Dagblaðið Vísir - DV - 07.06.1995, Blaðsíða 15

MIÐVIKUDAGUR 7. JÚNÍ 1995
15
Kynslóðareikningar -
hagsmunamál ungs fólks
Á undanfömum áratug hefur
halli ríkis og sveitarfélaga aukist
mikið. Ungu fólki er það fullljóst að
halli í dag felur í sér skattheimtu á
morgun. I fjárlögum fyrir árið 1995
er gert ráð fyrir að afborganir af
lánum ríkissjóðs nemi hærri upp-
hæð en rekstur allra skólastofnana
í landinu. Fjárlögin ein og sér segja
þó ekki alla söguna þar sem þar er
ekki gert ráð fyrir framtíðarskuld-
bindingum ríkissjóðs.
Fylgiskjal við fjárlög
Það er hins vegar nauðsynlegt að
meta slíkar skuldbinding&r til þess
að hægt sé að gera áætlanir fyrir
framtíðina. Það hefur verið gert í
ýmsum löndum með því að fram-
kvæma kynslóðareikninga (gener-
ationsregnskap). Markmið slíkra
reikninga er að meta langtíma-
skuldbindingar hins opinbera í
Kjallariim
Guðlaugur Þór Þórðarson
form. Sambands ungra sjálf-
stæðismanna og varaþingm. í
Vesturlandskjördæmi
„í íslenskum stjórnmálum virðist ríkja
samstaða um að eyða um efni fram.
Það er réttlætismál að ungu fólki sé
gert ljóst hversu mikið skattbyrði þess
mun aukast vegna umframeyðslu sam-
tímans.“
Ijósi stöðu þess á hveijum tíma, til
þess að áætla hvort skattbyrði
þurfi að öðru jöfnu að aukast eða
minnka í framtíðinni vegna skuld-
bindinga hins opinbera, aldurs-
samsetningar og fleiri þátta.
Slíkir reikningar hafa verið gerð-
ir í Bandaríkjunum, Noregi og ítal-
íu, fyrst árið 1993 í Bandaríkjunum
og þá sem fylgiskjal við fjárlög þess
árs. I Þýskalandi og Japan er haf-
inn undirbúningur að slíkum
reikningum.
Skattbyrðin eykst
Niðurstöður úr reikningum þess-
ara landa eru athyglisverðar, t.d.
er gert ráð fyrir því í Bandaríkjun-
um að miðað við óbreytt ástand
muni skattbyrði ungs fólks aukast
um 21% á komandi árum. Norð-
menn komast að þeirri niðurstöðu
að afgangur hins opinbera þyrfti
að vera á bilinu 15-35 milljarðar
norskra króna, eða 2-4% af lands-
framleiðslu, til þess að skattbyrði
komandi kynslóða héldist óbreytt
frá þvi sem nú er. Til samanburðar
er hið opinbera í Noregi rekið með
4 milljarða króna halla sem svarar
til um 0,5% af landsframleiðslu. Til
þess að dreifa skattbyrðinni jafnt á
Fjárlögin ein og sér segja ekki alla söguna þar sem þar er ekki gert
ráð fyrir framtíðarskuldbindingum rikissjóðs, segir greinarhöfundur m.a.
milli kynslóða þyrfti því að bæta
afkomu hins opinbera í Noregi sem
nemur þessum mun.
Miklar líkur eru á aö svipað sé
upp á teningnum hér á landi að því
leyti að skattbyrði kynslóða fram-
tíðarinnar mun að öðru óbreyttu
þyngjast vegna ófullnægjandi af-
komu hins opinbera í nútíð. Úr því
verður hins vegar ekki skorið
nema með kynslóðareikningum
fyrir ísland.
Þyrfti 10-15 milljarða afgang
I þessu skyni má nefna að ef svip-
að gilti um ísland og Noreg þyrfti
10-15 milljarða króna rekstraraf-
gang hins opinbera til að koma í
veg fyrir vaxandi skattbyrði á kom-
andi kynslóðum. Nú er hins vegar
12-14 milljarða króna halli hjá ríki
og sveitarfélögum.
Ríkisstjórnin ætti að gera slíkan
reikning. í íslenskum stjómmálum
viðist ríkja samstaða um að eyða
um efni fram. Það er réttlætismál
að ungu fólki sé gert ljóst hversu
mikið skattbyrði þess mun aukast
vegna umframeyðslu samtímans.
Slíkt ætti einnig að fara vel saman
við fyrirætlanir ríkisstjómarinnar
um langtímaáætlanir í ríkisfjár-
málum.
Guðlaugur Þór Þórðarson
Grátbölvað að vera
atvinnulaus
Greinarhöfundur var búsettur í
Noregi á tímabilinu 1970-1992.
Á því tímabili hefir marrgt breyst
á íslandi, sumt í jákvæða átt en
annað orðið mjög neikvætt. Þaö
neikvæðasta er án efa það viðvar-
andi atvinnuleysi sem hér er orðið.
Einnig má telja versnandi afkomu
landbúnaðarins alvarlegt mál en
það í sjálfu sér stuðlar að auknu
atvinnuleysi.
Valið úr vinnu
Á ámnum fyrir 1970 var yfirleitt
næg atvinna. Byggingarfram-
kvæmdir vom miklar til sjávar og
sveita. Auðvelt var fyrir fólk utan
af landi að fá vinnu á höfuðborgar-
svæðinu.
Bóndasonur austan úr Rangár-
þingi fékk vinnu daginn eftir að
hann kom í borgina. Það var vinna
hjá fyrirtækinu Kol og salt. Unga
manninum fannst vinnan nokkuð
erfið og óhreinleg. Hann leitaði því
eftir vinnu hjá Timburversluninni
Völundi og fékk þar starf við að
flokka og stafla timbri. Þetta var
tímabilsbundin vinna en áður en
henni lauk hafði hann fengið vinnu
hjá Ölgerðinni Agli Skallagríms-
syni. Þar gat hann fengið hreinlega
og góða innivinnu - til frambúðar.
KjaHaiinn
Eyjólfur Guðmundsson
fyrrv. byggingarverkamaður
Mikið hefir breyst síðan bónda-
.sonurinn austan úr Rangárþingi
gat valið um störf í Reykjavík.
Sá hinn sami maöur er nú án at-
vinnu og hefir svo verið síðustu
misserin, að öðm leyti en því að
hann hefir unnið nokkra mánuði í
skógræktarverkefni. Þrátt fyrir að
hafa sótt um meira en 30 auglýst
störf og leitað fyrir sér gegnum
fleiri aðila hefir útkoman orðið
neikvæð.
Lélegur fjárhagur
Þeir sem era í fullri vinnu eiga
erfitt með að sefja sig í spor þeirra
sem eru atvinnulausir. Því er þá
haldið fram að hinir atvinnulausu
séu letingjar og ómenni sem ekki
vilji vinna. Það er rangt.
Því er haldið fram að þeir sem
em komnir yfir 50 ára aldur eigi
minni möguleika á að komast í
vinnu, aldursins vegna. Menntun
virðist þó hafa nokkur áhrif og oft
era auglýst störf þar sem óskaö er
eftir starfskröftum með góða tölvu-
kunnáttu.
Ungt fólk, undir 25 ára aldri, er
stór hluti hinna atvinnulausu.
Slæmt er þegar ungt og hraust fólk
gengur atvinnulaust og enn verra
ef það er hvorki í námi né vinnu.
Til lengdar skapar slíkt ekki aðeins
fjárhagsvandræði heldur getur
orðið undirrót geðrænna vanda-
mála.
í sölum Alþingis sitja háttsettir
alþingismenn. Við sem höfum stutt
þá til valda og áhrifa ætlumst til
nokkurs af þeim. Það er ekki óskað
eftir að þurfa að hlusta á orða-
hnippingar og gífuryrði af munni
tungiúipurra stjómmálamanna. Ei
heldur rökræður um innflutning á
kalkúnalöppum. Þess er meðal
annars óskað að alþingismenn setji
lög og reglur, þjóðinni til hagsbóta,
og þar með taiið að semja lög sem
vinna gegn atvinnuleysinu.
Eyjólfur Guðmundsson
Þess er meðal annars óskað að alþingis-
menn setji lög og reglur, þjóðinni til
hagsbóta, eg þar með talið að semja lög
sem vinna gegn atvinnuyleysinu.“
„Upptöku-
mannvirki
eru styrkhæf
samkvæmt
hafnarlögum
og meöan svo
erskiptirekki
máli hvort
um er að
ræða dráttar-
braut, Skipa- b)öm»«on, hafnoratjóri a
lyftu eöa Akuf®>rl-
flotkvi. Ef menn era á móti þvi
aö við fáum flotkvína þá þarf aö
breyta lögunum. Við stóðum
frammi fyrir því að dráttarbraut-
in, sem orðin er rúmlega aldar-
fjórðungsgömul, þarfnaðist lag-
færingar upp á 85 milijónir
króna. Þegar sú braut var byggð
tók hún stærstu fiskiskip sem til
voru á landinu. Við hefðurn þurft
að endurbyggja allar undirstöður
og allir slitfletir voru illa farnir.
Þrátt fyrir slika lagfæringu hefð-
um við ekki náð upp skipum sem
eru þyngri en 1.800 tonn.' Nýjustu
togaramir eru komnir 5’fir 2.500
tonn að eigin þyngd. Við teljum
okkur því vera að halda í horiinu
meö flotkvínni og létta álaginu
af gömlu brautinni.
Líkt og með allar hafnarfram-
kvæmdir hafa einstaklingar ekki
getað fengið framlag írá ríkinu. í
Hafharfirði og Garðabæ hefur
þessi rekstur ekki verið fyrir
hendi og mönnum finnst ekki
rétt að bætt verði við skipasmíða-
stöðvum. Viö teljum okkur ekki
vera að bæta við heldur viðhalda
eðlilegri þróun og þjónustu.
Menn eiga að staldra við og skoöa
útkomuna hjá okkur í stað þess
að vera að rjúka í þetta líka.
Öflug fyrir-
tæki dáin
„í upphafi
aldarinnar
voru nokkrir
duglegir
menn sem
sáu að nauð-
synlega vant-
aði upptöku-
búnað fyrir
skip. Þeir létu
verða af því ___________
að koma Upp Norma I Garðaba;.
Slippfélaginu í Reykjavik sem var
orðið sterkasta fyrirtæki lands-
ins þegar leið á öldina. Byggða-
menn komu auga á þetta og lang-
aði til þess að fá jafnöflug fyrir-
tæki í sína heimabyggð. Þeir
fengu ríkið til þess að kaupa sams
konar búnaö í byggöarlögin og
niðurstaðan hefur oröið sú að
þessi öflugu fýrirtæki em dáin.
Rikið eyðilagði frumkvæöið og
ber ábyrgð á því að víða í fjörum
landsins er brotajárn sem ekkert
er með að gera.
Ég hélt að menn hefðu komiö
auga á þetta fyrir nokkrum árum
þegar Stálvíkin héma varð gjald-
þrota. Við fjárfestum eftír að hafa
fengið loforð frá ráðherram um
að skipt yrði um stefnu i þessum
málum og ekki yrði lagt féi upp-
tökumannvirki á næstu árura,
Við keyptum af ríkinu og stuttu
seinna kríuðu bjargvættir lands-
byggðarinnar út 300 milljómr til
þess að gera sams konar búnað á
Akureyri, búnað til að taka upp
stærstu skip landsins. Þetta
fengu þeir gefins en viö þurfum
að standa sjálfir straum af kostn-
aðinum hjá okkur. Þaö sér hver
heilvita maður að þaö gengur
ekki upp. Nú er spurningin bara
í hvenær viö veröum gjaidþrota og
1 öilumersama.“ -SV