Þjóðviljinn

Dato
  • forrige månedjanuar 1976næste måned
    mationtofr
    2930311234
    567891011
    12131415161718
    19202122232425
    2627282930311
    2345678

Þjóðviljinn - 25.01.1976, Side 7

Þjóðviljinn - 25.01.1976, Side 7
Sunnudagur. 25. janúar 1976. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 7 stæðu til að beina þakklæti sínu alveg sérstaklega til breta fyrir framkomu þeirra i landhelgis- deilu þjóðanna. Við þökkum báð- um — „en þó sérstaklega bret- um” sagði í samþykkt fastaráðs Atlantshafsbandalagsins nú i vik- unni, og Morgunblaðið felldi gleðitár. Og nú ætlar Geir Hallgrimsson að vinna sig i álit með ferð sinni til London, ekki hjá þjóð sinni, heldur hjá sinum húsbónda NATO. Hver veit nema hann komi heim með nokkur hjartnæm þakkarorð, sem Morgunblaðið geti grátið yfir, og sungið sinu NATO lof og dýrð, jafnvel enn há- stemmdar en nokkru sinni fyrr. Hættan, sem vofir yfir Svo sem bent var á hér að framan, þá er togaraútgerð breta á Islandsmiöum langtum minna brot af þeirra þjóðarbúskap en svarar til útgerðar eins skips hjá okkur islendingum. An fiskveiða við strendur landsins hlytum við islendingar hins vegar að hverfa i hóp þeirra þjóöa, sem berjast við hungur- vofuna ýmist i dyragættinni eða innan dyra. Samkvæmt áliti fær- ustu vi'sindamanna fer ekki milli mála, að gjöreyðing helstu fiski- stof na hér vofir yfir, ef ekki verð- ur stungið við fótum. Það heildar- aflamagn, sem veiða má af þorski og öðrum helstu bolfisk- tegundum svarar til afla okkar is- lendinga einna á síðustu árum, það er um 230.000 tonn af þorski og tæp 400.000 tonn samtals af þorski, ýsu, ufsa og karfa. Um þessar tölur verður ekki deilt. Verði nú samið við breta i sam- ræmi við fyrra tilboð rfkisstjórn- ar Geirs Hallgrimssonar, eða um 65.000 tonn á ári, þá er ráðstafað til útlendinga (breta og annarra) meira en þriðja hverjum fiski, hvort sem miðað er við þorskinn einan, eða aðrar helstu bolfisk- tegundir teknar með inn i mynd- ina. Slikar gerðir fela i sér kröfu um það, að islendingar bindi við fest- ar meira en þriðja hvert innlent veiðiskip, og banni þeim alla sjó- sókn, ellegar hitt að við gröfum sjálfir okkar eigin gröf með bret- um, og stefnum með þeim að gjöreyðingu fiskimiðanna við Is- land. Sjávarútvegurinn hefur verið undirstaða allrar framþróunar á landi hér sföustu áratugi. Það er fiskurinn úr sjónum, sem hefur greitt leið okkar frá örbrigð til bjargálna. An auöæfa hafsins værihér æriö þröngt fyrir dyrum. Breska rikisstjórnin telur sjálf- sagt, aö erlendar þjóðir taki nær annan hvern fisk viö Islands- strendur. 1 Bretlandi er það ekki sjávar- útvegur, heldur verksmiðjuiön- aður, sem er undirstaða þjóðar- auðsins. Hvað segði breska rikis- stjórnin um það, ef t.d. þjóðverjar og frakkar köstuðu eign sinni á aðra hverja verksmiðju i Bret- landi og gjöreyddu jafnframt námur og jarðargróða á Bret- landseyjum með þeim rökum, að ekki væri þeirra að hugsa fýrir breskri framtíð. Eða hvað halda menn, að „bjargvættir” okkar hjá NATO segðu um það, ef rússar lýstu annað hvert tré i finnskum skóg- um sina eign, eins og bretar og vestur-þjóðverjar vilja eigna sér nær annan hvern fisk á íslands- miðum? Rússar gætu svo sem fært fram „söguleg rök” fyrir slikri kröfu á hendur finnum, ekk- ert siður en bretar hér, og vist er um það, að með nútima tækni er ekkert siður hægt að gjöreyða fiskistofnum með rányrkju, held- ur en skógum. Nú reynir á hvort lýöræðiö er virkt Til samninga við breta er alls ekkert svigrúm fyrir okkur is- lendinga. Það var litið 1973, nú ekkert. Landið og miðin eru okkar einna, og verða ekki sund- ur skilin. Geir Hallgrimsson hyggur á svikasamninga að fyrirmælum NATO. Það er fjöregg íslenskrar þjóðar, sem tekist er á um. Fra msóknarflokkurinn hefur löngum borið kápuna á báðum öxlum i islenskum stjórnmálum. Framsóknarflokkurinn er nú i lykilaðstöðu. Með samvinnu við stjómarandstöðuna getur hann hindrað uppgjöf fyrir bretum og NATO. Bregðist hann nú á hann skilið hinn þyngsta dóm. Það er enn hægt að hinda áformin um samn- inga. Verkalýðshreyfingin á Is- landi, og öll alþýða á meira undir þvi en nokkru öðru að sókn okkar til sigurs i landhelgismálinu veröi ekki brotin á bak aftur. Land- helgisbaráttan er hrein kjarabar- átta. Innan stjórnarflokkanna beggja er margt þjóöhollra is- lendinga, sem gera sér grein fyrir þeirri alvöru, sem hér er á ferð- um. En frómar hugsanir og fáein orð i kunningjahóp er ekki nóg. Til að hindra samningaglap- ræði nú, dugar það eitt, að menn efli með sér samtök þvert á hefö- bundna flokkaskiptingu, og geri ráðamönnum, og þá ekki sist al- þingismönnum stjórnarflokkanna ljóstaömeðþeim sé fylgst, hverj- um og einum. Nú reynir á, hvort lýðræðið er virkt á Islandi eða ekki. Engan tima má missa. Urslita timar i landhelgisbaráttunni eru runnir upp. Hver sá, sem vikui;, hann svikur. VINNINGSNÚMER HÞ 75 Vinningsnúmer i happdrætti Þjóðviljans 1975 eru sem hér segir: Flugfar fyrir 2 með Loftleiðum til Skandinavíu og til baka kom á miða númer 16500. Orlofsferð fyrir 2 í 15 daga til AAiðjarðarhafsins með Sunnu kom á miða nr. 5515. Orlofsferð fyrir 2 eftir eigin vali með Ferðaskrif- stofunni Landsýn kom á miða nr. 24937. Flugfar f yrir 2 með Flugfélagi Islands til Horna- f jarðar ásamt vikudvöl á Hótel Höfn kom á miða nr. 22142. Flugfar fyrir 2 með Flugfélagi Islands til Nes- kaupstaðar ásamt vikudvöl i gistihúsinu í Egilsbúð kom á miða nr. 10698. Flugfar fyrir 2 með Flugfélagi Islands til Húsa- víkur ásamt vikudvöl á Hótel Húsavík kom á miða númer 9323. Flugfar fyrir tvo með Vængjum að AAývatni á- samt vikudvöl að Hótel Reynihlíð kom á miða nr. 24627. Hringferð um Iandiðfyrir2 með Ferðaskrifstof u ríkisins ásamt gistingu á Edduhótelum á miða nr. 28453. Allar upplýsingar um vinningana eru veittar i sima 28655. OLAFUR HAUKUR SÍMONARSON SKRIFAR Hvaö ertu að hugsa? Mér er sagt að þar til danir tóku að trylla grænlendinga með brennivini og á skipulagð- an hátt að brjóta niður samfélag þeirra, hafi grænlendingum þótt fjarskalega skrltið að heyra svona spurníngu: Hvað ertu að hugsa? Þéttofiðllf hópsins hefur eflaust skapaö j>ann samhug og þá órofa sveiflu, að spurning af þessu tagi hefur verið hreinn ó- þarfi, jafnvel jaðrað við dóna- skap. Nú eru aðrar þjóðir sem margir nefna siðmenntaðar vel, en eiga þó lltinn samhug og daufa sveiflu, sem taka sllkri spurningu sem sjálfsögðum þætti I þeim erfiða leik sem alltieinu er orðin akademlsk fræðigrein og heitir „tjáskipta- fræði” eða „theory of communication” á enska túngu. Þjóðir með þrautþjálfaðan tal- anda eru ekkert feimnar við spurningu á borö við: Hvað ertu að hugsa? Sviföu á enskan eða danskan mann og spurðu: Hvað ertu að hugsa? Það stendur varla á svari. Þú færö yfir þig bunu af orðum. Þeir tjá sig, einsog þaö er nefnt. Drjúgur hluti af þvl sem út gengur er auðvitað blaður, það segir sig sjálft, ef svo má segja. Hinu er ekki að leyna, aö þarna eru á ferð lærð viðbrögð. Það þarf fé- lagslega þjálfun til að geta á púnktinum brúað biliö milli þess grautar sém oft vellur i hausn- um og orða sem eru skipulögð i merkingarberandi kerfi. Og sé vel á spilum haldið þá er óve- fengjanleg hagsbót að því fyrir einstaklínginn og samfélagiö að hann kunni aö tjá sig og láti skoðun sina á umhverfinu i ljós; þvi öll erum viö alltaf aö skoða, en erfiðar gengur okkur að skil- greina, raða upp eftir mikil- vægisskala sem hlýtur að vera að stærstum hluta samfélags- ins, en kannski og vonandi að einhverju leyti persónubundinn. Þaö hefur þótt einkenni á rót- tækllngum og öðrum hreyfiöfl- um að kunna aö tjá sig, segja meiningu slna; gagnstætt hin- um hræðilega „þögla meiri- hluta” sem' alltaf lætur teyma sig á nefinu án þess að segja múkk. Nú er eins gott aö slá þann varnagla að raunverulega virð- ast þeir menn fáir .sem hugsa beinlinis I orðræðum, þó eru þeir til. Ég minnist eins ágæts félaga sem hugsaði upphátt, var oft á tiðum stórkostlegt að fylgja hugarsveimi hans. Flest- ir menn hugsa þá fyrst rökrænt, einsog það er kallaö, þegar á- reitið verður mjög sterkt. Sumir eiga i miklum brösum að orða hugsun sina, eða tilfinningu. Og það er útaf fyrir sig ekkert merki um gáfur eða næman skilnlng, þótt einstakingur geti kjaftað reiprennandi. Sumar hinna öruggustu kjaftaskjóða segja aldrei neitt sem vert er frekari umhugsunar. Kannski er kjarni málsins sá, að I þjóðfélagi þar sem samhug- urinn er ekki lengur fyrir hendi og orðræðan er rikjandi tjáning- araðferö, jafnvelsvoríkjandi að menn eru álitnir heimskir ef þeir kunna ekki aö koma fyrir sig oröi, þar er búið aö skapa þeim forskot sem liðugt er um málbeinið og leggja sig eftir hinum sjálfhverfu formgerðum málnotkunarinnar. Þetta er ó- sköp ljóst: ef þú lærir fundar- stjórn og fundarsköp og setur þig inni kjaftagáng siöustu ára i þvi samhengi þarsem þú álitur vænlegast aö ota þinum tota, þá ertu ofaná. Þú flýgur inni for- ystusveit málbeinanna, og tekur uppfrá þvi þátt i að standa vörö um forréttindi hinna talandi. Af þessu mætti draga þá á- lyktun, aö góðir menn þyrftu að leggja rækt við aö skapa kring- umstæður þansem fáoröir eða litt þjálfaðir malbeinsmenn geti óhikaö sagt hug sinn, leitað að tilfinningu og hugsun, án þess að verða aðhlátursefni. Fundarformið Hér á landi tiökast það form á fundum sem ég vil leyfa mér aö kalla þrúgunarformiö. Það birt- ist i ýmsum myndum, en kjarni þess er forræðishugsunin: Við einir vitum. Nú er það svo, að þetta fundarform er allt annað en fýsilegt sé ætlunin að stappa mönnum saman I krafti upplýs- ingar og þátttöku; raunverulega er þaö gjörsamlega úrelt nema með þeim mönnum sem vilja halda i forræöiskerfið. Hver kannast ekki við pontuna fyrir enda salarins, þennan alræmda kvalastað óbreyttra liösmanna. Hver kannast ekki við forkólf- ana og stjórnarmennina einsog alvitur hænsn á priki kringum pontuna. Stjórnin stingur uppá fundarstjóra og ritara auðvitað úr hópi handgenginna. Stjórnar- menn ryðja úr sér yfirliti og töluskýrslum á mettima þvi auðvitað er húsið ekki leigt til þess að menn sitji á lángskrafi. Það á aö hespa af. Sé um at- kvæðagreiöslu að ræða þá er i hæsta lagi dreift fjölrituöum blöðum rétt fyrir atkvæða- greiðslu, en stundum látið nægja að lesa plaggiö upp. Þá er auðvitað farið að þrengja um timann, fastir liðir afgreiddir meö eldingarhraöa, stjórnin að sjálfsögöu endurkosin i hvelli, uppi loftið með hendurnar drengir góðir, með eöa á móti, fundarstjóri lætur augun reika um salinn, jú, samþykkt nær einróma. Þakka ykkur fyrir, bless, sjáumst við næstu samn- inga. Fundir I verklýðsfélögum og öðrum launþegasamtökum eru að máli manna oft á tiðum dæmigerðar höndskunarsam- komur þarsem allir eru jafn þrúgaðir, stjórn, fundarstýri- menn og óbreyttir fundarmenn. Og þaö sorglega er að raunveru- lega vilja mennirnir ekki hafa þetta svona, þeir eru bara ein- faldlega læstir i kerfi, sjálfir aldir upp við höndskun og for- ræði karla er litið hefur veriö upp til og þeim mun hærra sem þeir hafa verið brimbrjótslegri, heyrnarlausari, sjónlausari og háværari og allir viðurkenna, sé málinu velt, að I raun er ó- verjandi að nota þessar gömlu fundarvenjur þegar um er að ræða kannski ekkert minna en lifsafkomumál þjóöfélagshópa. Forsprakkar hafa ýmsar afsak- anir: þetta gángi ekki meö öðru móti, fólk nenni ekki að hugsa, nenni ekki aö tala, vilji láta gera allt fyrir sig. En þetta eru bara afsakanir. Það er blátt áfram fávislegt að halda þvi fram aö ekki sé mögulegt að fá fólk til að sinna lifsafkomumálum sin- um — sé rétt á haldið. En þegar sami leikurinn er leikinn ár eftir ár: réttið upp hönd með eöa á móti, þá trénast fólk upp, missir sjónar á mikilvægi sinu, og hættir jafnvel að nenna að stinga hendinni uppí loftið. Já eða nei og búinn heilagur. Nú er ég engan veginn aö leggja til að viö I nútimanum förum alltíeinu að lifa i kommúnisma einsog grænlendingar hér áöur fyrr; fyrst þurfum viö auðvitaö að taka upp sósialiska búskapar- hætti, en viö getum með ýmsu móti búið okkur undir komandi tið. Nú eru eflaust margar þræl- vanar fundahetjur sem hafa séð það i lófa sér að i sósialisman- um verður að virkja sköpunar- mátt alþýðunnar, þeir sjá bara ekki hvernig því verður við komið i islensku samhengi. Eitt skref i þá átt er að breyta fund- arforminu i lýðræöisátt. Og þetta er I gángi, þvi þarsem menn koma saman sem raun- verulega vilja leita upplýsing- ar hver hjá öörum þá er oft not- ast við eftirfarandi likan: Und- irbúningsvinna — Framsaga undirbúnlngshópa — Starfs- hópar — Almennar umræður — Niöurstöður — Samþykktir. Ætli mætti ekki nota þetta likan miklu vlðar en gert er? Meginregla fundarþrúgunar- kerfisins er þessi: Segðu aldrei þaö sem þú hugsar brjóti það i bága viö það sem þú átt sam- kv. óskráöum lögum að segja við gefið tækifæri. Þeirri fé- lagsþjálfun sem tengist fundar- þrúgunarlikaninu er öðru frem- ur ætlaö að koma I veg fyrir að örli á nokkurri persónulegri af- stöðu, allra sist sé hún borin uppi af tilfinningu. Og einmitt meö þvi aö firra fundina sem allra mest tilgángi sinum sem hlýtur aö vera að miðla sem viö- tækastri upplýsingu og auglýsa eftir samstöðu, þá eru menn að búa til hringleikahús þarsem at- vinnuslagsmálamenn vegast með orðum sem raunverulega fela hinar eðlilegu andstæöur fremuren fletta onaf þeim. Mörgum mönnum, oft þeim sem heilsteyptastir eru og skilyrðis- lausastir i eiginlegri afstöðu sinni, er hrundið burt frá félags- störfum vegna þess þeir segja það sem þeir hugsa. Dæmisaga i lokin Eitt sinn tók ég þátt i fundar- haldi þarsem settir voru niður umræöuhópar. Við hlið mér sat eldri maöur sem lengi vel lagði ekkert til málanna. Loks sneri einhver sér að honum og spurði: Hvað ert þú að hugsa? Hvað ég er að hugsa, sagði maðurinn og roönaði einsog úng stúlka, ég var aö hugsa að maður er ná- kvæmlega jafn gáfaður og heimskur og það fólk sem mað ur talar við. Þessi maður sagði okkur siðan margt merkilegt af reynslu sinni I erfiðismanna- stétt og það jafnframt að hann hefði aldrei um sina daga vogað aö gánga svipugöngin uppi pontu. Stundum er nauðsynlegt að spyrja fólk: Hvað ertu að hugsa?

x

Þjóðviljinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar: 20. tölublað (25.01.1976)
https://timarit.is/issue/221542

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.

20. tölublað (25.01.1976)

Handlinger: