Þjóðviljinn - 16.03.1975, Blaðsíða 28

PIQÐVIUINN
Sunnudagur 16. marz 1975.
Bandalag
íslenskra
leikfélaga
Á Skólavöröustig 12 hafa
nokkur félagasamtök lagt
undir sig heila stóra hæð.
Má þar nefna Rauðsokka-
hreyfinguna, Blaða
mannafélag Islands og
Bandalag íslenskra leik-
félaga. Starfsmaður þess
síðastnefnda er Helga
Hjörvar og fyrir nokkrum
dögum lögðum við leið
okkar á skrifstofu banda-
lagsins til að rabba við
Helgu um starfsemi BiL.
Aðstaðan í félags-
heimilum aðalmálið
— Hver er tilgangur bandalags-
ins?
— Bandalag islenskra leik-
félaga er sameiningartákn
áhugaleikfélaga i landinu. Aðild
að þvi eiga 57 félög i öllum lands-
fjórðungum. Bandalagið er full-
trúi þeirra út á við og berst fyrir
hagsmunum og sjónarmiðum
félaganna. Jafnframt stundar
bandalagið ýmsa þjónustu við
félögin, útvegar þeim handrit,
búninga, leikstjóra, gerir tillögur
um verkefni og skipuleggur leik-
listarnámskeið. Það sér fyrir
ýmsum sameiginlegum þörfum
leikfélaganna, svo sem skipu-
lagningu leikstjórnarnámskeiða,
leikhúsferða oþh.
Auk þjónustunnar við aðildar-
félögin útvegar BtL ýmsum
skólafélögum og samtökum leik-
rit og aðstoðar þau eftir getu.
Svo má nefna að bandalagið
fékk styrk frá Norræna
menningarmálasjóðnum til að
láta þýða leikrit af hinum Norð-
urlandamálunum yfir á íslensku.
Þegar hafa nitján verk verið þýdd
og til fé fyrir 4-5 til viðbótar. Þessi
styrkur er okkur mikils virði þvi
hann gerir okkur kleift að auka
handritasafnið. Gott væri lika aö
fá styrk til að þýða islensk leikrit
á önnur mál.en það er nú önnur
saga.
— Hvað er efst á baugi i starfi
bandalagsins um þessar mundir?
— Það er að bæta aðstöðu félag-
anna varðandi félagsheimilin.
Allt of mörg félagsheimili eru
rekin með hagnaðarsjónarmiöi
fyrir augum þannig að dans-
leikjahald og biósýningar sitja i
fyrirrúmi en amast er við hvers
kyns starfsemi af öðrum toga.
Annars var nýlega gerð merkileg
tilraun á Reyðarfirði. Þar var
reynt að reka félagsheimili
staðarins á félagslegum grunni i
eina viku. Haldin voru spilakvöld
fyrir aldraða, skemmtikvöld fyrir
unglinga, kvöldvökur ofl. Það
merkilega gerðist að þessi vika
skilaði húsinu meiri hagnaði en
venjuleg starfsemi ’þess. Þetta
sýnir glöggt að reka má húsin á
annan hátt en nú er gert þótt
hagnaðarsjónarmiðið sé i heiðri
haft. Það virðist þvi vera vana-
sjónarmiö sem ræður ferðinni.
Það hefur komið i ljós þar sem
leikfélög hafa verið virk að starf
þeirra hefur verið ómetanlegt
fyrir byggðarlögin auk þess sem
leikferðir eru mikil kynning fyrir
þau. Áhugamannaleikfélög þurfa
ekki að vera svo mjög frábrugðin
atvinnuleikhúsum, þau eru ekk-
ert öðruvisi i eöli sinu. Höfuð-
Rætt við
Helgu Hjörvar
starfsmann
Bandalags
íslenskra
leikfélaga
munurinn er að áhugaleikarar
gefa vinnu sina og stunda leiklist i
tómstundum sinum. En mark-
miðið er það sama. Á mjög mörg-
um stöðum út um land starfa leik-
félög sem setja sér listrænar
kröfur. Þegar vel tekst til ná
áhugamannaleiksýningar mikl-
um árangri vegna þess að þær eru
unnar af fólki úr sama
byggðarlagi og áhorfendur. Það
sniöur þeim hins vegar þröngan
stakk að komast ekki áleiksvið
fyrr en siöustu vikuna fyrir frum-
sýningu og þurfa þá að greiða
háa húsaleigu fyrir. Ennfremur
er það sist fallið til að örva
leikfélögin til dáða þegar fram-
kvæmdastjórar félagsheimilanna
láta i ljós þá skoðun að leik-
sýningar séu baggi á starfsemi
félagsheimilanna. t mörgum
byggðarlögum er leikstarfsemin
eina menningarstarfið sem fram
fer i þessum húsum, en allt of
viöa standa fullbúin leiksvið og
rykfalla bak við kvikmyndasýn-
ingartjald.
— Hefur verið mikil gróska i
leiklistarlifi dreifbýlisins nú i vet-
ur?
— Já, það er haldið uppi leik-
starfsemi i einhverri mynd i
hverju byggðarlagi sem ekki er
þrúgað af yfirvinnu árið um
kring. B'rá þvi i september er búið
að frumsýna 24 leikrit og 10 til
viðbótar eru i æfingu. Virkust eru
Litli leikklúbburinn á tsafirði sem
hefur sýnt þrjú verk i vetur, Leik-
félag laxdæla tók eitt upp frá i
fyrra og hefur frumsýnt tvö i við-
bót og Leikfélag Neskaupstaðar
er með sitt þriðja verk i uppsigl-
ingu. Hin félögin setja flest upp
eitt verk og fer það eftir atvinnu-
ástandi hvort sýnt er fyrir eða
eftir vertið. Þá hafa verið haldin
námskeið i leiklist fyrir áhuga-
leikara og kennara á 7 stöðum i
vetur.
— Hvernig er búið að þessari
starfsemi fjárhagslega?
— Hámarksstyrkur fyrir eitt
leikrit er 90 þúsund krónur frá
.rikinu og helmingur þeirrar upp-
hæðar frá viðkomandi sveitar-
félagi. Ef sett eru upp tvö verk er
hámarksstyrkurinnl65 þúsund og
jafnhá upphæð frá sveitarfélag-
inu. I fyrra voru veittar á fjárlög-
um 2.7 miljónir til allrar áhuga-
leikstarfsemi á landinu. Til
samanburðar má geta þess að
styrkurinn til Leikfélags Akur-
eyrar nam 2.5 miljónum i fyrra.
Af kostnaðarliðum má nefna að
laun leikstjóra eru ekki undir 100
þúsundum og allt upp i 200 þús-
und. Húsaleiga i eina viku er viða
90 þúsund og er það bara fyrir
æfingaaðstöðuna. Ekki hefur enn
tekist að fá felldan niður söluskatt
af aðgöngumiðum en hann er
kominn upp i 20%. Ef við tökum
sem dæmi að 800 manns sjái
sýninguna og borga 600 kr. fyrir
miöann eru brúttótekjurnar 480
þúsund krónur. Þar af renna 96
þúsund krónur aftur til rikisins i
formi söluskatts þannig að i ljós
kemur að rikið fær styrk sinn rif-
lega endurgreiddan. Þegar litið
er til þess hve þroskandi og jafn
framt ódýr þessi starfsemi er
vekur það furðu aö ekki skuli bet-
ur að henni búlð en raun ber vitni.
—ÞH
Aðeins
100.
hver ís-
lendingur
utan
trúfélaga
„Ég vil trúmenn yður kalla/-
Aþenumenn, þvi hér I borg /
hundruð sá ég helgra stalla...”
Með þessum orðum hóf Páll
postuli kristniboðsræðu sina yfir
ibúum Aþenuborgar, og um
islendinga verður varla annað
sagt heldur en að þeir séu miklir
trúmenn, ef miðað er við hliðstæð
ytri tákn. 1 siðasta hefti Hagtið
inda, sem Hagstofa islands gefur
út, er skrá yfir skiptingu lands-
manna I trúfélög og sýnir sig þar
svart á hvitu að aðeins riflega
hundraðasti hver islendingur
(1.1%) er utan allra trúfélaga.
Tölurnar I skránni eru allar
miöaöar við fyrsta desember s.l.
og fylgja til samanburðar tölur
frá 1. des. 1973. Skráin leiðir það
helst I ljós að sveiflur eru ekki
miklar i trúarlifi landsmanna um
þessar mundir, allavega ekki á
yfirborðinu. 1. des. s.l. voru 92.7%
af hundraði islendinga i hinni
evangelisk-lúthersku þjóðkirkju,
og hefur þjóðkirkjunni sam-
kvæmt þvi heldúr en hitt vaxiö
fiskur um hrygg s.l. ár, þvi að I
árslok 1973 var hlutur hennar
92.6%. Hinsvegar virðast fri-
kirkjusöfnuðirnir, sem eru þrir
talsins og einnig lútherskir, held-
ur á undanhaldi, þvi að I þeim eru
nú 4.6% landsmanna á móti 4.8%
1973. öðrum söfnuðum og trúfé-
lögum hefur hinsvegar heldur
aukist fylgi á siðastliðnu ári, og
hafa nú 1.6% af hundraði lands-
manna I sinum hópum á móti
1.5% 1973. Fólk utan trúfélaga er
hlutfallslega jafnfjölmennt bæði
árin.
Prósentaukning
mest hjá ókristnum
Bein töluleg skipting 1. des. 1974
er sem hér segir: Þjóðkirkjan
200.363, Frikirkjan i Reykjavik
6690, Frikirkjan i Hafnarfirði
1761, Cháði söfnuðurinn i Reykja-
vik 1536, kaþólikkar 1359,
aðventistar 637, Hvitasunnusöfn-
uðurinn 625, Vottar Jehóva 269,
Bahái-söfnuðurinn 71, ásatrúar-
menn 70 og Sjónarhæðarsöfnuð-
urinn 60. Undir liðinn „önnur trú-
félög og ótilgreint” koma 340 og
utan allra trúfélaga eru 2391.
Prósentvis hefur aukningin
greinilega orðið mest hjá ókristnu
trúfélögunum tveimur, Bahái og
ásatrúarmönnum, en 1. des. 1973
eru 59 félagar skráðir hjá þeim
fyrrnefndu og 58 hjá ásatrúar-
mönnum. Þá voru ásatrúarmenn
fáliðaðastir skráðra trúfélaga, en
hafa nú skotið sjónarhæðarmönn-
um aftur fyrir sig. Eftirtektar-
vert er að veruleg fjölgun hefur
oröið undir þeim dularfulla lið
„önnur trúfélög og ótilgreint”, en
1973 voru 240 bókaðir þar. Þar
hefur þvi fjölgað drjúgt yfir
þriöjung.
Kvenfæð
hjá ásatrúarmönnum.
I skrá þessari getur einnig að
lesa hvernig menn skiptast i trú-
flokka eftir kyni, og sýnir sig þar
að þjóðkirkjan hefur innan sinna
vébanda heldur fleiri karla en
konur (101.203 og 99.160), en i
flestum hinna safnaðanna og trú-
félaganna eru konur i meirihluta.
Þessi munur eru sumsstaðar
verulegur: þannig eru 352 konur i
söfnuði aðventista á móti 285
körlum og i Sjónarhæðarsöfnuð-
inum eru konur 37 en karlar að-
eins 23. Asatrúarmenn eru hér þó
áberandi undantekning, þvi að af
þeim eru 62 karlar en aðeins 8
konur. Varðandi þá „ótilgreindu”
vekur það einnig athygli að mikill
meirihluti þeirra, 255 eru karlar.
Af fólki utan trúfélaga eru karlar
einnig fleiri, 1380 á móti 1011.
dþ.