Þjóðviljinn - 13.02.1977, Blaðsíða 22

Þjóðviljinn - 13.02.1977, Blaðsíða 22
22 — SiÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 13. febrúar 1977' Sjötugur í dag Jónas Ásgeirsson Þá minnist ég Jónasar Asgeirssonar er ég heyri getiö manns, sem gagntekinn er hreinræktaöri söngvagleöi. Og þegar almanakiö sýnir hann sjötugan, fá þvi fæstir trúaö, aö svo mörg ár hafi hann aö baki, þvi aö léttur er hann I spori, þrátt fyrir langa ævi viö slit- lausa vinnu. Kynni okkar Jónasar eru nú oröin löng. Minnist ég ekki þess aö hafa nokkru sinni kynnst jafn dyggöaríkum manni sem hon- um. Traustur er hann i allri fé- lagslegri samvinnu, ávallt reiöubúinn aö leggja liö góöu málefni, ósérhlifinn orövar og glaösinna. Vinátta hans er vott- ur skapfestu, og tryggöin er óhagganlega greypt i vamm- lausa vitund hans. Margir eru þeir kórar, sem notiö hafa krafta Jónasar, ekki aöeins söngsamtök i ættarbyggö hans á Stokkseyri heldur einnig söngfélög i Reykjavik, svo sem Söngfelag verkalýösamtakanna I Reykjavik, Frikirkjukórinn, Alþýöukórinn og Arnesingakór- inn. Bæöi söngstjórar og söngfé- lagar aörir hafa ætiö séö i Jón- asi ekki aöeins ágætan liös- mann, sem alltaf var viölátinn, heldur einnig mannkostaper- sónu, sem aldrei skarst úr leik, hvorki á æfingum, uppfærslum, fundum eöa á félagsskemmtun- um. Alltaf var Jónas fastur punktur félagslegrar tilveru, sem aldrei brást. Jónas hefur sér til mikils yndisauka náö þeirri leikni á stofuorgel, sem nægir til þess aö eignast aögang aö Islenskum söngvasjóöi og i þeim tilgangi hefur hann komiö sér upp nótnasafni sem er ótrúlega yfir- gripsmikiö, svo aö flestar útgáf- ur munu finnast meöal Is- lenskra nótnabóka hans. Aö endingu óska ég þess, aö Jónas eigi eftir aö gleöja söng- gyöjuna sem lengst bæöi i sam- söng og söfnun. Létt er geö manns, sem sönginn hefur aö óbrigöulum förunaut. Svo mun Jónasi farnast, aö tónarnir tryggi honum ævilangt innihald fróunar og festu, svo aö allar hans tómstundir auögi tilgang lifs. Slikir menn eru gæfumenn. Dr. Hallgrimur Helgason Svava Framhald af bls. 7. Er eiginkonan ómagi? En viö skulum sjá, hvernig viðurkenningin á starfi hús- móðurinnar kemur út, skv. siðalögmáli þessa frumvarps.ef hún fellur frá. Segjum, að hús- bóndinn hafi 2 milj. i tekjur. Konan vinnur heima. Þau eiga eitt barn. Skv. frv. ættu þau aö greiða i skatt 52,4 þús. kr. En ef húnfellurfrá.þá kemur nú fyrst I ljós, hvilik byröi hún var á heimilinu og ekki nema von aö töluverö skattivilnun fengist hennar vegna, þvi að við fráfall hennar verður skattur eigin- mannsins 263,7 þús. kr. eða 211,3 þúsundum meiri en meöan hún var á lifi. Þaö er, sem sagt, tal- iö, aö ráöstöfunartekjur manns- ins aukist svona gifurlega, þeg- ar þessi kona er ekki lengur á hans framfæri. A þessum sömu forsendum, mætti lika spyrja, hvers vegna hátekjumaður á aö lækka i sköttum skv. frumvarpinu af þeirri einu ástæöu, aö eiginkqna hans vinnur heima. Er Vinnu- framlag þessara kvenna virki- lega svo litið, og kostnaðm- viö uppihald þeirra svo mikill nö þaö þurfi aö létta skattabyröi á þessum mönnum? Og úr þvi þessir menn sjá ekki verömætaaukann af vinnu heimavinnandi húsmóöur.þá er ekki von aö þeir viöurkenni þann kostnaöarauka, sem úti- vinnandi hjón bera vegna heimilishalds, né hinnar sér- stööu aöstæöur einstæöra foreld* a. Mér sýnist ekkert vera þvi til fyrirstööu, aö tekin sé upp sér- sköttun hjóna á launatekjum og séreign. Millifæra má persónu- afslátt milli hjóna, ef annað hjóna er tekjulitið eða tekju- laust, til þess aö persónuafslátt- urinn nýtist til fulls. Og sjálf- sagt er einnig að ræða, hvort þjóðfélagið á aö meta störf heimavinnandi framfæranda, en þá verður það mat aö taka miö af raunverulegum störfum hans sjálfs. Ein leið væri að viðurkenna þessi störf með tryggingagreiðslum, og yröi þá t.d. bundið viö, aö framfærand- inn kæmist ekki út af heimílinu vegna umönnunar ungra barna, sjúklinga eða aldraöra foreldra. En þá er hætt við, að þær greiöslur yröu skattskyld- ar. — En hér er ekki rúm til aö fjölyröa um það. Eitt er vist: þetta frumvarp rikisstjórnarinnar er svo hlaðið kvenfyrirlitningu, að þaö eitt ætti að nægja rikisstjórnar- flokkunum til stóráfellis I næstu kosningum Verkalýðs- barátta Framhald af bls 8. yndi, býr meö vissum hætti i haginn fyrir sósialismann. Við skulum nefnilega athuga það, að kapitalisminn er þrúgandi afl sem brýtur niöur mannleg verðmæti, ræðst gegn þvi mannlega eðli sem fortiðin hefur áskapað nútiðarmannin- um. Kapitalisminn leitast viö aö jafna alit út, gera einstakling- ana aö tannhjólum i vélasam- stæöu sinni, án frumkvæöis og sjálfstæöis. Allir þeir andlegu straumar sem varðveita hiö erföa manneöli, fjölbreytileik þess og grósku, eiga aö geta veriö sósialismanum hallkvæm- ir. Þetta hafa islénskir sósialistar skilið, enda ráöast þeir ekki gegn sérkennileik islensks hugsunarháttar, ekki einu sinni þeim hliðum sem koma fram i formi ofskynjana og hjátrúar. Viö erum öll haldin af ýmsum bábiljum og megum vera þaö. Sósialisminn er að visu skynsemishyggja, en nakin skynsemistrú bjargar öngvu frekar en önnur trú. Bjartsýni á möguleika mannsins i höröum heimi nærist nefnilega best á þeirri rökvisi sem á sér tilfinn- ingalegar forsendurHéráviö aö höföa til þeirrar ofstækisfullu þjóöernisstefnu sem er kjölfesta allra isíenskra :.óiíalista, en hún er jafnframt þaö eitt sem getur gert islenskan sósialisma hlutgengan i alþjóöasamfélagi sósialiskra hugsjóna. Sósialiskt samfélag veröur aldrei byggt nema á þjdörikisgrundvelli, og styrkleiki sósialista i hverju einu landi er besta hjálpin sem þeir geta veitt kúgaðri alþýöu allarra landa. Eining persónu og hlutverks. Sósiajiskur verkalýðsflokkur ris þvi aöeins undir nafni aö pólitik hans sé stéttabarátta skilgreind svo, aö hún fylli uppi þann samfélags- og þjóöar- ramma, sem ég rissaöi upp hér aö framan. Þaö gerir harla fjöl- þættir kröfur, bæöi til hvers flokksmanns og til samheldni þeirra i ákvöröunum og átök- um. En fyrst og siöast gerir það kröfur til skilnings á mismunin- um milli mannsins sem manns og þess hlutverks sem auö- magniö þvingar okkur til aö leika i stéttskiptu þjóöfélagi. Hér veröur aðskilnaður persónu og hlutverks, en i sósialisku þjóöfélagi á enginn aö þurfa aö taka aö sér hlutverk gegn persónuleika sinum. Fátt fær betur skýrt þetta flókna mál en hnitmiðuð þjóðfélagsgagnrýnin list. Þess vegna er hún innlegg i stétta- baráttuna alveg á borð við sigursælt verkfall. Ef ég má koma með dæmi um þaö hvaö ég á viö, vil ég leyfa mér að full- yrða að Svava Jakobsdóttir og leikhópur Brietar Héðinsdóttur séu að vinna álika afrek meö Æskuvinum og Dagsbrúnar- menn hafa gert i hinum harðvit- ugustu átökum undir forystu Eðvarðs Sigurðssonar og Guðmundar Joð. Hjalti Kristgeirsson. Allt í röð Framhald af bls. 9. eins og vakandi auga guös, þegar einhver úr hjörö hans lendir i vanda. En fólkiö æpti ókvæöisorö aö fasistunum: Engin fasistalög- regla, engin kommúnistalög- regla! Frelsi! Frelsi! 1 sama mund leystist keöja flokkslögreglunnar, þegar hún heyröi aö henni var jafnaö viö fasistaiögregluna, og félagarnir hlupu um og hrópuöu: Alþýöa, verkamenn, ró og spekt! Sussaö , var á lýöinn, eins og smábörn i kirkju. Ert þú einhver lögga? heyröi ég einhvern spyrja eldri mann i þvögunni meö rauöan borða. Nei, ég er starfsmaöur flokksins. Hvers vegna ertu þá aö reyna aö sefa, eins og fasisti? Ég er kunn- ingi hinna myrtu, félagi. Þeir féllu i nafni laga og réttar. Meö þessu móti veröum viö öll murkuö niöur, einn i einu, Hefnd! Hefnd! hrópaöi mannfjöldinn. En ekkert geröist annaö en þaö, aö likbilarnir hertu nú ferðina og þustu austur Alcalagötu, eins og þeir væru aö ræna lýöinn ástæöu til uppþota. Og þegar likunum haföi veriö rænt, tvistraðist rugl- aöur mannf jöldinn. Hópur jarpanskra túrista hljóp vopnaöui myndavélum yfir breiögötuna meö miklu tisti. Þetta batt enda- hnútinn á allt og beindi athygli fólksins aö hinum furöulega túristalýö. Skömmu seinna var eins og allt bilaliö borgarinnar heföi skyndi- lega komiö úr skiöaferöunum. Tryllt umferö hófst á ný. Mengunin jókst. Göturnar fylltust af fólki. Verslanir drógu járn- grindur frá gluggunum og janúarútsölurnar blöstu viö. Fnlrnar i hinni háborgaralegu Serranogötu komu málaöar út i dyrnar, sumar litiö annað en and- litsfaröinn og pelsinn, og fóru i tiskuverslanir. Einkennisklæddir dyraveröir horföu á götuna. Fólk- ið keypti kvöldblööin. Rauöa hættan var liöin hjá. Hún leystist upp eins og gerfilituð þoka. límferöin leyndi aftur skit borgarinnar. Allt var komi i röö og reglu, aö minnsta kosti á yfir- borðinu og i hinni nýþvegnu neöanjaröarbraut. Likin komust heilu og höldnu Ut i kirkjugarö. Madrid, 26. januar 1977. Klukkan er hálfniu aö kvöldi. Höggmyndir Framhald af 11. síðu. glimir listamaöurinn viö sömu viðfangsefni, en óneitanlega falla þessi verk I skuggann fyrir högg- myndunum. 1 heild má segja, aö Helgi hefur náð góöum árangri I mótun mannslikamans I leir og stein- steypu. Still hans er perónulegur, þótt ekki sé hann laus viö nokkur skólaáhrif, enda mörg verkanna unnin á skólaárunum. Samt er sýningin hin athyglisveröasta, hún ber þess merki, aö markvisst er tekist á viö ákveöin úrlausnar- efni. Guöbjörg Krisljánsdóttir. Nordisk Framhald af bls. 10. of mikla varfærni i vali sinu, má vissulega draga þá ályktun, aö hér sé saman komiö raunhæft úr- val, þó að sænsku listamönnunum frátöldum, er höfnuöu aðild aö sýningunni. Eitthvað sem kalla mætti norræn einkenni er I fljótu bragöi erfitt aö koma auga á, þó viröist það vera flestum sameig- inlegt að vinna á tvívlöum fleti, og litiö fer fyrir þrividdar-verk- um eöa „textil-skúlptúr” (sem t.d. er þekktur úr pólskri veflist). Aftur á móti er óhætt aö draga þá ályktun, að islenska framlagiö hér — þó litiö sé aö magni' — standist fyllilega samanburð viö önnur verk á sýningunni. Óiafur Kvaran. Hreinsunar- eldur Framhald af 17 siðu steini. Þegar menn sáu hve þaö var miklu ljótara en timburhúsiö frá I898varljóst aö fjarlægja yröi gamla húsiö. Þaö er erfitt aö gagnrýna háyfirvaldsins tilskipanir, en i til- efni 1100 ára afmælis byggöar á Islandi, var jaröýta látin slétta úr bænum að Sandfelli i öræfum, þó þar hafi verið landnámsstaöur, prestssetur og kirkja I aldaraöir. Tveimur árum siöar er prests- setrið fyrrverandi á Kirkjubæ i Hróarstungu brennt til kaldra kola. Báöar voru jaröir þessar kirkjujaröir i aldaraöir, en eru nú komnar I eigu rikisins. 1 báöum þessum tilvikum var fariö eftir „helgisiöabók” séra Gisla Brynjólfssonar. Sú niöurrifs- stefna sem nú er uppi meö gömlu prestsseturshúsin minnir á þaö þegar kristnin var lögtekin, þá töldu kristnir menn sér skylt aö eyöileggja hof heiðinna manna. Legar Lúterstrúarmenn höföu sigraö, tóku þeir aö brjóta niður þau tákn er minntu á kaþólskan siö, og þá voru haldnar miklar bóka- og skjalabrennur, einkum þar sem klaustrin höföu veriö, svo hinn fyrri siöur endurnýjaöist ekki. Nú þegar sagnaritarar söguþjóöarinnar vinna aö 1100 ára sögu landsins þá er oft erfitt aö geta i eyður vegna fyrrnefndra hreinsana er gengiö höföu yfir. En á seinni hluta tuttugustu aldar sitja i stjórnarráöi Islands menn sem gefa út tilskipanir um, aöeyðileggja arfleifð þjóöarinnar i byggingum úr torfi og timbri. Þegar sagnaritarar koma aö tuttugustu öldi:. gætisvo fariö aö meö húsum þessum hafi glatast upplýsingar um húsagerö og, mannlif, vegna vanmats ráöamannanna. Þaö er afar mikiö atriöi aö ljósmyndari og þjóöháttafræðingur veröi á undan jaröýtunni þegar fjarlægja á gömul hús. Brýn ástæöa væri til aö auglýsa aögerðina áöur en slik embættis- verk eru unnin, t.d. Þar sem gamia prestssetriö aö Kirkjubæ er svo lélegt, aö þaö veröur ekki iengur notaö, til- kynnist hér meö, aö þaö verður fjarlægt næsta haust. Umráöendur. Þegar slik auglýsing hefur verið birt i Lögbirtingablaði og blööum þess landshluta, þar sem viökomandi bygging er, þá geta þeir sem áhuga hafa gert sinar athuganir. Mætti ekki nota þá peninga sem þaö kostar aö setja jaröýtur á bæina og hreinsa upp brunaleifar, til þess aö teikna hin gömlu prestssetur? Hér er sleppt að rekja þá sorgarsögu sem niöurrif gamalla kirkna er. Hvaöa prestssetur á aö brenna næst? Hvenær er von til aö þessi niöurrifsherferö á gömlum prest- setrum taki enda? Kúbanskt tónlistarkvöld 1 kvöld, sunnudag, kl. 20.30, efna Vináttufélag tslands og Kúbu og Funda- og menningamálanefnd Stúdentaráös Háskóia Islands til tónlistarkvölds i Stúdentakjallaranum viö Hringbraut (Gamla garöi). Þar veröur ný kúbönsk tónlist leikin af plötum og Ingibjörg Haraldsdóttir kynnir. Allir áhugamenn um tónlist velkomnir. Aögangur ókeypis. VÍK SHÍ

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.