Dagur - 25.04.1992, Blaðsíða 18

18 - DAGUR - Laugardagur 25. apríl 1992
Héraðsskjalasafnið opið almenningi:
Handrit Bægisárklerks
og fleiri dýrgripir
Á morgun er sameiginlegur
kynningardagur skjalasafna á
íslandi og verður Héraðsskjala-
safn Akureyrarbæjar og Eyja-
ijarðarsýslu í húsnæði Amts-
bókasafnsins opið almenningi
kl. 14-18. Óhætt er að segja að
þar kenni ýmissa grasa eins og
fólk getur komist að raun um.
Dagur tók forskot á sæluna og
gluggaði í nokkur skjöl sem
Aðalbjörg Sigmarsdóttir, héraðs-
skjalavörður, var að koma fyrir
nú í vikunni. Sérstaka athygli
vakti sálmabókarhandrit síra
Jóns Þorlákssonar á Bægisá frá
árinu 1799.
Af öðrum skjölum má nefna
innsiglaðar minningar og fleiri
skjöl frá Lárusi Thorarensen en á
umslaginu stendur að ekki megi
opna það fyrr en árið 2000 og
bíða margir í ofvæni eftir að sjá
innihaldið. Parna eru líka bréf
frá Einari Benediktssyni og öðr-
um frægum mönnum, aldagamlar
jarðabækur og dagbækur og
margt fleira, t.d. skuldabréf frá
árinu 1807 undirritað af H.
Thorlacius.
Héraðsskjalasafnið varðveitir
margan dýrgripinn í þröngum
húsakynnum sínum og sífellt
bætast í safnið gömul skjöl sem
fólk finnur í kössum uppi á háa-
lofti eða niðri í kjallara.
Aðalbjörg Sigmarsdóttir, hér-
aðsskjalavörður, og Jón Hjalta-
son, sagnfræðingur og virkur not-
andi skjalasafnins, skrifuðu
greinarkorn sem birtast hér í
tilefni af þessum kynningardegi
skjalasafnanna. SS
Margt er merkilegt
- kynningardagur skjalasafna
Sameiginlegur kynningardagur
skjalasafna verður á morgun,
sunnudaginn 26. apríl. Kynning-
in hefur hlotið yfirskriftina Margt
er merkilegt, og er hugsuð til
þess að vekja athygli almennings
á skjalasöfnum, tilgangi þeirra og
starfsemi, og til þess að hvetja
fólk til þess að aflienda handrit,
bréf, dagbækur, fundargjörða-
bækur og allt slíkt á skjalasöfnin
til varðveislu í stað þess að
fleygja því.
Skjalasöfnin um allt land ætla
að taka á móti fólki þennan dag,
þ.e.a.s. þar sem aðstæður leyfa,
sýnd verða skjöl og handrit úr
fórum einstaklinga, félaga, fyrir-
tækja og hinnar opinberu stjórn-
sýslu. Einnig verður reynt að
{ritrxj Jé tx&Jíífe/k,
i /C'£
~.Sr.£i /U / Vi jfi fi hkí >. J%.
I r (x ýv >T" ^ tr^i’<-£■ " V/'y' |
Vv íAL. y- a «.*■ H; f»í »• - *’ * «.
t T.v. / A ýt C tV
rV'~ 4>
ir—,i
Cj Ut/iit f t T > P* « >t /ítf/ll,
l,V_V, -,-r,
JkAfU J*. * # /# V >*• /<?Ö /

Skuldabréf frá 1807 vegna láns sem H. E. Thorlacius fékk hjá Madame Ingi-
björgu á Munkaþverá.
Námskeið hefjast
27. apríl
★ Magi, rass og lœri
★ Þrekhringur
★ Tröppuþrek
★ Þrek og þol
★ Leikfimi og megrun
Innritun og
upplýsingar í síma
24979 frákl. 18-20.
Tryggvabraut 22
Akureyri stmi 24979.
V/SA
sýna hvernig gengið er frá
skjölunum og hvernig þau eru
skráð.
Héraðsskjalasafnið
á Akureyri
Héraðsskjalasafn Akureyrarbæj-
ar og Eyjafjarðarsýslu á lögum
samkvæmt eins og önnur slík
söfn að innheimta öll opinber
gögn innan síns svæðis og varð-
veita þau.
Safnið hefur nú starfað í u.þ.b.
24 ár í húsi Amtsbókasafnsins við
Brekkugötu og margt er þar
merkilegt, eins og segir í yfir-
skrift kynningardagsins.
Safnið fær til varðveislu öll
gögn bæjar- og sveitarstjórna,
allra nefnda og stofnana á vegum
þessara aðila og öll gögn félaga
og samtaka sem notið hafa styrks
af almannafé. Þar að auki á safn-
ið að stuðla að því að safna og
varðveita öll þau gögn sern inni-
halda heimildir um sögu héraðs-
ins, menningu og daglegt líf íbú-
anna.
Einkaskjalasöfnin
mikilvæg
Það gefur auga leið að þær upp-
lýsingar sem opinberu skjölin
gefa okkur um íbúa landsins
væru fremur bragðdaufar ef ekki
kæmu einnig til heimildir frá
almenningi. Dagbækur, bréf og
Aðalbjörg Sigmarsdóttir, héraðsskjalavörður, flettir sálmabókarhandriti
síra Jóns á Bægisá. Myndir: Golli
annað slíkt er sjálfsagt að varð-
veita, það gefur okkur innsýn í
hið daglega líf horfinna kyn-
slóða.
Þó er sennilega aldrei nóg gert
til þess að hvetja fólk til að
athuga sinn gang áður en það
hendir þessu gamla dóti sem afi
og amraa, eða pabbi og manna
áttu í fórum sínum. Sumir eru
ragir við að láta persónuleg bréf
og dagbækur á söfn, en þá er þess
að geta að þeir sem afhenda
skjölin geta sjálfir takmarkað
aðgang að þeim og jafnvel haft
þau lokuð um tiltekinn tíma.
Komandi kynslóðir eiga heimt-
ingu á því að fá að vita hvað fram
fór í þjóðfélaginu, hvaða fram-
kvæmdir áttu sér stað, og síðast
en ekki síst, hvernig daglegt líf
almennings var, störf fólksins,
tómstundir, félagsstarfsemi
o.þ.h.
Það ætti því að vera metnaður
fólks að koma öllum sínum skjöl-
um og handritum á Héraðsskjala-
safnið sitt, ef misbrestur verður á
því er hættan sú að fræðimenn
framtíðarinnar álíti að ekkert
hafi markvert gerst í þessu hér-
aði.
Skjalasafn er
miðstöö upplýsinga
Segja má að héraðsskjalasöfnin
séu kjölfesta menningar á hverj-
um stað og ef vel er að málum
staðið hin merkasta miðstöð upp-
lýsinga um liðna tíð. Fræðimenn
og áhugafólk er velkomið á söfn-
in til að sinna sínum hugðarefn-
um, hvort sem þau varða sögu
lands og lýðs, ættfræði, bók-
menntir eða hvað sem nöfnum
tjáir að nefna.
Opið hús í Brekkugötu 17
Héraðsskjalasafn Akureyrarbæj-
ar og Eyjafjarðarsýslu verður
opið kl. 14-18 sunnudaginn 26.
apríl nk. Þar geta menn skoðað
sýningu á skjölum úr safninu,
rætt við skjalavörðinn, gefið
ábendingar um merkileg skjöl í
vörslu einstaklinga og jafnvel
afhent skjöl úr eigin fórum.
Rétt er að geta þess hér að ef
einhverjir vilja koma skjölum á
skjalasafn í sinni heimabyggð, þá
eru skjalasöfnin öll reiðubúin að
hafa milligöngu um að koma
slíku til skila.
Aðalbjörg Sigmarsdóttir.
Músakeppni háaloftanna
Að taka til og henda rusli er
dyggð. En mikið óskaplega er
það afstætt hvað við megum kalla
rusl. Eigum við til dæmis að
henda skrjáfandi og illa þefjandi
afsalsbréfum? Hvað varðar
nútímann um gjörðir foreldra
okkar, afa og ömmu, húsakaup
þeirra eða sölu? Svo sem ekki
neitt, gæti svarið hljóðað ef við
værum skynlausar skepnur. En
það er nú einhvern veginn svo að
áhuginn á fortíðinni er okkur í
blóð borinn. Við viljum ekki að-
eins vita um gjörðir genginna
konunga og herforingja; hver
drap hvern er að vísu athyglisvert
en finnst okkur það nokkuð síðra
að þekkja sögu bæjarins okkar,
ættmenna eða jafnvel hússins á
næsta horni?
Ég hlýt að minnsta kosti að
játa að mér var hugarfró í því
þegar Stefanía Ármannsdóttir
gaukaði að mér ýmsum pappír-
um um húsið við Aðalstræti 62.
Ekki þótti mér það heldur síðra
þegar nafni minn Jón Einar Har-
aldsson hringdi og sagðist vilja
sýna mér rykugt dót er hann
hafði fundið uppi á háalofti í
Hafnarstræti 2. Með skítugan
trékassa í fanginu, svartlitað vatn
í maganum og töluvert óhreina
sokka á fótum yfirgaf ég nafna
minn. í kassanum var ntargs kon-
ar skjaladót og Ijósmyndir, með-
al annars af Akureyri frá því fyrir
aldamót og ein af Magnúsi á
Grund. Og einmitt um þessar
mundir er ég að daðra við Snorra
bakara. Líklega vita það fæstir
Akureyringar að í júní næstkom-
andi á Kristjánsbakarí áttræðisaf-
mæli; Snorri segir mér að pabbi
hans hafi fyrst opnað brauðgerð
hinn 12. júní 1912, þá í Strand-
götu 41. Snorri er fæddur í hús-
inu, raunar í sama herbergi og
hinn nafntogaði stjórnmála-
skörungur Einar Olgeirsson en
faðir Einars - æi nú er ég alveg
búinn að gleyma mér; ég ætlaði
ekki að fara út í langa fyrirlestra
um húsasögu. Sem sagt, svo ég
komi mér aftur að upphafinu,
Snorri ætlar að athuga fyrir mig
hvort hann eigi eitthvað af papp-
írum frá föður sínum, til dæmis
kaupsamninga eða eitthvað í
þeim dúr.
Og svo ég segi það enn og
aftur, slík plögg á ekki að
brenna; skjöl þurfa ekki endilega
að vera frá fyrri öldum til að telj-
ast athyglisverð, minnumst þess
að það sem er nýtt í dag er orðið
eldra á morgun og afgamalt hinn
daginn. Verum því spör á að
henda pappírum, gefum að
minnsta kosti Aðalbjörgu hér-
aðsskjalaverði tækifæri til að
gaumgæfa þá áður en ruslatunn-
an er opnuð.
Jón Hjaltason.