Þjóðviljinn - 24.12.1977, Blaðsíða 8

g StDA — ÞJ6DVILJINN Laugardagur 24. desember 1977
Þetta gerist þegar
verktakar
taka að
sér rœstingar
Kaup starfsfólksins lækkar um
4-5 kr. d. viö aö vinna hjá verk-
takafyrirtækjum.
Umsjón:
Dagný Kristjánsdóttir
Elísabet Gunnarsdóttir
Helga ólafsdóttir
Helga Sigurjónsdóttir
Silja Aöalsteinsdóttir
,,... æ fleiri opinber fyrirtæki
segja upp samningum viö verk-
takana og ráöa aftur starfsfólk
sitt milliliöalaust.” — ókostir
verktakakerfisins eru aö koma i
ljós.
,,Ollum konunum tiu sem rætt
er viö i bókinni er þaö sameigin-
legt aö þær eru i verkamanna-
eöa öörum láglaunafjölskyld-
um.”
fyrirtæki: ISS, International
Service System A/S.
Um 1960 hljóp gifurlegur
vöxtur IISS og 1973 var þaö orö-
iö eitt stærsta fyrirtæki landsins
meö 38239 starfsmenn. Þegar
þetta er skrifaö er talan komin
yfir 40 þús.. ISS rekur dóttur-
fyrirtæki viöa um lönd, flest i
Noröur- og Vestur-Evrópu, en
lika i Brasiliu og Astraliu. Alls
eru þessi dótturfyrirtæki ISS 29
og i flestum tilvikum á ISS 100%
hlutafjárins. Umsetning þessa
auðhrings er orðin geysimikil,
1973 var hún tæpar 845 milj.
d.kr. eöa 31.2 miljaröar isl. kr.
Hreinn hagnaöur ISS var 40
milj. d.kr. áriö 1973 eöa tæpl. 1.5
miljaröar isl. kr. Þessar tölur
hfa allar hækkaö mikiö á þeim
fjórum árum sem liöin eru.
Hver er raunveru-
legur sparnaður?
Ekki er aö efa aö þegar opin-
berir aöilar og aðrir taka
ákvöröun um aö bjóöa út ræst-
ingar hefur ætlunin veriö sú aö
Lægri laun, meira álag,
verri vinna
Það eru fleiri en ráða-
menn í Kópavogi, sem
hafa orðið hrifnir af hug-
myndinni um að láta
verktaka annast ræsting-
ar í opinberum fyrirtækj-
um. Nágrannar okkar á
Norðurlöndum hafa orðið
langa reynslu af þannig
fyrirkomulagi, en þar
hafa vaxið upp risafyrir-
tæki, sem sjá um ræsting-
ar. Mörg þeirra reka auk
þess umfangsmikla
verslun með alls konar
efni til hreingerninga,
gólf- og veggklæðningar
o.f I.
Fjölþjóðlegur
auðhringur
öflugust munu þessi verktaka-
fyrirtæki vera I Danmörku og
Sviþjóö. 1 Danmörku er danska
hreingerningasambandiö (Det
Danske Rengörings Selskap,
skammstafað DDRS) elst
og umsvifamest. Þaö er
hlutafélag og og 1973 störfuöu á
vegum þess 12300 manns, lang-
flest konur. Þaö er nú hiö fjóröa
i rööinni af stærstu fyrirtækjum
Danmerkur. Ariö 1974 var
hreinn hagnaöur félagsins 8,2
milj. d.kr. eöa rúml. 303 milj.
isl. króna (miöaö viö gengiö i
dag). En þó aö DDRS sé stórt er
þaö aöeins hluti af enn stærra og
umfangsmeira fjölþjóölegu
„A Norðurlöndum hafa vaxið upp risafyrirtæki sem annast ræsting-
ar...langflestir starfsmenn eru konur.
spara. Ræstingarkostnaö hefur
átt aö lækka og kannski hefur
þaö tekist i amk. sumum tilvik-
um. En hvaö hefur sá sparnaöur
kostaö bæöi einstaklingana sem
vinna hjá fyrirtækjum þessum
og lfka þá sem þeir sjá um ræst-
ingar fyrir? Þaö er okkur til efs
aö þeirri hliö málanna hafi mik-
iö veriö velt fyrir sér áöur en
ákvöröun var tekin.
Eru að breyta aftur
Þaö er ekki fyrr en á allra siö-
ustu árum aö nágrannar okkar
áöurnefndir hafa fariö aö velta
verulega fyrir sér ókostum
þessa verktakakerfis. Og æ
fleiri opinber fyrirtæki i Dan-
mörku og Sviþjóö eru nú aö
segja upp samningum viö verk-
takana og ráöa aftur starfsfólk
sitt milliliðalaust. Astæöan er
fyrst og fremst sú aö ræstingar
hafa alls staöar versnaö aö mun
þar sem ræstingafyrirtæki er
komiö I spiliö, Afleiöingarnar
eru þær aö viöhalds- og viö-
gerðarkostnaöur húsnæöisins
stórhækkar, þannig aö sá
sparnaöur sem verktakinn gat
Hvorki talað við ræstingakonur né skólastjóra
Þær voru viðbragðs-
fljótar ræstingakonurnar
í Kópavogi í fyrri viku
þegar bæjarstjórnin þar í
bæ ætlaði að taka ákvörð-
un um að bjóða út ræst-
ingu í öllum sex skólum
bæjarins og á bæjarskrif-
stofunum. Konurnar,
sem þessi störf vinna eru
tæplega 60 og á fundinn
komu 39. Vildu þær með
þessu sýna andúð sína við
áform bæjarstjórnar-
meirihlutans (þess má
geta að allir flokkar í
bæjarstjórn stóðu að til-
löguf lutningi nema Al-
þýðubandalagið, þ.e.
sjálfstæðismenn, fram-
sóknarmenn Alþýðu-
flokksmaðurinn og full-
trúi Samtakanna)
Erum óánægðar
Þegar tillagan um útboöiö
kom fram I bæjarráöi þremur
dögum fyrr var ætlunin aö hún
yröi samþykkt þar. Þaö var
einungis fyrir atbeina fulltrúa
Alþýöubandal. I bæjarráöi aö
málinu var visaö til afgreiöslu
bæjarstjórnar og ekki var haft
svo mikiö viö aö ræöa viö eina
einustu ræstingarkonu áöur og
heldur ekki skól^stjóra skól-
anna.
Ellsabet Sveinsdóttir er ein
þeirra sem á fundinn kom, en
hún hefur unniö viö ræstingar
lengi i Vighólaskóla. Hún sagöi
aö mikil óánægja rfkti meöal
kvennanna vegna þessara hug-
þegar bjóða
átti út ræstingar
í skólunum
mynda um útboö á ræstingu og
ekki siöur vegna þeirrar
óviröingar sem þessari stétt er
sýnd meö málsmeöferðinni
allri.
Tímamælt ákvæði
— Viö vinnum eftir norsku
kerfi, sagöi Elisabet
Industrikonsulent (IKO), en það
er nefnt hér timamæld ákvæöis-
vinna. Kerfið er aölagaö is-
lenskum aöstæöum og þaö var
fyrst tekiö upp hér I Kópavogi
fyrir 8-10 árum. Til grundvallar
kerfinu liggja vinnurannsóknir
og þannig kerfi þarf aö endur-
skoöa eftir þvi sem aöstæöur
kunna aö breytast, t.d. varðandi
notkun húsnæöisins.
— Samningurinn sem viö
vinnum nú eftir er frá 1973 og er
i meginatriöum hinn sami og
hjá Reykjavlkurborg.
Minni ræsting,
lægra kaup?
A fundinum létu tillögumenn i
veöri vaka aö mikiö mætti
lækka ræstingarkostnaö meö
þvi aö fá verktaka til aö annast
ræstingar. Elisabetsagöi aö hún
fengi ekki séö hvernig svo mætti
veröa miöaö viö þaö kerfi sem
nú er unniö eftir, ekki nema meö
minni ræstingu eöa kauplækk-
un.
— Vinnuhagræöingin samkv.
kerfi þessu er þegar ákaflega
mikil, sagöi Elisabet. Húsnæö-
inu sem viö ræstum er skipt niö-
ur i einingar og hverjum starfs-
manni er reiknaður ákveöinn
minútufjöldi til hvers hluta
verksins. Verkiýsingin er mjög
nákvæm en samkv. henni eigum
viö afgangstima daglega sem
ætlaöur er til aöalræstingar á
gólfunum I skólunum tvisvar á
ári. Þaö er geysimikil vinna og
erfið og tekur ekki minna en
einn til tvo daga I hvert sinn.
Nú á að ræða við Fram-
sókn
Þess má geta aö lokum aö
ekki var samþykkt á bæjar-
stjórnarfundinum aö efna til út-
boös nú þegar, heldur var sam-
þykkt aö ræöa viö verkakvenna-