Þjóðviljinn - 24.12.1960, Blaðsíða 22

12) JÓLAELA8 ÞJÓBVILJANS
LOFTSLAG, MYRAR
og Völuspá
SpjallaS við dr. Þorleif Einarsson, jarSfrœSing
— f>að haí'a nokkrir reynt að spyrja
mýrarr.ar á íslándi um sögu1 lands-
ins síðustu árþúsundirnar, en þær
hafa þótt l'remur svarafáar yegna
frjófátæktar mósins og tegundáfæðar
flórunnar. En ég var heppinn, þegar
ég tók fyrstu fnýrasníSiti, Þau sýndu
mér. að mýrarnar lúra á talsverðum
fróðleik.
1— Hver gerði hér fyrstu frjógrein-
ingarnar? *
•— Sigurður Þórarinsson 3934.
— Doktorsritgerðin er um loftslags,-
sögu?
— Hún fjallar um loftslag á fs-
landi siðustu 15000 árin. eða frá því
að ísa tók hér að leysa. Þar er rak-
in bráðnunarsaga síðasta isskjaldar
einkum suð-vestan lands og' aldur
hæstu sjávarmarka.
— Hvað eru mörg skeið?
í júlí mánuði síðastliðnum
lauk Þorleil'ur Einarsson
doktorsprófi í jarðfræði við
háskólann í Köln. Doktors-
ritgerðin fiallaði um lofts-
lagssögu íslands síðustu 15900
árin. Þorleifur er Reykvík-
ingur 29 ára gamall.
Jólablaðið áleit, að marga
myndi fýsa að fræðast um
nýjustu rannsóknir í íslenzkri
iarðfræði og sncri sér því til
dr,- Þorleifs..
Aðspurður kveðst Þorleifur . hafa
fengið áhuga á náttúrúíræði þegar
i barnaskó.la. ..Þá var ég ákveðinn að
jeggja stund á einhver, náttúruvísindi.
en það var ekki fyrr en í 4.' þekk
menntaskóla, að ég ákvað að velja
jarðfræði'4.
— Af hverju?
— Því get ég ekki svarað. Senni-
lega tilviljun. .
— En gerðir þú þér. ekki grein.’fyr-
ir.’að þar er ekki feitan gölt að f!á
hér heima að námi loknu?
Mér þótti jarðfræði skemmtiieg,
hugtækt viðlangsefni, eins og þið nefn-
ið það á löggiltri íslenzku. Það er ekki
,hægt að hugsa um, hvaða atvinna
Isýðst. að námi loknu. Mig iangaði að
•kynnast sögu steinanna, og mér þykir
saga þeirra skemmtileg; það er allt
og' sumt.
—• Ég hef heyrt þá þjóðsögu um
þig, að þér haíi verið vísað í'rá, þeg-
ar þú komst fyrst til Hamborgar
haustið 1953, en ekki þótzt skilja,
,hvað prófessorinn var að fara og
sótt tíma eins og ekkert hefði í skor-
izt. Jarðfræðideildin á að hafa verið
í'ullsetin, þegar þú komst, og próí'-
essorinn tilkynnti þér, að það væri
ekkert sæti laust í deildinni. Er þetta
satt? —
— Það er ekki veitt nema einum
manni innganga í jarðfræðideild Ham-
borgarháskóla á misseri. Þegar ég
kom, var búið að veita þessum eina
sætið lausa. íslenzka sendiráðið hafði
sótt fyrir mig um skólavist; ég hafði
verið skráður inn af yíirstjórn skól-
ans, rektoratinu. Það var því ékki
hægt að vísa mér frá, það vissi ég;
Ég sagði prófessornum, að ég væri
skráður í jarðfræði, en hann sagði,
að það væri ekkert pláss. Þar með
var samtalinu lokið, og ég sótti tíma.
Þetta leiðréttist allt.
— Ég lagði stund á frjógreiningu
og mýrarannsókr.ir í Hamborg, þang-
að til ég (íióttist geta framkvæmt þær
t ‘
Dr. Þorleifur við jarðvegsrannsóknir.
sjálfstætt. Það var skólaórið 1953—
1954 fram á sumar.
— Fórstu að vinna að þessum rann-
sóknum hér heima árið 1954?
— Já, og úti i Hamborg. Síðan nam
ég almenna jarðfræði í Erlangen i tvö
ár, 1954—1956.
— Kliíraðir í Ölpunum og rannsak-
aðir eldfjöliin við Rín?
— Eitthvað þess háttar. Haustið ’56
fór ég til Kölnar og lenti hjá próf.
Schvarzbach, sem er sérfræðingur í
loftslagssögu og hefur farið nokkrar
rar.nsóknarferðir til íslands.
— Þar ertu með lyklavöldin í fjög-
ur ár eða þangað til í sumar. —
— Hann reyndist mér mjög vel. Ég
fékk að vinna eins og ég vildi á
rannsóknarstofum jarðfræðideiidar-
ir.nar. —
— Ég hef heyrt, að Schwarzbach
hafi riðið sjálfur til Bonn til þess að
útvega þér stóra styrkinn, svo að þú
gætir lokið doktorsprófi.
— Það er honum að þakka, að það
var gerð undanþága, og mér var veitt-
ur Alexander von Humboldtstyrkur,
þótt ég hefði ekki lokið prófi. Hann
er 600 mörk ó mánuði, — 6000 mörk
alls. Það er mikið fé. —
— Nauztu annarra styrkja?
— Þetta er fyrsti og eini nóms-
styrkurinn, sem ég fékk í Þýzkalandi,
en hann var Iika ríflegur. Hér heima
í'ékk ég venjulega námsstyrki, en nú
hef ég hlotið Vísindasjóðsstyrk, —
80.000 kr. og fer til Björgvinjar i lok
mánaðarins til framlialdsrannsókna.
— Meistararitgerðin er um jarð-
fræði Hellisheiðarsvæðisins?
— Ég lauk því prófi síðastliðið vor,
og jarðfræðideild háskólans gaf rit-
gerðina út. Doktorsritgerð varði ég
um loftslagssögu íslánds síðustu
15000 árin í júlí í sumar. Hún kem-
ur út á vegum háskólans í Köln i
vetur.
TALAÐ VIÐ MÝRAR
— Mér skilst, að doktorsritgerðin
hafi að geyma viðtöl við mýramar á
íslandi. —
•— Þrjú bráðnunarskeið síðustu ís-
aldar. Það er ekki hægt enn þá að
ákveða tímalengd þeirra. Við vitum,
þegar jökull var stærstur á síðustu
ísöld, þá náði hann alls staðar út á
brún landgrunnsins sunnanlands. Síð-
an hörfar hann alllangt upp á land, unz
hann sækir fram að nýju, nær út á
innnesin. Á Álftanesi og í Melasveit
eru jökulurðir frá þessu l'ramrásar-
stigi. Síðan eru um 20.000 ár að öll-
um líkindum. Á næsta bráðnunar-
skeiði hörfar hann upp i hálendisbrún-
ina. Þegar loftslag kólnar hleypur
hann íram að nýju, fyrir líklega um
14.000 árum. Þá ýttust upp endaurðir
um Suðurlandsundirlendið þver.t alit
frá Keldum á Rangárvöllum alla leið
út í Biskupstungur. A síðasta bróðn-
unarskeiði ísaldar verða jöklar minni
en þeir eru í dag. Fyrir eitthvað um
11.000 árum hlaupa jöklar fram enn,
svo að Vatnajökull Verður tfd; nokkru
stærri en hann vár stærstur um 189.0.
Eftir það fer aftur að hlýha.i veðri,
jökultíma lýkur og nútími hefst. Það
’ t
--------------------------—-------^
ísland e; eitt yisgsta land á jörSinni, þó saga þess sé miklu lengri en við
erum vön að rekja bana: hún héfst fyrir sextíu til sjötíu milljénum ára

j