Þjóðviljinn - 10.11.1979, Blaðsíða 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 10. nóvember 1979
Sem kunnugt er samþykkti
þing Verkamannasambands
tslands sem haldiö var á
Akureyri dagana 12. til 14. okt.
s.l. kröfugerð sem sett er fram I
tilefni barnaárs. Bjarnfriður
Leósdóttir, varaformaður
verkaiýðsfélagsins á Akranesi
er ein af aðstandendum þessar-
ar samþykktar og þar sem hún
snýr að mörgum veigamestu
baráttumálum róttækrar
kvennahreyfingar leitaði Jafn-
réttissiðan frétta af henni hjá
Bjarnfríði.
Jrs. Hver eru tildrögin að
samþykktinni?
Bjarnfriður: Á sinum tlma
var kosin barnaársnefnd ASÍ.
Við konurnar i miðstjórn ASI,
Þórunn Valdimarsdóttir,
Guðrlður Ellasdóttir og ég,
ásamt Jóhannesi Siggeirsyni
hagfræðingi, áttum sæti I þess-
ari nefnd. Okkur fannst nauð-
synlegt að móta raunhæfar
kröfur sem yrði fylgt eftir I
kjarasamningum i stað þessara
fallegu ræðuhalda sem nóg hef-
ur veriö af á barnaárinu. Viö
reyndum að draga saman
veigamestuatriðin sem kref jast
brýnustu úrlausna, en vissulega
er af nógu aö taka. Við lögðum
kröfur okkar fram I plaggi sem
samþykkt var af miðstjórn ASl
nú I september og fylgdi meö
Itarlegur rökstuðningur á kröf-
unum.
Jrs: Það liggur greinilega
mikil vinna I þessu plaggi.
Bjarnfriður: Já, viö gerum
samanburö við önnur Norður-
lönd, sérstaklega varðandi kröf-
una um launagreiðslur til
foreldra I veikindum barna, þar
sem viö miöum nokkuð viö
hvernig þessum málum er
háttaö I Svíþjóö. lsland er gifur-
lega langt á eftir öðrum
Norðurlöndum I þessum málum
en kröfugerðin öll er miðuö við
aö hægt sé aö fylgja henni eftir
af fullri alvöru.
Jrs: Hvernig er hægt að ná
þessum kröfum fram? Verða
þær settar fram i komandi
kjarasamningum?
Bjarnfriður: Ég er þeirrar
skoöunar að þessu veröi að ná
fram með lagasetningu Alþingis
á svipaöan hátt og gerðist með
Bergiind
Gunnarsdóttir
Guðmundur
Hallvarðsson
Umsjón
af hálfu
Þjóðviljans:
Ingibjörg
Haralds-
dóttir
Sigrún Eirlkur Hiidur
Hjartardóttir Guðjónsson Jónsdóttir
Ingibjörg
Haraldsóttir
Hverjir gætu staðið
í
vegi fyrir því?
Vfðast hvar á landinu vantar dagheimilispláss fyrir 50% barna. VMSt setur fram kröfu um að þörfin
verði brúuð á 7 árum.
Rætt við
Bjarnfríði
Leósdóttur um
kröfur VMSI
félagsmálapakkann* Við get-
um sagt að hin pólitlska barátta
inni á þingi verði aö grlpa þarna
innl. T.d. verða launagreiðslur
til foreldra I veikindum barna
að fara fram I gegnum trygg-
ingakerfið og sama gildir um
fæðingarorlofsgreiöslur, þvi
hættan er sú aö þær komi mis-
jafnlega niður á starfsgreinum
og einstaka atvinnurekendum
og gæti það þá aftur bitnað á
konunum sjálfum.
inda barna sinna. Siðan eru
mörg börn nú hjá dagmömmum
og þær geta veikst og mæður
lent I vandræöum þess vegna.
Þaö er mikilvægt fyrir bæöi
börnin og foreldra að hægt sé að
bregðast við t.d. veikindum án
þess að allt fari I voða á vinnu-
staö.
Bjarnfrlður
formaður
Akraness.
Leósdóttir, vara-
Verkalýðsfélags
Það ervitað málaðkonur I at-
vinnullfinu þurfa oft að
„sníkja” sér frlö vegna veik-
Fjórar sjálfsagöar kröfur
Kröfurnar sem miöstjórn ASl,
kjaramálaráðstefna ASl og
Verkamannasamband tslands
hefur samþykkt I tilefni barna-
árs:
1. Launagreiðslur til
foreldra i veikindum
barna
Foreldri barns, sem yngra er
en 10 ára,geti I eftirtöldum til-
vikum fengið leyfi frá vinnu til
umönnunar á barni:
a) Þegar barnið er veikt.
b) Þegarsá sem venjulega ann-
ast barniö er veikur..
c) Þegar foreldri þarf aö fylgja
barni I læknisskoðun.
d) Þegar foreldri þarf að hafa
samband við þá uppeldis-
stofnun sem barnið kann að
vera á t.d. dagheimili.
e) Þegar faöirinn þarf að vera
heima til aö annast barn eða
börn fjölskyldunnar undir 10
ára aldri vegna fæðingu nýs
fjölskyldumeðlims.
1 leyfi af þessum sökum skal
foreldri halda fullum launum I
allt að 10 vinnudaga á hverju
almanaksári fyrir fjölskyldu
með eitt barn. Fjölsló'lda með
tvöbörnskaleiga réttá leyfi 113
daga og fjölskylda með 3 börn
eða fleiri I 15 daga reiknað á
sama hátt.
2. Fæðingarorlof
Fæðingarorlof veröi með
þeim hætti, aö konur eigi rétt á
fullum launum I þrjá mánuði. 1
stað þess að skipta kostnaði
milli atvinnurekenda og at-
vinnuleysistryggingasjóðs fari
allar greiöslur I gegn um
almannatryggingakerfiö.
3. Dagvistunarheimili.
Gerðar verði nauðsynlegar
ráðstafanir til að tryggja að
dagvistunarþjónusta aukist I
áföngum þannig að fullnægt
verði eftirspurn eftir þessari
þjónustu. Skal þessu marki náð
á næstu 7 árum. Meðal þeirra
ráöstafana, sem óhjákvæmilegt
er að gripa til I þessu sambandi
er að þegar á næsta ári verði
veittar 1.100 miljónir kr. á fjár-
lögum rikisins til byggingar
dagvistarheimila.
4. Vinnutimibarna
Vinnutimi barna verði tak-
markaöur með eftir greindum
hætti:
Börnum yngri en 15 ára verði
bönnuð öll yfirvinna.
Börnum yngri en 16 ára verði
bönnu ö ÖÚ næturvinna.
Siöan er það fæðingarorlofið.
Einsog málum er nú háttað þá
er mikiö misrétti meöal kvenna
I þeim málum. Hjá stærstum
hópi launþega nær rétturinn
aðeins til greiðslna I 2—3 vikur
en rikisstarfsmenn hafa rétt á
fullum launum i 90 daga.
Atvinnuleysistryggingasjóöur
brúar síðan biliö upp að 90 dög-
um, þe.a.s. konur fá 70—80% af
næst lægsta taxta Dagsbrúnar.
En til að fá það verða konur að
hafa unnið sér rétt til atvinnu-
leysisbóta og það er augljóst að
mjög stór hluti kvenna lendir
þarna fyrir utan og á ekki rétt á
neinu. Ég þekki mörg sorgleg
dæmi þar um. Það er nauösyn-
legt að ná fæöingarorlofinu út úr
atvinnuleysistryggingasjóöi þvl
þessar greiöslur eru aö eyöi-
leggja sjóðinn og fá þær inn I
tryggingakerfið þar sem réttur
allra kvenna er tryggður.
Jrs: Hvaö varö um frumvarp-
iö sem þú fluttir á siöasta þingi
um úrbætur I fæðingarorlofs-
málum?
Bjarnfrlður: Ég hef tvisvar
sinnum flutt frumvarp þessu
lútandi og nú slðast á seinasta
þingi. Þaö var sett I nefnd og
náöist ekki þar út fyrir þinglok.
Hinsvegar haföi félagsmálaráð-
herra, Magnús H. Magnússon,
góð orð um að þvi yröi komið I
gegn. Þessi m ál eru komin á þaö
stig að ekki er mögulegt að
fresta úrlausnum öllu lengur.
Vinnutími bama
Jrs: Nú eru settar fram kröf-
ur um takmörkun á vinnutfma
barna. Hvernig eru þær til-
komnar?
Bjarnfriður: A seinasta ári
samþykkti Alþingi þingsálykt-
unartillögu um aöild íslands að
alþjóöasamningum um
mannréttindi. Þar segir I 10.
grein: „Börn og ungmenni ætti
að vernda gegn efnahagslegri
og félagslegri misnotkun... Riki
ættu einnig aö setja aldurstak-
mörk og launuð vinna barna
undir þeim mörkum aö vera
bönnuð og refsiverö aö lögum.”
Við vitum að börn á Islandi
vinna langan og strangan
vinnudag. Viö förum fram á aö
vinnutlmi barna verði takmark-
aður þannig aö börnum yngri en
15 ára verði bönnuð öll yfirvinna
og börnum yngri en 16 ára verði
bönnuð öll næturvinna. Þetta
er sjálfsögð krafa um fram-
kvæmdir á þessari þingsálykt-
unartillögu. Börn á Islandi
vinna bæði á sumrin og oft með
skóla lika, ósjaldan undir þeirri
pressuaö ef þau vinna ekki alla
vinnu þá geti þau bara fariö.
Liklega er ástandiö alverst úti á
landi þarsemmikillfiskur berst
aðog við þekkjum þess dæmi að
börnin séu þá jafnvel kölluð út.
Þar að auki eru börn undir 15
ára aldri algerlega réttinda-
laus, t.d. varðandi slysabætur
og veikindadaga.
Svo stendur einnig i sömu
grein þingsályktunartillögunn-
ar: „Mæðrum skal veitt sérstök
vernd I hæfilegan tlma fyrir og
eftir barnsburð. Á þessum tima
skal vinnandi mæðrum veitt
launað leyfi eða leyfi meö næg-
um almannatryggingagreiðsl-
um.”
Krafa okkarum fæöingarorlof
er sömuleiðis krafa um raun-
verulegar framkvæmdir á þess-
ari ályktun sem var samþykkt
mótatkvæöalaust.
Fæðingarorlof Brúun
dagvistarþarfar
Jrs: Þið setjiö einnig fram
kröfur um fulla brúun dag-
vistarþarfar á 7 árum. Hvernig
finnst þér þau mál ganga?
Bjarnfriður: Hægt, alltof
hægt. Þegar til framkvæmda
kemur á loforðunum þá er
hlaupiö burt. Við sjáum öll þá
einföldu staðreynd að 50%
barna vantar dagheimilispláss
vlðast hvar á landinu. Við telj-
um kröfu okkar algerlega
raunhæfa og aðgengilega fyrir
fjárveitingavaldiö þó 7 ár séu
langur tlmi miöaö við þessa
miklu þörf. Það dettur engum I
hugaðefastum nauðsynþess að
Framhald á bls. 17
Laugardags-
kaffi í
Sokkholti
I dag verður hellt uppá
könnuna I Sokkholti. Einsog
sagt var frá hér á slöunni fyrir
viku er ætlunin aö Sokkholt
veröi opiö á laugardögum kl.
11.30 — 13 I vetur. Félagar og
aðrir eru hvattir til að llta þar
við, fá sér kaffisopa og rabba
saman. Þetta er llka kjörið
tækifæri fyrir þá sem vilja for-
vitnast um Rauðsokka-
hreyfinguna og starf hennar I
vetur.
Sokkholt er að Skólavöröustíg
12, efstu hæð.