Þjóðviljinn - 13.02.1977, Blaðsíða 5

Sunnudagur 13. febriíar 1977 .ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 5.
Brauöuppþotin í Egyptalandi:
Sadat forseti og
þurftafreka nýja
hin
stétt
Fyrirröskumtveim vikum kom
til mikilla óeirða i helstu borgum
Egyptalands, Kairó og Alex-
andriu. Ráðist var á lögreglu-
stöðvar og opinberar byggingar,
næturklúbbar hinna nýriku
brenndir. Fólk var að mótmæla
miklum verðhækkunum, 25-50%
hækkunum á ýmsum helstu nauð-
synjum, sem stjórn Sadats haföi
ákveðið aö koma á, m.a. til aö
hressa upp á álitsitt hjá vestræn-
um lánardrottnum. Það átti að
sýna lánardrottnum og fjárfest-
ingaraðilum, að Sadat væri
traustur stjórnandi sem hefði
vilja á að „koma á röð og reglu i
húsi slnu”.
Kennið kommú-
nistum um
En alþýða manna var lang-
þreytt orðin á þvi, að þaö er hún
ein sem á að bera fórnir. Verð-
bólga var mikil fyrir og atvinnu-
leysi, meöallaun i landinu eru
sem svarar 5200 krónum á mán-
uði, og með fyrrnefndum verð-
hækkunum var mælirinn meira
en fullur. Miklar óeirðir brutust
út sem fyrr segir. Yfirvöld segja
að um 70 menn hafi týnt lifi i þeim
ogmörg hundruð hafi særst. Rétt-
ar tölur eru að likindum miklu
hærri. Stjórnin neyddist til að
hætta við verðhækkanir, en hóf
upp þess i' staö bænakvak um
aukin lán frá Alþjóðagjaldeyris-
sjóönum, Bandarikjunum, Vest-
' ur-Evrópu og oliurikum Araba-
rikjum. Siðan skelltu opinberir
talsmenn sökinni á óeirb-
unum á kommúnista og hand-
tóku marga vinstrisinna. En nú
bregður svo við, að engir frétta-
skýrendur fást til að taka undir
kommúnistasöguna — hver um
annan þveran rekja þeir ástæður
til óánægju og uppreistar til
stefnu Sadats sjálfs.
um sem urðu á utanrikisstefnu
egypta um svipað leyti — fyrra
vinfengi við sovétmenn vék fyrir
stórauknum samskiptum og vin-
fengi við Bandarikin. Um leiö var
komið á ýmsum ivilnunum sem
átti að greiöa vestrænu
kapitalisku fjármagni leið inn 1
striðshrjáð efnahagslif egypta.
Ölæknandi
krabbamein
En fjórum árum siðar er það
augljóst, að „infitah” hefur ekki
tekist. Að visu hefur nokkurt f jár
magn frá Vesturveldum og þeim
afturhaldsvirkjum, sem auðug-
ustuArabarikineru.streymtinn í
Egyptaland. Að minnsta kosti
hefur Sadat tekist að safna fimm
miljörðum dala I erlendum skuld-
um. En efnahagslifið hefur sára-
litiö hresstst. Og þótt ýmsir lána-
ir, ein rikasta fjölskylda Egypta-
lands, hélt aðra brúðkaupsveislu
fyrir hjónakornin,þá var dýrasta
veislukostiheims flogiö til Kariró
beint frá Maxim i Paris. Annað
nýlegt dæmi: Það var bannað að
auglýsa i blöðum hvaö það kost-
aði að halda upp á nýárið i lúxus-
hótelum Kairó — en auðvitaö
flaug það um borg og bý, að sætið
hefði kostaö 120 egypsk pund, en
það eru tiföld lágmarks-mánað-
arlaun I borginni.
Þessir hópar: innflytjendur,
heildsalar, landeigendur og hátt-
settir embættismenn hafa allir
fitnaö drjúgum á stjórn og stjórn-
leysi Sadats: miljónamæringar —
I enskum pundum — eru orönir
500 eða fleiri. Það er dáöleysi
þessarar neyslufreku yfirstéttar
sem ræður miklu meira um fram-
vindu mála i Egyptalandi en hinir
mikið auglýstu tilburðir Sadats til
frjálslegri stjórnarhátta.
Mótmælendur á flótta undan lögreglunniIKalró. Þeir hrópuðu: „Láttu
skjóta okkur Sadat, við drepumst hvort sem er úr hungri”.
Sadat; það er búið að fjárfesta of
mikið i honum til að hægt sé að
láta hann flakka.
Að „opna”
landið
Fyrirrennari Sadats, Nasser,
reyndi aö fylgja eftir hugmynd-
um si'num um einskonar arabisk-
an sósialisma. Ýmislegt var þver
stæðukennt i þeirrikenningu — en
I anda hennar var þó reynt að
byggja upp sjálfstætt efnahagsllf
og tryggja viss lágmarkskjör
þeim snauöustu i landinu. Sadat
heldur þvi fram, að hann feti þá
slóð sem Nasser hafi markað. En
þvi fer viðs fjarri. Eftir október-
striðið 1973 tók hann uppþá stefnu
i efnahagsmálum sem hann kall-
ar „infitah”eða „opnun”. Opnun
þessi var nátengd þeim breyting-
drottna Sadats séu þolinmóðir,
vegna þess að þeir telja mestu
skipta að aöstoöa hann við aö tóra
án sovéskrar hernaðaraðstoðar,
þá eru einnig þeirri þolinmæði
takmörk sett. Það kemur á dag
inn, að hiö egypska stjórnarkerfi
er svo sjúkt aö helst er Ukt við
krabbamein á háu stigi. Lán og
aðstoð sökkva i vasa dugiausra
embættismanna og girugra milli-
liöa og braskara. Hópur banda-
riskra bisnessmanna, sem haföi
verið boðinn til Egyptalands til að
rannsaka ástand og horfur, lýsti
þvi yfir I leyniskýrslu, að engin
peningasprauta, hve stór sem
skammturinn væri, gæti bjargaö
landi sem svo illa er stjómað.
Þeir sem fitna
Sadat ætlaði, sem fyrr segir, að
hressa upp á álit sitt meö sparn-
aðarráöstöfunum, og þar með átti
að draga úr niöurgreiðslum og
hækka verð á nauðsynjum. Þá
brast þolinmæöi landsmanna —
ogþáekkisist vegna þess,aöþótt
almenningur búi við bágari kjör
en nokkru sinni fyrr, þá er til
drjúgur hópur manna sem fitnar
af spillingunni. Meðal þeirra
Sadatog skylduliðhans, sem far-
ið er að kalla „konungsfjölskyld-
una” þar i Egyptó.
Sadat gerir sér far um að sýn-
ast berast litiö á. Þegar dóttir
hans giftist fyrir skömmu þá var
það óspart auglýst að i opinberri
móttöku vegna brúökaupins hafi
aðeins veriö veittar snittur. Hins
var svo ekki getið, að þegar for-
eldrar brúðgumans, Othmanarn-
Hálfkák
A undanförnum árum hefur
allmikiö veriö látið af þvi i
ýmsum vestrænum blöðum, að
Sadat hafi dregið úr ritskoðun og
leyft stofnun pólitiskra flokka, en
áöur var við lýði eins f lokks kerfi i
landinu. Gagnrýnendur Sadats
eru þó á einu máli um, að þessar
breytingar hafi verlð mjög tak-
markaðar og sumar „algjör
blekking” eins og David Hirst,
Kairófréttaritari Guardian, segir
um aukið prentfrelsi. Verkiýðs-
félögin eru enn i höndum manna,
sem eigaalltsittundirtrúnaði viö
kerfiö, en það hefur skipt sýnu
minna máli hvort þeir njóta
stuðnipgs verkamanna sjálfra.
En reyndar er ástandið aö
breytast — án þess að menn sjái
ástæðu til að þakka Sadat fyrir
það sérstaklega. Róttæk öfl i
verklýðsfélögunum eru aö grafa
undan hinum „opinberu” foringj-
um — og tókst þeim t.d. aö fá
samþykkta á ráðstefnu verklýðs-
félaga I janúarályktun sem stefnt
er gegn „infitah arðræningja og
smyglara” og kröfu um hækkun
láglauna Ur 12 I 20 egypsk pund á
mánuði. I siöustu kosningum
tókst 38 óháöum frambjóðendum
að ná kosningu, en kerfið og for
ræði þess yfir fjölmiðlum tryggði
Sadatmönnum langflest sætin á
þingi. Þetta varð samt til þess, að
Sadat, sem áður hafðj alltaf hald-
iðþvifram að egyptar hefðu ekk-
ert viö pólitiska flokka að gera,
lét undan að nokkru, og leyföi að
búinn yröi til einn litill hægri-
flokkur og annar til vinstri við
Kveikt var Ibilum á götum og einnig næturklúbbum hinna nýrlku.
hans eigin miðjubandalag ýmis-
legra hagsmunahópa. En svig-
rúm þessarar opinberru st jórnar-
andstöðu mun I reynd harla litið,
og veigamiklum öflum er enn
bannað að láta að sér kveöa i
egypskum stjórnmálum — m.a.
kommúnistum og eiginlegum
Nassersinnum.
Sadat og það kerfi, sem hann
hefur smiðað sér, hafa látið mjög
á sjá i sviptingum janúarmán-
aðar. Forsetanum er aö sönnu
ekki spáð falli i bráð. Margir f jár-
sterkir aðilar erlendir hafa „f jár-
fest” svo mikiö i Sadat, að þeir
hafa varla efni á að láta hann
flakka. Eða eins og bandariska
vikuritið Newsweek spáði á
dögunum: liklegt er aö -„vestræn-
ir lánardrottnar egypta séu fúsir
til að fórna hagrænum megin-
reglum og heilbrigðri peninga-
pólitik til þess að styrkja I sessi
egypskt stjórnarfar”. Hitt er svo
vafasamt, að fjáraustur I jafn-
lélega og spillta stjórn og hin
egypska geti, þegar til lengdar
lætur, dugað sem deyfilyf á
stéttaandstæður i Egyptalandi,
sem hafa verið að skerpast nú um
alllanga hrið. i R
KYNNING
frá Gúmmívinnu-
stofunni h.f.
Skipholti 35
25%
afsláttur af sóluðum
snjódekkjum af eftir
töldum stærðum:
725x13 560x13
640x13 155x13
600x12
Þetta tilboð gildir tii
20. febrúar n.k,
ólum nú fólksbíladekk
á eigin verkstæði
fgreiðsla innan 4-ra daga
Blikkiðjan Garöahreppi
önnumst þakrennusmíöi og
uppsetningu —ennfremur
hverskonar blikksmíöi.
Gerum föst verðtilboð.
SÍMI 53468