Þjóðviljinn - 29.12.1974, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJ6ÐVILJINN Smmtidagtir 29. desember 1974.
DJOÐVIUINN
MÁLGAGN SÓSÍALISMA
VERKALÝÐSHREYFINGAR
OG ÞJÖÐFRELSIS
(Jtgefandi: (Jtgáfufélag Þjóöviljans Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann Ritstjórn, afgreiösla, auglýsingar:
Ritstjórar: Kjartan Ólafsson, Skólavöröust. 19. Sfmi 17500 (5 línur)
Svavar Gestsson Prentun: Blaöaprent h.f.
y
200 ÞUS. KR. FRA HVERJU SJOMANNSHEIMILI
Eitt af siðustu verkum alþingis fyrir jól
var að samþykkja frumvarp rikisstjórn-
arinnar um ráðstafanir i sjávarútvegi, en
það felur i sér m.a. staðfestingu á bráða-
birgðalögunum frá þvi i haust.
Með þessum ráðstöfunum, er þvi slegið
föstu að teknar verði yfir 2000 miljónir
króna af brúttóaflaverðmæti óskiptu og
þeim ráðstafað i þágu útgerðarinnar, þ.e,
i stpfnf jársjóð fiskiskipa, til að greiða nið-
ur oliu o.s.frv.
Með þessu er riftað gildandi kjarasamn-
ingum sjómanna og kjör sjómanna á bát-
um og togurum skert um 800—900 miljónir
króna frá gildandi samningum.
Hér er um að ræða kauprán, sem nemur
á ársgrundvelli, hvorki meira né minna en
um 200 þús. krónum á hvern starfandi sjó-
mann i landinu, og verður ekki annað séð
en Matthias Bjarnason, sjávarútvegsráð-
herra og samráðherrar hans frá ihaldinu
og Framsókn keppi eindregið að þvi að slá
met viðreisnarstjórnarinnar i árásum á
lifskjör sjómannastéttarinnar.
Það stendur ekki á sjómönnum að bera
með öðrum þegnum þjóðfélagsins óhjá-
kvæmilegar byrðar vegna hækkunar oliu-
verðs, — en hvaða réttlæti er i þvi að ætla
sjómannastéttinni einni að taka á sig að
hlaupa undir bagga með útgerðinni vegna
hækkaðs oliuverðs, eins og rikisstjórnin og
þingmeirihluti hennar hafa ákveðið?
Það er réttlæti þeirra Matthiasanna,
Gunnars og Geirs og Framsóknarráðherr-
anna.
Talsmenn rikisstjórnarinnar hafa á al-
þingi rökstutt árásina á kjör sjómanna
með þvi, að þetta væri gert til að ,,koma i
veg fyrir að launahlutföll atvinnustétta
raskist”. Sú kenning er reyndar vægast
sagt næsta furðuleg. Með bráðabirgðalög-
um rikisstjórnarinnar var bannað að
hækka fiskverð um meira en 11% i haust.
Þjóðhagsstofnun spáir hins vegar 13,5%
aflarýrnun á næstaári, og sé við það miðað
er greinilega stefnt að beinni kauplækkun
i krónutölu varðandi aflahlut sjómanna,
hvað sem óðaverðbólgunni liður.
Talið er að verðlag hækki almennt um
nálægt 50% á þessu ári, og verðlagsþróun-
in eftir stjórnarskipti samsvarar 60%
verðbólgu á ári samkvæmt opinberum töl-
um. Flestar launastéttir fengu 20—30%
launahækkun á árinu til að mæta óðaverð-
bólgunni að hluta. Kjararýmun þeirra er
ærin. En sjómenn hafa aðeins fengið 11%
fiskverðshækkun, og þeirri hækkun fylgdu
stórlega skerthlutaskiptakjör, svo sem hér
hefur verið rakið.
Það er þvi hreint öfugmæli, þegar ráð-
herrar og aðrir talsmenn rikisstjórnarinn-
ar reyna að réttlæta árásina á lifskjör sjó-
manna með þvi að verið sé að jafna launa-
hlutföll milli atvinnustétta.
Þjóðviljinn birti i siðasta mánuði út-
reikninga frá ungum sjómanni, er vörp-
uðu einkar skýru ljósi á raunveruleg kjör
meginþorra sjómannastéttarinnar og hef-
ur þessum útreikningum ekki verið mót-
mælt. Hann tók dæmi af 7 veiðiferðum nú
að undanförnu hjá rúmlega 300 tonna tog-
skipi frá Reykjavik, einu þvi hlutarhæsta
á þessum tima. Hásetahluturinn reyndist
vera um 350 þús. krónur eftir þessa 7 túra,
sem miðað er við að hafi tekið 12 daga
hver, en það þýðir hjá hásetum um kr.
260,- á vinnustund til jafnaðar sem sam-
svarar um 180 krónum i dagvinnukaup,
eða mun lægra en þeir allra lægst launuðu
hafa i landi.
Og þetta var á einu allra hæsta togskip-
inu frá Reýkjavík. En það eru trúlega ekki
þessar tölur, eða aðrar slikar, sem ráð-
'herrarnir i rikisstjórn Geirs Hallgrims-
sonar horfa á, þegar þeir eru að fram-
kvæma kaupránið hjá sjómönnum. Þeim
er tamara að hugsa meira um aðra reikn-
inga en búreikninga sjómannaheimil-
anna.
Með lögum þeim, sem samþykkt voru á
alþingi um ráðstöfun á gengishagnaði i
sjávarútvegi að upphæð kr. 1650 miljónir,
þá var sjávarútvegsráðherra heimilað, að
ráðstafa verulegum hluta þessa fjár-
magns, hundruðum miljóna króna, til
hinna ýmsu fyrirtækja i sjávarútvegi, án
þess að nokkrar reglur væru um það sett-
ar, hvernig að þeirri úthlutun skyldi stað-
ið. Virðist, sem geðþótti ráðherrans eigi
að skera úr i þeim efnum og hefur slikt
aldrei verið tiðkað áður við hliðstæðar
kringumstæður. En nýir siðir fylgja nýj-
um herrum.
Af þessum 1650 miljónum eiga hins veg-
ar milli 1 og 2% að renna til sjómanna.það
er 15 miljónir til að verðbæta lifeyris-
greiðslur og 11 miljónir til orlofsheimila.
Þingmenn stjórnarandstöðunnar lögðu til
að i hlut sjómanna kæmi litið eitt hærri
upphæð af gengishagnaðinum en þetta
rúmlega eina prósent. Það var kolfellt af
stjórnarliðinu -og stóð þingmaður Sjálf-
stæðisflokksins Pétur Sigurðsson, ,,sjó-
maður” dyggilega við hlið ráðherra sinna
við þá atkvæðagreiðslu.
1 umræðunum á alþingi vöruðu þeir
Lúðvik Jósepsson og Garðar Sigurðsson
rikisstjórnina alvarlega við, að varhuga-
vert gæti reynst fyrir þjóðarbúið að sýna
slika óbilgirni i garð sjómanna, sem i
kaupráninu felst. Sú aðvörun bar ekki ár-
angur.
Upp úr áramótum hefjast nýir samning-
ar um fiskverð og um sjómannakjörin
yfirleitt. Séu sjómenn samtaka geta þeir
brotið gerræðisfull lagaboð rikisstjórnar-
innar á bak aftur. Það eru störf sjómann-
anna, sem þjóðarbúið hvilir á, en ráðherr-
arnir mættu fara að fá hvildina frá stjórn-
málavafstri. Það yrði enginn héraðsbrest-
ur, þótt þeir tækju pokann sinn.
Anna SigardaNMUr
Geta atvinnurekendur og
forustumenn verkamanna-
félaga samið um aðafnema
almenn mannréttindi?
bréf til
blaðsins
1 stjórnarskrá lýöveldisins Is-
lands segir m.a. I 72. grein:
„Hver maöur á rétt á aö láta i ljós
hugsanir sinar á prenti”. Aö
sjálfsögöu þá einnig i mæltu máli.
Alþjóöasáttmáli um borgaraleg
og pólitisk réttindi var undir-
ritaöur af Islandi hálfu á mann-
réttindaárinu 1968 (30. des. 1968).
19. grein sáttmálans er á þessa
leiö:
„1. Hver maður hefir
skoðanafrelsi.
2. Hver maöur á rétt á að láta
skoðanir sinar i ljós; þaö þýöir aö
maður hefir rétt til aö leita eftir,
taka á móti og útbreiöa upp-
lýsingar og hugsanir um hvaö
sem er, án tillits til landamæra, i
mæltu máli, skrifuöu eöa
prentuöu máli, i formi listar eöa á
annan hátt aö eigin vali.
3. Réttindum þeim, sem nefnd
eru I 2. gr. fylgja skyldur og
ábyrgð. Þau eru þvi vissum tak-
mörkum háö, en þó aðeins þeim,
sem lög heimila eöa eru nauösyn-
legar:
a) vegna viröingar fyrir rétt-
indum og mannoröi annarra,
b) til verndar öryggis rikisins
eða almannareglu, almannaheil-
brigöis og siðgæðis.”
Nú er hér á döfinni. samnings-
gerö, þar sem undirskrifendur
telja sig vera þess umkomna að
afnema skoöana-'og ritfrelsi
nokkurs hluta islensku þjóöarinn-
ar. Samningurinn byrjar á
þessari setningu:
,,Á meöan þessi samningur er i
gildi, má enginn þeirra, sem
undirrita hann eöa þeir, sem hjá
þeim eru ráönir eöa féiagsmenn,
hvorki einn og einn né fleiri
saman reyna meö nokkrum hætti,
ljóst eöa leynt, aö vinna gegn
ákvæöum hans eöa knýja fram
neinar breytingar á honum.”
I Grágás, elstu lögbók is-
lendinga, eru ákvæöi um griö-
menn, þ.e. verkafólk. Ef griö-
menn voru ekki ráönir til sér-
stakra starfa, þá átti húsbóndinn
verk þeirra allt.Gilti sú regla öld-
um saman. Bændur viöa um land
sendu vinnumenn sina i veriö og
suðurnesjabændur sendu vinnu-
fólk sitt i kaupavinnu noröur I
land eða upp i Borgarfjörö.
Bændur höföu hagnaö af þessu,
þvi aö þeir borguöu vinnufólkinu
aðeins ákveöið árskaup.
Forustumenn verkafólks
hyggjast nú endurvekja þennan
siö. Þriöja grein samningsins,
sem þeir hafa undirritað og ætla
félögunum aö samþykkja, hljóöar
svo: „Danska hreingerninga-
feiagiö h/f (DDRS A/S) hefur rétt
til þess aö ákveöa vinnutima,
vinnustaö og tegund vinnu.”
Rétt er aö minna á, aö þessi tvö
atriöi samningsins, sem hér er
vikið aö og eru brot á almennum
mannréttindum, eiga aöallega
að bitna á konum. Þaö er dálitiö
ömurlegt, rétt um þaö bil sem al-
þjóöakvennaáriö er aö ganga i
garö.