 2640 m2.
l'm er að ræða þök á 31 orlofshúsi, sundlaug og
kjarnahúsi.
Verkinu skal lokið fyrir 1. júní '92.
Tilboðsgögn verða afhent á Verkfræðistofu Norður-
lands á Akureyri frá og með 27. apríl ’92.
Tilboðin verða opnuð mánudaginn 4. maí ’92 á
sama stað kl. 14.00.
Allar nánari upplýsingar veita Hákon í síma 96-
26800 og Sigurður í síma 96-24031.
FORELDRAR! FORELDRAR!
Innritun er hafin
í sumarbúðirnar Hólavatni
Dvalarflokkar sumarsins fyrir börn 8 ára og eldri verða:
Drengir 6. júní -16. júní
Drengir 19. júní-26. júní
Stúlkur 27. júní - 7. júlí
Stúlkur 9. júlí -16. júlí
Stúlkur 17. júlí - 24. júlí
10 dagar verö kr. 17.900
7 dagar verð kr. 12.500
10 dagar verð kr. 17.900
7 dagar verð kr. 12.500
7 dagar verð kr. 12.500
Innritun fer fram í félagsheimili kFUM og K, Sunnuhlíð 12, mánu-
daga og miðvikudaga kl. 17-18 í síma 26330 og utan skrifstofutíma
í síma 23929 hjá önnu og 23939 hjá Hönnu sem einnig veita allar
nánari upplýsingar.
SUMARBÚÐIRNAR HÓLAVATNI.