Þjóðviljinn - 12.02.1978, Page 11

Sunnudagur 12. febrúar 1978 ÞJÖÐVILJINN — SIÐA 11
Karl Gústaf: forfa&ir hans
þóttist hafa fengið
Guadeloupe að gjöf
Sænskir
kóngar
fengu
árlegar
sporslur
í 163 ár
Þeir sem ástundað
hafa gagnrýni á
sænska konungdóminn
njóta takmarkaðrar
hylli meðsvíum. Flest-
ir þeirra vilja hafa
sinn kóng og engar
refjar. Einn þeirra
lýðveldissinna sem þó
hefur aldrei látið bug-
ast, Sten Sjöberg, hef-
ur nýlega ritað bók þar
sem rif jað er upp gam-
alt mál sem snertir
bæði sænskt kónga-
slekti og skattgreið-
andi almúgann.
Arið 1813 fengu sviar i hlut
eyjuna Guadeloupe, fyrrum
nýlendu frakka, sembretar
afhentu svium þegar gerð
var upp sú styrjöld sem stað-
iðhafði með litlum hléum i 20
ár. Arið eftir, 1814, seldi Karl
kóngur 13. frökkum eyjuna
fyrir eina milljón punda.
Þegar málið kom til kasta
stéttaþingsins 1815, kom i
ljós að kóngur og fóstursonur
hans, Karl Jóhann sem fyrr-
um hét Jean Baptiste
Bernadotte, litu á þessa upp-
hæð sem sina einkaeign. í
gæsku sinni buðu þeir þó
þinginu að féð mætti notast
til að greiða skuldir sænska
rikisins, gegn þvi að rikið
innti af höndum árlegar
greiðslur kóngum til handa,
svo lengi sem Bernadottar
vermdu veldisstóla i Sviþjóð.
Þessi árlega greiðsla sam-
svarar i dag u.þ.b. 300 þús-
undum sænskra króna.
A þeim 163 árum sem liöin
eru siöan að þingið sam-
þykkti tillögur þeirra fóstra,
hafa þvi 48 milljónir sænskra
króna verið greiddar sam-
kvæmt þessum samning. Og
þar sem ekki sér fyrir end-
ann á setu Bernadotta á kon-
ungsstóli, eiga þeir væntan-
lega eftir að fá margar krón-
ur til viðbótar.
I bók Sten Sjöberg er máli
þessu rækilega lýst. Hann
bendir þar á að engin skjöl
hafi fundist sem bendi til
þess að englendingar hafi
gefið krónprinsinum
persónulega eyjuna að gjöf.
Sviakóngar hafa aldrei getað
veifað neinum bleðli sem
sannaði fullyröingar þeirra
um eignarétt eyjunnar. En
svíar virða sinn arfakóng og
i þau þrjú skipti sem ódeigir
sænskir þingmenn hafa
reynt að losa sænska rikið
undan þessum greiðslum,
hefur það ávallt misheppn-
ast. Síðast 1972 reyndu fjórir
sósialdemókratar að fá þær
afnumdar, en ekki varð
afraksturinn annar en sá, að
innan sviga á eftir þessari
upphæð i fjárlögum er þess
getið, hvi þessar krónur
renni i vasa konungs.
Það f ylgir því undarleg tilf inning að
fletta aftur að staðaldri islenskum
dagblöðum. Það væri þrekraun og
sjálfsagt skapraun líka að ætla sér að
brjótast gegnum það allt, en sú um-
kvörtun gerist nú gömul: það eru senn
hundrað ár síðan Bismarck hafði orð á
þvi við dr. Jón Stefánsson að það væri
allt of mörg blöð á Islandi. Ofan á
þetta bætast aðrir f jölmiðlar og þess
engin von að venjulegt f ólk komist yf ir
allt sem það kannski vildi: það hefur
aldrei verið jafn brýnt og nú að fólk
velji og hafni af einhverju viti. Mér
hefur undanfarna daga þráfaldlega
orðið hugsað til andvarps Jóns Helga-
sonar:
,,Tími þjóðsagnanna er horfinn og
kemur sjálfsagt aldrei aftur. Orar
samgöngur, blöð og skólaf ræðsla,
f jöldi bóka, bílar, útvarp og allskonar
gauragangur hefur sópað þeim burt.
Það getur vel komið yfir okkur að
hugsa líkt og Ögmundur Sigurðsson,
að lita með söknuði aftur til þeirra
tíma þegar hitta mátti sögufróðar
kerlingar víða um sveitir, þegar ná-
lega hver bær lumaði á einhverju sér-
stöku, átti sér einhverja andlega upp-
sprettulind innan veggja sinna þó að
got að vira stunvis þa ljót að vera óstunvis nú ala
jeg að berja á uðru. Atvenuleysi i bænum. Þa
mjug liteð um venu i bænum nuna, en vondi
batnar það ef Trolararnir gita fareð út”.
Kannski er þetta það sem koma skal. Sjálfur
öef ég enga trú á þvi að þvi fólki sem einhverra
hluta vegna á erfitt með stafsetningu sé nokkur
greiði gerður með þvi að slaka á öllum kröfum
Dg enda á þvi að „stafsetja eftir framburði”. —
Páll lætur fylgja grein sinni sýnishorn af nú-
timastafsetningu, handritastafsetningu og
framburðarstafsetningu. Ég læt þetta sýnishorn
Ó, prófkjör, prófkjör
Og þá er prófkjörsgrinið að mestu á enda, og
eins og vanalega komst meðalmennskan lengst,
hvert sem litið var. Borgarapressan hefur
keppst við að kynna frambjóðendur sem aftur
mæltu spekimálum hver i kapp við annan:
„Dagblaðið” þann 3. febrúar mundi vera dágott
sýnishorn. Páll nokkur V. Danielsson telur „ein-
staklinginn og heimilið hornsteina þjóðfélags-
ins” og Árni Grétar Finnsson bætir um betur:
„Markviss forusta jafnhliða hófsemi i kröfugerð
er höfuðnauðsyn („Stefnan i landhelgismálinu
Núverandi stafsetning
María meyjan skæra
minning þín og æra
verðugt væri að færa
vegsemd þér og sóma
svoddan sólar ljóma
þú varst ein ein ein
þú varst ein ein ein
þú varst ein
svo helg og hrein
hæstum vafin blóma.
Handritastafsetning
Maria meTan skiæra
minning þTn og æra
verdugt være ad færa
vegsemd þier og söma
soddann sölar liöma
þu varst ein ein ein
þú varst ein ein ein
þú varst ein
so helg og hrein
hædstum vafin blöma.
Framburðarstafsetning
María meian sgjæra
minníng þin og æra
verðuhqd væri að færa
vehgqsemd þjer og sóma
soddan sólar ljóma
þú vahrsd ein ein ein
þú vahrsd ein ein ein
þú vahrsd ein
so helg og hrein
hæsdum vavin blóma.
F yrirsagnir
f óru minnkandi
ekki væri hún einlægt vatnsmikil, í
staö þess að nú glamrar einn sam-
felldur Vilhjálmur Þ. Gislason á þeim
öllum".— Og þetta var meðan útvarp-
ið var eitt um hituna.
í djörfum ieik
Og aftur skýtur Jóni prófessor upp i hugann.
Það er nú kannski likast þvi að leggjast á hræ að
minnast á handbolta, en ósjálfrátt rifjaðist upp
fyrir manni smáljóð sem Jón orti fyrir langa
löngu og heitir „Olympiuleikar”.
Undir blaktandi fánum og herlúðrum hvellum
og gjöllum
sig hópaði þjóðanna safn,
þangað fór og af tslandi flokkur
af kcppendum snjöiium
og fékk á sig töluvert nafn:
i þeirri iþrótt að komast aftur úr öllum
var enginn i heimi þeim jafn.
Nú hafa islenskir iþróttamenn ekki ætið náð
áröngrum sem skyldi á erlendum vettvöngum,
eins og þeir myndu sjálfir orða það, og væri ekki
tiltökumál frammistaða þeirra i handbolta-
mótinu sæla hér um daginn ef ekki kæmi til það
gegndarlausa montsem þeir sýndu fyrir keppni.
Geir Hallsteinsson sýnist einn hafa talað af viti i
vitlausum hóp, hann gerði sér vonir um 12. sæt-
ið, muni ég rétt, þegar aðrir þóttust að mfhnsta
kosti vissir um það fimmta. Og það var nú ekki
litið sem Danir voru hræddir við „ossa landa”.
Samt fór sem fór. Þó er sú huggun harmi gegn,
að islensku áhorfendurnip stóðu sig með prýði að
þvi er sagði i einhverju blaðinu. Annað hvort
væri nú að fimm hundruð fullir Islendingar létu
til sin heyra.
Stafsetning enn
Einhverja djörfustu tillögu sem ég hef lengi
séð setur félagi vor Páll Bergþórsson fram i
„Morgunblaðinu” fimmtudaginn 2. febrúar,
hann vill stafsetningu eftir framburði. Nú tala
engir tveir menn með öllu eins, og við fengjum
þá hátt i tvö hundruð þúsund stafsetningarútgáf-
ur, allar jafn réttháar. Þegar ég las grein Páls
skaut ósjálfrátt upp i huga mér ömurlegum
kafla úr „Bréfi til Láru”, þar segir svo: „Volæði
veraldarinnar er orðið mér byrði. Það verkar á
mig eins og gamall still eins nemanda mins, sem
átti að vera um stundvisi. Hann var svona: „Þa
fljóta með hér, trúlega fer fleirum sem mér að
þeim þyki „gamla, góða” nútimastafsetningin
standa prýðilega fyrir sinu.
RÚHHiU'ska flt'nsaii:
30% veikra bama und
ir 14 ára í Sovét deyja
Kússneska flensan
va*tí ojí án ciaiiúsI.iUa .
Vel á minnst, „Morgunblaðið”. Blundar enn á
bænum þeim sjúklegt kommúnistahatur kalda-
striðsáranna? Þann 31. jan. birti blaðið þá frétt
að yfir 30% barna undir 14 ára aldri sem fengið
hefðu „rússnesku flensuna” i Sovétrikjunum
hefðu dáið. Nú er flensan útbreidd og ibúar
Sovétrikjanna eitthvað um 240 miljónir, muni ég
rétt. Einfaldasti útreikningur átti þvi að færa
þeim sem fréttina samdi (hún kom vitlaust orðuð
frá fréttastofu, átt var við sýkingarhlutfall), —■
heim sanninn um það að hér hlyti eitthvað að
vera málum blandið. Hefði ekki skynsemin farið
á stjá ef einhver álika greindarleg frétt hefði
borizt um Bandarikin?
Fallega gert
„Þjóðviljinn” vill lesendum sinum vel, vel-
flestum að minnsta kosti, og það var fallega gert
af honum fyrra laugardag að taka af þeim ó-
makið að sjá framhaldsþáttinn „Röskir svein-
ar”. í sjónvarpskynningu stóð: „I þættinum i
kvöld (átti nú að vera „annað kvöld”) gerist það
að farandsali heimsækir Idu, meðan Gústaf er
ekki heima, og gerist nærgöngull við hana.
Henni tekst að losa sig við hann, en kjólefni, sem
hann hafði boðið henni, verður eftir. Farandsal-
inn ber út óhróður um samband þeirra Idu, og
margir verða til að trúa honum, meðal annarra
Gústaf, ekki sist eftir að hann finnur kjólefnið i
læk þar sem Ida hafði sökkt þvi. Matarskortur
hrjáir fjölskyldu Gústafs og veldur óbeinlinis
dauða Marteins, yngsta sonar þeirra”. — Þeir
sem t.d. eiga Njálu ólesna hafa væntanlega not-
að nú tækifærið.
er markviss” sagði 0-flokkurinn hér um árið).
Fjármálaráðherra ætlar að koma á „hallalaus-
um rikisbúskap” rétt einu sinni og Salome Þor-
kelsdóttir trúir þvi',,að málum þjóðarinnar væri
ekkert ver borgið i höndum Alþingis ef fleiri
konur væru hafðar þar með i ráðum” (les = ég
er ekkert verri en aðrir, kjósið mig).
En einn sker sig úr. Richard Björgvinsson
neitaði að láta hafa neitt eftir sér um stefnumál
eða ástæður enda komst hann ekki á blað. Ég
þekki ekki haus né sporð á Richard þessum
Björgvinssyni, en það má mikið vera ef ihaldinu
hefur ekki þarna glatast sitt glæsilegasta for-
ingjaefni lengi. Hvað margir kunna yfirleitt að
halda kjafti? Og þá i þeim herbúðum?
Segir
ekkert um
stefnumál
Richard Björgvinsson
viðskiptafræðingur býður
sig fram í prófkjöri Sjálf-
stæðismanna í Reykjanes-
kjördæmi. Hann vildi ekki.
láta hafa neitt eftir sér um
stefnumál sín eða ástæður
fvrir framboði.
Kostaboð
Kostaboð vikunnar gat að lita i „Visi” þriðju-
daginn þann 7. Þar sagði i smáauglýsingu:
Svefnsófi til sölu. Tvibreiður en þó vel með far-