Þjóðviljinn - 24.12.1960, Blaðsíða 11

JÓLABLAÐ ÞJÓÐVIL JANS (11
í verzlunarstaðnum og nágrenni hans
bjuggu.
Þá var þtíngáð boðið fýrinriönn-
um af herskipum annarra þjóða, er
íágu við festar á höfninni.
Og á Jónfimessumorgun voru fán-
ar dregnir að hún á freigátunni.
Veifur, fánar og fjöllitir borðar
skrejdtu herskipið miili siglutrjáa og
stafna. AHt hafði ver'.ð þvegið og
fágað.
Bátar frá freigátunni voru í för-
um milli skips og iands að ferja
gestina. En inni á þilfarinu stóð yf-
irforinginn, herra Tavin Leví, í fullu
uniformi.
Af landsmönnum gat ]:ar að líta
etatsráð Oddsen cg dóttur hans,
jómfrú Veroniku, — stiptamtmann-
inn, frú hans Qg gjafvaxta dóttur,
—, háyfircíömara, frú hans og tvö
uppkomin börn, — bisjarfógctahjón-
in, nokkra aiþingiismeim, surea eina
sér, •—- fangavörð staðar’ns, ásaínt
dætrum sínum fúórum, -— ein kamm-
erráðshjón, nýfhitt til stnðsrlns, •—•
alla helztu kaupmern með frúm og
börnum sánum, no'rkra enr!:a og
danskn. faktora, og cr !:ó eigi, allt
upptalið.
Áustanvindur hafði greitt- frá
sólu og v'ðhafnarfiöggin, sem
skreyttu rár og re'ða freigátunnar,
folöktu hóglega.
Og sem fóik hafði rr.ðað c;ér á
hvítþvegið tr'farið, h-ófu sjtipsmenn
lofgjörðarsönv á sinni lijóðtungu.
Karlmenn böfðu tokið ofsui hina
alþjóðlegu p'nuhat.ta. en andvarinn
fitlaðí við hv i'oirra og sveif'aði
til og frá inngum hárlekkum úr
fyrirhafnannikiili gre'ðslu t’fir skallá
og kollvik. En fi"t,inn ske'/lti um
það á þessar’ hát.íðiegu stmid.
Að irmganfrss-timi loknum gekk
fram skinsprMikarinn, lygndi aug-
um, spennti srreinar. og las siðan
bæn. sem snerist í sönvl og t.ón á
köfJum ov að ’nVnm i lofciörðar-
ræðu um'hina dásamlegu handleitVlu
drottins, er hann lét keisarana báða
fre!s',r+ úr dpnðnns greipum úr
morðingianc} hendí Fri sii bleeseða
stunc! rsem hAn ver bnWin með íbú-
um bessa 'anrls s'mdí flestu öðru
betur eð ánt.úðorhr^ðnr tengdi srm-
an foióðir o«r ei«pt«,Vj'nga,. og í t>1-
efni af h;nru ntroo+,i bá.tttöku iands-
manna. kveð.ot hnnn pip;j vilis Já.ta
hjá l'ða eð b'Ar.on Vonnnsr Inndsios,
sem úr fiar’æp'ð befð> ptinrnað hög-
um 1andsm« barna t.il b’essuuar á
í kveðjuskyni. Riðaði hann nokkuð
við hinn skrykkjótta róður drengj-
anna og féll aftur í stafnlokið, en
kænan hallaðist svo, að sjór hel'ltist
yfir borðstokkinn, en fát kom á
drengina. Virtist kænan vera að síga
í kaf í einu vetfangi.
Við þennan skyndilega atburð
riðlaðist allt á þilfari herskipsins,
messugjörðin truflaðist af köllum og
ópum, hugur fólksins beindist frá
lofgjörðinni um frelsun keisaranna
°g eggjaði það skipsmenn að reyna að
bjarga hinum nauðstöddu frá drukkn-
un. En í skjótri svipan hafði past.
emerit. fengið jafnvægi á kænuna,
og bandaði til skipsmanna án þess
að mæla orð frá vörum. En dreng-
irnir tóku að ausa með austurtrogi
og létu kænuna reka á' meðan. Því
næst reru þeir, að slcipan past. emer-
it. að síðu freigátunnar. Þar tóku or-
logsmenn við spotta, en vörðu past.
emerit. með allri kurteisi, uppgöngu.
ÍHann settist þá aftur í stafnlok,
en dreng'rnir fóru úr sokkunum,
undu úr þeim sjóinn og breiddu þá
siðan til þerris á borðstokkana og
bótturnar. Annar reif fóðrið úr
buxnavaga sínum og fór að þurrka
sér milli tánna. '*
Past. emerit. hafði svltnað meðan
manni þessum að þegja. Hann talaði
óaflátanlega.
Drengirnir höfðu rennt færi og
annar dró marhnút og sló honum
við borðstokkinn.
— Arjiskotinn.
Marhnúturinn hrökk hálfrotaður
af önglinum, en blakaði sporðinum
og synti með kviðinn upp og fjar-
lægðist með kippum niður i sjóinn:
Við þessar stympingar hrökk einn
sökkurinn útbyrðis.
— Slepptu, hrópaði drengurinn.
En það var of eeint. Sokkurinn barst
með straumnum og hvarf.
Drenguriim fór að gráta, en bölv-
aði milli gráthviðanna.
— Andskotinn past. emerit., þetta
er allt þér að kenna, það var nýr
sokkur.
Past. emerit. skellti pipuhattinum
í flýti á koll sér, sussaði ákaft og
skyrpti dálítið þess á milli.
— Uss-uss, þú skalt fá tvenna
mórauða- sokka í staðinn, — kannski
þrenna, -— uss-uss.
Þá slepptu varðmennirnir fanga-
línunni og bátkænan mjakaðist aftur
með síðunni, tók síðan að reka und-
an austrænunni.
Séra Jón past. emerit. etuddi hönd-
um á kné sér, álútur og samanfall-
minna á píslarvotta frelsisins í öllum
löndum. Hann hafði iifað fébrúar-
byltinguna og júlíbyltinguna, þess-
vegna talaði hann hér.
En þá var þyngsta þrautin eftir:
að svara spurningunni: Hversvegna
skaut hann?
Hann treysti því, að þegar þar að
kæmi myndi drattinn blása sér í
brjóst þeirrí lausn.
Bátinn rak hægt í vestur og past.
emerit. laut enn dýpra áfram. Hann
heyrði hljóma söngsins í fjarlægð.
Þá rétti hann sig upp og benti
drengjunum að róa aftur að skips-
hliðinni, nú væri hátíðastundin úti.
En þeir sneru til lands cg sögðust
aldrei framar fara með honum á
stolnum báti. Og sá, sem missti
sokkinn heimtaði þrenna mórauða
sokka.
•— Já, þrenna mórauða sokka,
sagði past. emerit. og staulaðist upp
á bryggjuna. Á götúbrúninni nam
past. emerit. staðar og renndi aug-
um til skipaskarans á höfninni,
skreyttan fánum og fjöliitum veifum
stafna milli í sóldýrð Jónsmessunnar.
Var'r hans bærðust í viðtali, er hann
átti við sinn innri mann, — hann
talaði við sál sína og ávarpaði andQ,
sinn:

Aftur í stafni sat gamall maður með pipuhatt á höfði, og stjómaði róðrinum með bendingum.“
n
tímum bT'e+'Hnp-a np- ónrunrir og
einnig v:!rb n-,inmc-+ beirra 'kflun-
rnanm, er hmp-pð flut.t varn-
ing á nft'/ðflrinnpr tímiin ng sumir
farizt við annes wM s'na.
Prpdikflrínn v«rA bntrn mnn mælpk-
ari, sem iiann tniflð; inngnr. en á-
heyrendnr <=tnAn p.ndfigtugir og
þenkinnili.
En er nred’bprinn bofði tfllað sig •
ttpp f mikinu mAfS cror-?'flS+ fltburður,
er um sinn virt’st æWa að eyðileggja
andflptinp.
Líti1' árabátur bnrn drmiaitdi frá
ströndinni og Rtpfndí til freifritunn-
ar. Þar var «. fftrðinni tftil Irotflvei.ði-
kæna. en tveir tín "rq drnngir rerij
Og höfðu ftt'i+i ffli+tfflPt f:m1flgið; En
aftur f stflfni r - mrill jnnður
með pínuhatt á b«W. og stjórnaði
róðrinum með bendinpnim.
. Það kom dálítil ókvrrð -á lands-
menn, þryí að brátt born í Ijós, að
hér var á ferð’nni óboðinh gehtur.
Mátti nú kenna. að sá, sem í stafni
sat, var Jón past. em erít.
En er bá.turinn átti fikammt ófar-
ið að skipishJið:nni, rnis Jón past.
emerit. á fætur, tók ofan p'puhattinn
og hélt honum á loft útróttum armi
á þessu stóð, tók nú pípuhatt sinn
ofan. og lét hann hvíla á knjám sér,
sat síðan berhöfðaður í sólskininu.
Við þessa óvæntu truflun hafði
predikarinn þagnað og brá hönd á
loft. En er kyrrð komst á hóf hann
raust sína aftur cg sáu menn fram
á, að þessi atburður myndi lengja
ræðuna til muna.
Sólin var tekin að skíriá giatt og
kominn ágætur þurrkur í landi.
Fólkið var tekið aö breiða á stakk-
stæðin. Mátti sjá, að faktorar renndu
velþóknunaraugum tii reitanna í
vesturbænum, þar sem hver hrýgjan
eftir aðra flettist út um reitana.
En predikarinn hafði augá á
hverju viðviki áheyrenda. Og sem
hann hafði lesið hugrenningar fakt-
oranna, sveigði hann orðum að hinni
auvirðilegu þjónustu við mammon,
en hér væru menn saman komnir
til að minnast hinnar yfirnáttúr-
légu frelsunar keisaranna.
Og tíminn teið. Enginn gat sagt
inn. Hann var eins og hnugginn
drengur, sem ekki fær að vera með í
leik, sem hann hefur þráð, og leikið
allan fyrirfram í huganum. Hann,
sem ætlaði að segja ofurlítíð við
þetta tækifæri og byrja með svo-
felldum orðum:
•—- Þó að vér séum af mörgum
ættflokkum, — þó að vér séum af
mörgum þjóðflokkum, — þó að vér
séum af mörgum kynstofniun, þá er-
um vér öll börn hins sama skap-
ara. Og sá eterki, sem tekur lamb
fátæka mamisins og slátrar því og
étur það með vinum sínum, hefur
brotið lög skapara síns.
Þannig ætlaði hann að byrja, eins
og haim hafði stundum byrjað í
gömlu torfkirkjunni á Hrauni og
gefist vel. Svo ætlaði hann að minn-
ast svolítið á frelsið og hinn síð-
asta píslarvott frelsisins á íslandi,
sem var fangelsaður, bundinn, rænd-
nr og síðan höggvinn. Hann ætlaði
að enda þennan part með því að
— Ef til vill" hefðu orð þán failið
eins og saltkom áá hvolfþök moskn-
anna og hrokltið í ásjónu iþeirra, er
lágu á hnjánum og renndu augum
sinum til Allah, —• ef til vill hefðir
þú verið sleginn niður af stormi fyr-
irlitningarinnar. — Var ekki verið að
syngja Te deum hinum rangsnúnu
til dýrðar. — Hann ætlaði að láta
rödd íslands hljóma, en hún var fyr-
irlitin. Honum var meinað að mæla
fyrir minni píslarvotta frelsisins. —
‘Hafði hann ekki sjálfur verið ungur
og vaðið í sælu og svima júlíbylt-
ingarinnar, — hafði hann ekki af
stóbium predikað um frelsi aníjans.
Past. emerit. tók upp rauðdrop-
óttan vasaklút, strauk döggina af
enni sér, snýtti sér siðan. Hann var
hökurakaður með skeggtoppa á kinn-
um á Kristiáns níunda vísu, vara-
þumiur, og brá tungubroddinum títt
fram miili varanna, svo sem hann
væri að losa þar strá eða hár. Nokk-
ur lausingjalýður safnaðist að past.
emerit. meðan hann snerist þar á
götunni og þerraði sína döggvotu á-
s.iónu. Einn slöttungspiltur læddist
aftan að honum og lét skeljabrot
og gler renna niður í frakkavasa
'hans, sem stóðu opnir eins og geisp-
andi munnar. Síðan rölti past. emer-
it. upp á torg;ð og staðnæmdist þar
sem hrúin lá vfir lækinn fyrir neðan
stjórnarráðið. Þar tók hann ofan og
bað smábarn að halda á pipuhattin-
rmi sinum. Hér ætlaði hann að
sjTigja Te deum í kvöld. J
á fflwfa öld var reynl aS ráHa Rússakeisara aí dögum er hann heimsóffi
Parísarborg. Sama vor kom fil Reykjavíkur frönsk freigáia , .
v_