Þjóðviljinn - 20.01.1980, Blaðsíða 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 20. janúar 1980
UOOVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýös
hreyfingar og þjóöfrelsis
t'lgefandi: Otgáfufélají l>jóöviljans
I ramkva*mdastjori: Eiöur Bergmann
Kitstjórar. Arni Bergmann. Einar Karl Haraldsson.
Fréttastjóri: Vilborg Haröardóttir
L msjónarmaöur Sunnudagsblaös: Ingólfur Margeirsson.
Kekstrarstjóri: Olfar Þormóösson
Auglýsingastjóri: Rúnar Skarphéöinsson
Afgreiöslustjóri: Valþór HlöÖversson
Blaöamenn: Alfheiöur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Guöjón Friöriks-
son, Ingibjörg Haraldsdóttir, Magnús H. Gislason, Sigurdór Sigurdórsson.
Erlendar fréttir: Jón Asgeir Sigurösson.
Iþróttafréttamaöur: Ingólfur Hannesson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Jón ólafsson
Otlit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson, Sævar Guöbjörnsson
Handiita* og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Ellas Mar
Safnvöröur: Eyjólfur Arnason
Auglýsingar: Sigriöur Hanna Sigurbjörnsdóttir, Þorgeir ólafsson
Skrifstofa: Guörún GuÖvaröardóttir.
Afgreiösla: Einar Guöjónsson, GuÖmundur Steinsson, Kristín Péturs-
dóttir.
Slmavarsla: ólöf Halldórsdóttir, Sigrlöur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Báröardóttir
Húsmóöir: Jóna Siguröardóttir
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir
Otkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn Guömundsson.
Ritstjórn, afgreiösla og auglýsingar: Sföumúla 6, Reykjavfk.sími 8 13 33.
Prentun: Blaöaprent hf.
r
Atakrí atvinnulífinu
% Allmjög hefur boriö á því i hinni langvinnu efna-
hagsmálaþrætu hér að hagspekingar stjórnmálaflokk-
anna hafi einblínt á kauplækkunaraðgerðir ásamt pen-
ingamála- og ríkisf jármálapólitfk sem lykilinn að lausn
verðbólguvandans. Þessar kenningar eiga rætur sinar að
rekja til hagspekiskóla sem yngri fræðimenn í hagfræði
telja nú margir úreltan. Víðast hvar sem reynt hefur
verið að laga stjórnarstefnu eftir þessum kenningum
hefur hún beðið skipbrot þótt annarsstaðar, eins og í
Finnlandi/haf i sæmilega til tekist um skeið. Þetta bendir
til þess að óráðlegtsé aðhráþýða kenningaraf þessutagi
og beita þeim gagnrýnislaust á öll ef nahagskerf i burtséð
frá sérvandamálum þeirra og sérstöðu. Enda er nú
fariðað bera á gagnrýni meðal virtra hagfræðinga, svo
sem hagspekinga OECD, á aðhaldsaðgerðir í ríkisf jár-
málum og peningamálum sem allsherjarlausn
verðbólguvanda.
# Alþýðubandalagið hef ur um margra ára skeið lagt á
það þunga áherslu að íslenskur atvinnurekstur eigi við
sérvandamál lélegrar framleiðni og slæms skipulags að
glíma og úrbætur á þessu sviði séu forgangsatriði ef tak-
ast eigi að ná tökum á innlendri hagstjórn og tryggja
landsmönnum sambærileg kjör á við það sem tíðkast í
nágrannalöndum okkar. Markviss efling innlendra at-
vinnuvega er að mati Alþýðubandalagsins undir-
stöðuatriði í íslenskum efnahagsmálum og veigamikill
þáttur í sókn gegn verðbólgu nú og á næstu árum. Með
henni skapast einnig svigrúm til þess að tryggja góð líf s-
kjör og sjá vaxandi fjölda fólks fyrir atvinnu.
Fyrr í vikunni gafst sjón-
varpsáhorfendum tækifæri til
aö sjá kanadiska/bandarfska
heimildarmynd um hryöjuverk
PLO i ísrael og þjálfun þeirra i
Sovétrikjunum. Þaö sem vakti
einkum athygli mina aö sýningu
lokinni, var aö áhorfendur voru
engu nær um sögu Palestinu,
þjóöfrelsisbaráttu PLO né
markmiö og tilgang aögeröa
þeirra. PLO-hreyfingin var ein-
faldlega máluö sem Utsendarar
Sovétkommúnismans sem
slátruöu saklausu fólki meö
köldu blóöi. Þaö má meö sanni
segja aö enginn tilgangur helgi
miskunnarleysi hryöjuverka, en
þaö hlýtur aö vera krafa hæfra
fréttamanna til sjálfra sin aö
setja spurningu viö ódæöisverk-
in: Til hvers eru þessi verk unn-
in?
1 staö þess aö setja átök
ísraelsmanna og PLO-hreyfing-
arinnar á oddinn, var ljósinu
beint aö uppsprettu hins illa,
Sovétrikjunum. Þar voru
s’kæruliöarnir þjálfaöir, vopn-
væddir og sendir á braut full-
æföir til aö drepa smábörn og
konur.
# úr aimanakínu
• Aþetta lagði Alþýðubandalagið áherslu í ríkisstjórn
1978-79 og beitti sér fyrir því, að lögfest voru ákvæði
um framfarir í atvinnuvegunum og hagræðingu á at-
vinnurekstri, þar sem m.a. er kveðið á um gerð atvinnu-
vegaáætlana og fjármagn til hagræðingar og
framleiðniaukningar í undirstöðugreinum. Undirbún-
ingur aðgerða á þessu sviði stöðvaðist með stjórnar-
slitunum sl. hausten nauðsyn átaks í þessu efni stendur
óhögguð.
• Með umtalsverðri framleiðniaukningu í helstu út-
f lutningsgreinum og samkeppnisiðnaði á heimamarkaði
geta atvinnuvegirnir tekið á sig aukinn tilkostnað án þess
að þörf verði fyrir gengisbreytingar sem magna fyrr en
varir verðbólgu innanlands. Að þessu þarf bæði að vinna
í nútíð og framtíð. Alþýðubandalagið gerir ráð fyrir ac
hægt sé að tryggja 7% framleiðniaukningu í f iskveiðum
og fiskiðnaði á árinu 1980 og 5-10% aukningu á árinu
1981 í sjávarútvegi. Að sama skapi verði stef nt að allt að
10% framleiðniaukningu að meðaltali á ári næstu þrjú ár
í almennum iðnaði, en á slíku þróunarátaki er f ull þörf,
vegna þess að f ramleiðni í iðnaði hér er í mörgum grein-
um aðeins 60% af því sem gerist annarsstaðar á
Norðurlöndum. Alþýðubandalagið gerir ákveðnar tillög-
ur um f jármögnun þessa átaks sem myndi spara gjald-
eyri, bæta lífskjör og koma í veg f yrir allt að 10% gengis-
lækkun á árinu.
• Framleiðniaukningin sem hér um ræðir getur í senn
verið fólgin í bættum afköstum og magnaukningu, svo og
rekstrarhagræðingu og sparnaði innan fyrirtækja og i
útgerð. Þar reypir ekki síst á starfsfólk og samtök þess á
hverjum vinnustað, starfsþjálfun og bætta stjórnun. Þvi
leggur Alþýðubandalagið í tillögum sínum sérstaka
áherslu á að það átak sem stuðla þarf að í þessum efnum
verði gert í náinni samvinnu við þá sem í fyrirtækjunum
starfa og tengist hagsbótum þeim til handa. Komi til
fækkunar starfsmanna verður að tryggja þeim er víkja
sambærileg störf á öðrum vettvangi.
• Þeir hagfræðingar sem telja að kauplækkun, sam-
fara atvinnusamdrætti og útgjaldalækkun ríkissjóðs til
opinberra framkvæmda sé eina leiðin út úr verðbólgu-
vandanum ættu að hugsa vel sitt ráð. Ef til vill ættu þeir
að setjast á skólabekk að nýju og endurhæfa sig í hag-
fræðikenningum. Það er miður ef úreltar kenningar i
hagfræðibókum frá því í upphafi áratugsins eiga að
móta ef nahagsúrræði á Islandi í upphaf i áttunda áratugs
aldarinnar.
— ekh.
Endursýning á
vemleikanum
Þaö er enginn nýr sannleikur
aö Sovétrikin eru á bólakafi I
Arabalöndum (og viöar), trú
heimsvaldastefnu sinni á sama
hátt og Bandarikin. Þess vegna
eru orö CIA-mannsins Ray
Klein kannski meö athyglis-
veröari athugasemdum sem
fram komu. Haiin sagöi eitthvaö
á þá leiö, aö engin ástæöa væri
til aö ætla aö Sovétrikin heföu i
huga aö gera löndin fyrir botni
Miöjaröarhafs aö lepprikjum
sinum, heldur vekti aöallega
fyrir Sovétmönnum aö minnka
áhrif Bandarikjanna á þessu
svæði.
Búast má viö aö átökin I lönd-
unum fyrir botni Miöjarðar-
hafsins eigi eftir að aukast i ná-
inni framtið, ekki sist meö tilliti
til oliuauölindanna og land-
fræöilegrar legu þeirra i hern-
aðarlegu tilliti. 1 þeirri glimu
eiga bæöi Bandarikin og Sovét-
rikin hagsmuna aö gæta. Þessi
sjónarmiö ásamt skilningi á
þjóöfélagsbaráttu PLO veröur
aö hafa i huga, þegar fjallaö er
um tengsl Palenstinuaraba og
Sovétmanna.
Sá ágæti kvikmyndagerðar-
maöur Erwin Leiser skrifaöi
eitt sinn um heimildarkvik-
myndina: „Hugtakiö heim-
ildarmynd er afar afstætt. Jafn-
vel þótt sérhver persóna
i heimildarmynd eigi sér þá
samsemd, sem gefin er upp
jafnvel þótt hver einasta til-
raun til aö umbreyta veru-
leikanum sé bannfærö, felur
hver einstök mynd ákveöiö Ur-
val, ákveöna túlkun, ákveöna
afstööu. Þaö er ekki einu sinni
hægt aö gera fréttamyndir án
ákveöinnar afstööu. Myndavél-
in lýgur aö þvi marki, aö hún er
ávallt i valdi þess, sem heldur á
henni. Hún er undirorpin hugs-
unum og tilfinningum kvik-
myndageröarmannsins. Kvik-
myndin skapar nýjan veruleika,
jafnvel þegar hún þykist endur-
sýna veruleikann. A sama hátt
og ljóðið býr til nýtt og óþekkt
samhengi úr samsetningu
þekktra orða, færir heimildar-
myndin efni sitt i nýjan búning
meö þvi aö setja saman mynd-
araöir sem lýsa umhverfi
mannsins og aðgerðum hans.”
Heimildarmyndin um PLO er
gott dæmi um þetta. HUn hefst á
lýsingu á moröinu á bandariskri
konu, sem varð á vegi PLO og
siöan er viötal við foreldra
hennar. Þegar i byrjun hefur
sjónvarpsáhorfandinn
fengiö andúö á PLO-hreyf-
ingunni (ekki sist vegna
þess aö fyrsta fórnardýriö
var frá Vesturlöndum), og
þeim hugartökum á áhorfand-
anum ekki sleppt. Myndin sýnir
siöan dulklædda liöhlaupa sem
lýsa vistinni i Sovét, teiknaðar
myndir látnar lýsa þjálfunar-
búöunum, hin misheppnaöa
árás á Aqaba útskýrö meö þvi
að klippa saman hinn óhugnan-
lega TNT-farm sem stefnir á
borgina og myndir af syngjandi
börnum. Viðtöl eru höfð viö
ýmsa aöila og þeim hagaö þann-
ig, aö andstæöingar PLO segja
frá hermdarverkum þeirra, en
PLO-menn segja frá búöunum i
Sovét og þjálfun sinni þar. Hinn
vaxandi imugustur sem
áhorfendur hafa fengið á PLO-
hreyfingunni og aögerðum
þeirra er látinn springa út i
lokaorðum yfirmannsins i
tsraelsher: „Þaö þarf aö út-
rýma.”
Þessi grein er ekki varnar-
ræöa fyrir hin skelfilegu hermd-
arverk PLO, sem unnið hafa
þjóðfrelsishreyfingunni mikils
álitshnekkis um heim heim all-
an, heldur tilraun til aö banda á
hve sterkt vopn „heimildar-
myndin” getur verið ef henni er
beitt sem áróðursmynd.
Sjónvarpsáhorfendur eiga æ
erfiöar meö að greina á milli
fréttamynda, heimildamynda,
leikinna mynda og þátta,
skemmtiefnis og alvöru.
Myndaflæöið á einu kvöldi er
mikið, og ekki bætir þaö úr skák
aö sjónvarpiö sendir frá sér
'„heimildarmyndir” um alþjóð-
leg málefhi úr hinum og þessum
áttum án umræöu eftir á eða
annarra skýringa en þeirra,
sem sjónvarpsþulan bögglast
viö aö koma út úr sér.
Þannig höfum við á skömm-
um tima fengiö aö horfa á þræl-
marxiska þætti um Afriku,
sósialdemókratiska þætti um
fjölþjóðahringi og hálffasiska
kvikmynd um PLO. Þaö er ekki
nema von aö áhorfendur verði
ruglaðir. En sökin er ekki ein-
vöröungu sjónvarpsins. Dag-
blöö og timarit hafa verið ótrú-
lega slök viöaö halda uppi raun-
hæfri gagnrýni á efni rikisfjöl-
miölana. Slikt aöhald tel ég aö
sé sjónvarpi og útvarpi meira
viröi en nokkurt útvarpsráð eöa
geöþóttaákvaröanir einstakra
yfirmanna umrædda stofnana.
Ingólfur
Margeirsson
skrifar