Dagur - 19.12.1992, Page 8

8 - DAGUR - Laugardagur 19. desember 1992
1
„Lát söngsins hörpu óma“ segir í söngtexta og þegar þessi harpa ómar sem fegurst
hljómar ekkert hljóðfæri því fremra eða fegurra. Það að geta sungið fallega er dásam-
leg vöggugjöf og mjög svo gefandi að geta sungið öðrum til gleði og ánægju. Ingvi
Rafn Jóhannsson rafvirkjameistari hefur verið syngjandi frá barnæsku, enda á hann
ekki langt að sækja þessa náðargáfu, sonur tónskáldsins Jóhanns Ó. Haraldssonar.
Drengurinn ólst þó ekki upp hjá föður sínum, því móðirin dó þegar Ingvi Rafn var
aðeins tveggja ára og faðir hans lenti á berklahæli. Lagasmíð var Jóhanni snemma
hugleikin, því aðeins 15 ára að aldri samdi hann sín fyrstu lög. Árið 1927 gerðist hann
söngmaður með Karlakórnum Geysi og söng þar lengi, m.a. á Alþingishátíðinni 1930.
Afi Ingva Rafns, Haraldur, bjó á Dagverðareyri en var kenndur við Brekku í Eyja-
firði. Haraldur söng með forvera Geysis, Karlakórnum Heklu, sem fyrstur íslenskra
karlakóra fór í söngferð erlendis árið 1905. Ingvi er því þriðji ættliðurinn sem syngur
með íslenskum karlakór og það er eflaust sjaldgæft. Og allir hafa þeir verið tenórar.
Ferill Ingva Rafns í kórstarfi
hófst í Kantötukór Akureyrar
1951 sem þá var undir stjóm
Björgvins Guðmundssonar. Kór-
inn var þá nýkominn úr söngferð
til Norðurlanda og talið nauðsyn-
legt að taka nokkra félaga inn í
kórinn í stað annarra eldri sem
hugðust hætta. Ingvi var í kórn-
um allt þar til hann hætti störfum
árið 1954 og var það bæði af því
að fremur treglega gekk að fá
fólk í kórinn og eins var Björgvin
farinn að reskjast þótt enn væri
hann ansi kröftugur. Ingvi segist
hafa haft mjög gott af veru sinni í
Kantötukórnum, enda algjörlega
„ósunginn“. Það er hins vegar oft
erfitt fyrir tenóra að hefja sinn
söngferil í karlakór án allrar
undirstöðu, jafnvel þó þeir hafi
góðar og hljómfagrar raddir.
Tenór er að mörgu leyti óeðlileg
rödd og því hætta á að röddin
skemmist ef varúðar er ekki gætt
í beitingu hennar. Ingvi telur
söngstjóra hafa meiri skilning á
því í dag en áður að ungir tenórar
gæti raddarinnar betur, þá verði
árangurinn betri þegar tímar
líða. Nokkru áður, eða árið 1948
var Ingvi hins vegar byrjaður að
spila í danshljómsveitum, þá ný-
fluttur til Akureyrar, en hann var
fyrstu 6 árin uppalinn hjá ömmu
sinni og móðursystur. Þar sem
strákur þótti nokkuð mikill fyrir
sér varð að samkomulagi að hann
dveldi hjá vinafólki föður síns,
Soffíu og Baldvin að Ási og síðar
Skógum á Þelamörk og undi
hann hag sínum þar í 11 ár.
16 ára gamall eignaðist hann
magaorgel, þ.e. harmoniku, og
hóf fljótlega að spila í danshljóm-
sveitum. Spilamennskan í dans-
hljómsveitum varði allt fram
undir 1960 og var spilað á stöðum
eins og t.d. á Hótel Norðurlandi,
Hótel KEA, Samkomuhúsinu,
Alþýðuhúsinu og út um sveitir.
Ingvi Rafn spilaði með mönnum
eins og Jose Riba, Sigurði
Jóhannessyni, Rögnvaldi Gísla-
syni, Árna Ingimundarsyni, Pétri
Breiðfjörð, Mikael Jónssyni,
Óskari Rósberg, Ingimar Eydal
og mörgum fleirum.
En hvenær byrjaði Ingvi svo
fyrst að syngja með karlakór?
„Það leið um ár frá því að ég
hætti í Kantötukórnum og þar til
ég gekk í Karlakór Akureyrar. Á
þeim tíma sem ég var búinn að
spila á dansleikjunum var oftar
en ekki búið að ámálga það við
mig af báðum karlakórunum að
koma. Þeir sem komu að máli við
mig töldu sig hafa heyrt að ég
gæti sungið og eins hitt að fyrst ég
væri sonur Jóhanns Ó. Haralds-
sonar þá hlyti ég að geta sungið,
og það töluvert. Þeir gengu nú
meira eftir mér að koma í Geysi,
en pabbi hafði sungið þar, og ég
held að það hafi kannski verið af
svolítilli stríðni að ég fór ekki í
Geysi heldur gekk í raðir Karla-
kórs Akureyrar. Pabbi kom hins
vegar nálægt raddþjálfun í Karla-
kór Akureyrar og hann mun hafa
stjórnað honum á lýðveldishátíð-
inni 1944. Einnig er mér kunnugt
um að hann samdi og útsetti lög
fyrir báða karlakórana. Því er
hins vegar ekki hægt að neita að
töluverð togstreita ríkti milli
karlakóranna, og var Geysir
almennt álitinn betri kór og
vissulega völdust oft í þann kór
miklir og góðir raddmenn, en
Karlakór Akureyrar hafði einnig
mörgum góðum röddum á að
skipa. Karlakór Akureyrar var
oft kallaður verkamannakórinn
enda má segja að nokkur stétta-
skipting hafi ríkt milli kóranna á
þessum árum.
Þegar ég gekk í Karlakór
Akureyrar var kórinn undir
stjórn Jóns Þórarinssonar, mjög
músíkalsks manns, en Áskell
Jónsson var þá fjarverandi af
heilsufarsástæðum. Hann var þá
búinn að stjórna honum samfellt
frá árinu 1942. Einn minnisstæð-
asti tenórsöngvarinn í kórnum
var þá Jóhann Konráðsson, sem
söng í mörg ár með Karlakór
Akureyrar, og sem einsöngvari.
Árið 1957 hélt Hekla, samband
norðlenskra karlakóra, söngmót
sem fram fór á Akureyri og í
Mývatnssveit. Þá voru þeir
bræður, Jóhann og Jósteinn
Konráðssynir, báðir í kórnum
ásamt Guðmundi Karli Óskars-
syni, Arnfinni Arnfinnssyni,
Gísla Bjarnasyni, Tryggva
Georgssyni og fleiri góðum
mönnum. Það var mikill kraftur í
kórnum á þeim árum. Tónlistar-
gagnrýnendur á þeim tíma töldu
að Karlakór Akureyrar hefði
vakið einna mesta athygli ekki
síst fyrir það hversu bjartur ten-
órinn þótti. Síðan hafa verið
haldin a.m.k. 5 Heklumót og hef
ég verið þátttakandi í þeim
öllum.“
Söngför til Norðurlanda
Kórinn fór svo í sína fyrstu utan-
landsferð 1967. Hver var aðdrag-
andinn að því?
„Það var búið að hugleiða
nokkuð lengi að fara í söngferð
til Norðurlanda og heimsækja
vinabæi Akureyrar. Þegar ákveð-
ið var svo að fara var aðdragand-
inn ekki ýkja langur. Farið var
með flugvél frá Akureyri og flog-
ið beint til Álasunds, vinabæjar
Akureyrar í Noregi, og var ferða-
áætlunin byggð að nokkru leyti í
kringum það. Ferðin var auglýst í
bænum og mönnum boðið að
fara með kórnum og þannig var
hægt að fylla flugvél fram og til
baka. Eiginkonur margra söng-
manna voru einnig með í förinni.
Söngstjóri í þessari ferð var Guð-
mundur Kr. Jóhannsson, en hon-
um til aðstoðar og raunar sem
heiðurfélagi í þessari ferð var
Áskell Jónsson. Undirleikari
var Kristinn Gestsson, mikill
músíkant. Kórinn fór einnig í
þessari ferð til Lillehammer,
Óslóar, háskólabæjarins Lundar
í Svíþjóð og Vasterás í Svíþjóð.
Þar hafði enginn tíma til að taka
á móti okkur en fararstjórinn, Jón-
as Jónsson frá Brekknakoti,
hafði búið í þorpi skammt frá
Vásterás sem Munktorp heitir og
til að bjarga málunum vildu íbúar
þar taka á móti okkur og hlusta á
okkar söng, sem við og gerðum.
Einhverjir komu til Munktorp frá
Vasterás og vildu bjarga málun-
um með því að bjóða okkur í
kaffi og var töluvert þráttað um
það hvort nokkuð ætti að vera
þiggja það því mönnum fannst
þetta vera þeim til skammar. Það
var svo úr að farið var aftur til
Vásterás til kaffidrykkju. Nokk-
ur skrif urðu um þessa heimsókn
okkar í sænsk blöð, bæði um
sönginn og ekki síður um fram-
komu bæjaryfirvalda í Vásterás
og voru þau átalin fyrir þessa
framkomu við vinabæinn Ákur-
eyri. Frá Svíþjóð var haldið til
Lahti í Finnlandi.
Norsk gleðitár
Það gerist að sjálfsögðu ýmislegt
skemmtilegt í svona ferðum og á
fyrsta konsertinum í Álasundi
var troðfullt hús en við skildum
hins vegar ekkert í því að einn af
okkar ágætu félögum söng ekkert
og var það nokkuð áfall fyrir
okkur hina því hann var nokkuð
leiðandi í röddinni. Þegar gengið
var eftir skýringu á þessu kom í
ljós að hann sá ekki söngstjórann
og vissi þar af leiðandi ekki hve-
nær hann átti að hefja upp sína
raust. Síðar í ferðinni var þess
vandlega gætt að bæði hann og
aðrir söngmenn sæju söngstjór-
ann örugglega. Ég tel að á þess-
um tíma hafi kórinn verið allvel
skipaður, en einsöngvarar í þess-
ari ferð voru barítonsöngvarinn
Hreiðar Pálmason og bassinn
Eiríkur Stefánsson. Raddþjálfun
fyrir þessa ferð annaðist Sigurður
Demetz Franzson, sem hafði
komið til Akureyrar árið áður á
vegum karlakórsins Geysis.
Hreiðar Pálmason snart við-
kvæma strengi í hjörtum marga
Norðmanna sem hlustuðu á
kórinn, sérstaklega í laginu
Norge, mitNorge og þá sá maður
að víða blikaði tár í auga.
í þessari ferð fórum við einnig
til Helsingfors en sungum ekki
þar en þáðum hins vegar veglegt
boð „Muntre Musikkanter" sem
endurgjald vegna komu kórsins
til Akureyrar 1962. Karlakór
Akureyrar söng þar nokkur lög
fyrir Finnana og m.a. söng Eirík-
ur þar einsöng í Bára blá við
mikla hrifningu þeirra. Við borð-
ið þar sem ég sat voru tveir lækn-
ar og þeim lék mikil forvitni á að
vita hvar Eiríkur hefði numið í
sönglistinni, hvort það væri á
Ítalíu eða Ameríku. Þegar ég
sagði þeim að Eiríkur hefði alla
sína menntun á þessu sviði frá
Akureyri vildu þeir ekki trúa því
því þessi maður ætti heima á
sviðinu á Metrópólitan. Slík var
hrifningin af hans söng.
Stærri ferðalög voru ekki á
allra næstu árum, þó fór kórinn í
ágætt ferðalag til Áustfjarða 1970
og var farið allt suður til Horna-
fjarðar.
Það er alls ekki nóg að öllu
jöfnu að syngja aðeins í heima-
byggð að loknum æfingum heilan
vetur og þetta byggist ekki síður
á því að leyfa öðrum að heyra í
sér og það veitir söngmönnum
mikla ánægju að geta glatt til-
heyrendur með sínum söng. Það
má hins vegar ekki gleyma því að
menn syngja einnig í karlakór
vegna þess félagssskapar sem
þeir verða aðnjótandi á æfingum,
á konsertum og skemmtunum
sem fylgja kórstarfinu.
Um líkt leyti og ég byrjaði að
syngja í Karlakór Akureyrar
söng ég líka með Lögmannshlxð-
arkórnum hjá Áskeli Jónssyni, á
tónleikum og við kirkjulegar
athafnir. Enn í dag syngjum við
nokkrir kórfélagar yfir moldum
félaga eða þá við erum sérstak-
lega beðnir af gömlum kórfélög-
um að syngja yfir nákomnum
ættingja einhvers þeirra. Hópur-
inn í dag er af stærðinni eins og
tvöfaldur kvartett. Ég hef haldið
skrá yfir þær jarðarfarir sem ég
hef sungið við og þær eru orðnar
liðlega þúsund en fyrsta jarðar-
förin sem ég söng við var árið
1952 undir stjóm föður míns.
í söngnám hjá Demetz
Eftir Noregsferðina var ég í söng-
námi hjá Sigurði Demetz, en
honum hafði ég kynnst lítillega
veturinn áður við raddæfingar.
Þegar hann prófaði mig ásamt
öðrum söngmönnum 1966 þá lét
hann mig syngja lag, og þegar því
lauk spratt hann upp frá píanóinu
og sagði: „Hvað ertu gamall,
Ingvi?“ Ég sagði honum að ég
væri 36 ára gamall og þá sagði
hann eftir stundarkorn: „Ég vildi
að ég hefði hitt þig svona tíu
árum fyrr“. Ég var síðan viðloð-
andi söngnám hjá honum næstu
fjóra vetur og hafði bæði gott og
ekki síður gaman af því. Ég var
svo önnum kafinn við vinnu að ég
sinnti þessu ekki eins og skyldi
enda var fjölskyldan stór og kon-
an heima að sinna heimilinu og
þetta byggðist á því að vinna frá
hálf átta á morgnanna til tíu á
kvöldin, nema þegar skotist var í
söngtíma eða á söngæfingar. Ég
held hreinlega að það hafi bjarg-
að minni heilsu að taka þátt í
söngnum, og ég neitaði hiklaust
að vinna á þeim tíma sem æfingar
voru. Það var mjög algengt að
hringt væri í mann á nánast öllum
tíma sólarhringsins jafnt um
helgar sem virka daga og beðið
t.d. um viðgerð á eldavél eða
þvottavél. Ég sagði þá: „Því
miður, ég er að fara á söngæf-
ingu“. Fólk tók því svari iðulega
sem nægjanlegri afsökun. Á þess-
um tíma vantaði mig ekki á eina
einustu söngæfingu og fór meira
að segja fótbrotinn á nokkrar
æfingar, en þá sótti félagi minn,
Hreiðar Aðalsteinsson, mig á
vörubílnum sínum (Hann átti
ekki annan bíl).“
Vorið 1971 voru síðustu sam-
söngvar sem Ingvi Rafn var með
Karlakór Akureyrar, en vorið
1972 fóru þau hjónin í utanlands-
ferð og var hann því ekki með
það vorið en einnig varð veruleg-
ur ágreiningur í kórnum um
söngstjórann, Jón Hlöðver
Áskelsson, sem leiddi til þess að
Ingvi hætti eða var rekinn úr
kórnum eins og hann segir
sjálfur. En hvaða ágreiningur
kom þarna upp á yfirborðið?
„Það var þennan vetur eins og
reyndar kemur fyrir stundum að
Fjölskyldan í Löngumýri 22 á góðri stund. F.h.: Fjölskyldufaðirinn Ingvi Rafn og síðan börnin í aldursröð, Þorbjörg, Sólveig Sigurrós, Svanfríður, María Björk,
Katrín Elfa, Eyrún Svava, Jóhann Ólafur, Ingvi Rafn og loks móðir þessa fríða hóps, Sólveig.