Þjóðviljinn - 27.04.1980, Side 16

16 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 27. apríl 1980
Viðtal vid frænku Sihanuks
i þriöju og síðustu grein
þeirra Söru Lidman og
John Sune Carlson um ferð
þeirra til Kampútseu og
Víetnam segir frá frænku
Sihanuks/ Lidu prinsessu,
sem sat i fangabúðum á
valdatímum Pol Pots og
missti þar mann sinn og
tvö börn,
Fyrri greinarnar tvær
birtust í Sunnudagsblaðinu
13. og 20. april s.l.
Phnom Penh var ævintýri lik-
ust, fegurst borg I allri Asiu!
Útlendingar sem heimsóttu
höfuöborg Kambód'u fyrir 1970
eiga vart nógu stt k orö til aö
lýsa fegurö hennar.
Enn má sjá nokkrar minjar um
blómaskeiö borgarinn'rr. Stór-
kostlegt sögusafn er óskaddaö, en
rikisbókasafniö er gjöreyöilagt.
Stærstu pagóöunni var þyrmt en
flestar trúarlegar byggingarhafa
annars veriö niddar niöur með
ýmsu móti: ein var fyllt af sorpi,
önnur var notuð sem hæsnahús,
osfrv.
Nokkrar hallir og stórhýsi frá
nýlendutimanum fengu að
standa, þrátt fyrir stjórn sem
, stefndi aö þvl aö uppræta allt sem
bar keim af sögu, menningu,
iburöi. Þannig stendur t.d. ennþá
stóra einbýlishúsið sem var
bústaöur franska landstjórans.
Nú er það notað sem hótel, vegna
þess að eina starfandi hóteliö i
borginni er stööugt yfirfullt.
1 gömlu húsi frá nýlendutiman-
um i Phnom Penh áttum við
viötal viö eina af frænkum
Norodoms Sihanuks, Sisowath
Sovethvong Monivong.
I bernsku var hún kölluð Lola,
sem þýðir villiköttur á máli
Kmera. Nú hefur hún tekið sér
nafnið Lida, til minningar um
útlegðarárin.
— Á svæði nr. 1 var ég kölluð
Li, og á svæði nr. 4 var ég kölluð
Da. Það eina sem ég vil minnast
frá þessum árum er nafnið, svo
undarlegt sem það kann að
virðast, — segir hún.
A
einum
mánuði
missti
ég
mann
Qg
tvö
böm
Sisowath Sovethvong Monivong, frænka Norodoms Sihanuk, kallar sig nú Lidu, til minningar um dvöl
ina i þrælkunarbúðum Pol Pots.
Heims
mannsbragur
Hún er 34 ára. Flestir Kmerar
eru stoltir og „heföarlegir” i
framkomu, það er ekki bundið við
þá sem hlotið hafa konunglegt
uppeldi. En það er heimsmanns-
bragur að frönskunni sem hún
talar. Sama máli gegnir um smá-
mælgina, sem eykst þegar hún
gerir grin að áratuga deilum milli
tveggja ættgreina fursta-
fjölskyldunnar, Norodom og Siso-
wath.
Að öðru leyti er hlátur hennar
harður og dimmur og orðbragðið
minnir á að hún hefur lifað við
misjafnan kost.
— Þrátt fyrir matarskortinn
fitnaði ég á timum Pol Pot.
Maður hugsaði stöðugt um mat.
Maður vann einsog uxi og át hvaö
sem var. Hrisgrjónin dugðu
skammt. Ég hef étið orma og
maðka. Og sá sem komst yfir
rottu þóttist hafa náð I kónga-
fæðu... Þegar ég var barn las ég
emu sinnium það, hvernig fólkið i
Afriku potaði i maurabú, krækti
sér i lifrur og át. Það var ótrúlega
ógeðslegt! En hvað gerir maður
ekki þegar neyðin kallar! Maður
veit ekkert um sjálfan sig fyrren
maður hefur veriö á botninum!
Faðir hennar, Monipo Siso-
wath, var sendiherra i Paris.
Hann dó þegar Lida var ellefu
ára. Lida og systir hennar ólust
upp i konungshöllinni innanum
ótal frænkur. En „yfirvald”
bernskunnar var kóngamóöirin,
móir Sihanuks, „Ma grande
Tante”.
— Ég var sú eina sem þorði að
standa uppi i hárinu á henni, og
þessvegna var ég eftirlæti henn-
ar. Ég neitaði að fara i ballett,
þótt það væri álitið heppilegast
fyrir prinsessu, dansinn er okkur
heilagt mál. En ég vildi reyna
eitthvað annað, sjá fyrir mér með
venjulegu starfi. Ég flutti út i
borgina og varð ástfangin af
lækni, sem ekki tilheyrði okkar
stétt. Föðursystir min varð bál-
reið.
— Við hjónin bjuggum siðan i
húsi sem fjölskylda hans átti og
unnum bæði úti, hann sem læknir
og ég hjá vegabréfaeftirlitinu i
Phnom Penh. Við höfðum það
ágætt, lika eftir 1970. Við hugs-
uðum ekki mikið um striðið, jafn-
vel þótt öðru hverju spryngju
nokkrar handsprengjur inni i
borginni. Maður var ekki mikið
að hugsa um bændurna þá! Hvern
ig þeim leið i loftárásunum!
Seinna hef ég öðlast skilning á
þvi, hve grunlaus við vorum, við
sem vorum fædd borgarbúar.
— 17. april 1975 fengum við
skipun um að yfirgefa borgina.
Sagt var að við ættum að leita
skjóls i nokkurra milna fjarlægð
frá borginni, vegna þess að
Phnom Penh endurheimt I janúar 1979.
Vinnuhópur við áveitugerö I Kampútseu. Vinnutiminn var þrettán og hálfur timi á dag,
og á kvöldin voru pólitiskir fyrirlestrar.