Þjóðviljinn - 26.09.1981, Blaðsíða 5

stjornmál á sunnudegi
Helgin 26. — 27. september ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 5
Einar Karl Haraldsson
skrifar:
I
—
32 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 24. SEPTEMBER 1981
Sjálfstæöisfélögin í Reykjavík efndu í síöustu vikU til opins fundar um húsnæöismál,
sem var fjölsóttur. Fór fundurinn fram í ajálfstæöishúsinu Valhöll, og var fjallaö urn
þróun húsnæöismála í Reykjavík undantariö og stefnu vinstri flokkanna annars vegar og
Sjálfstæöisflokksins hins vegar ( þessum málaflokki, en í inngangaoröum viö setningu
fundarins sagöi Þórir Lárusson, formaöur Varðar, aö segja mætti aó meö þessum tundi
væri kosningabaráttan vegna borgarstjórnarkosninganna aö vori raunverulega hafin.
Framsögumenn voru Davíö Oddsson og Magnús L. Sveinsson borgarfulltrúar og Gunnar
S. Björnsson, formaöur Meistarasambands byggingarmanna.
I
Þaö hlýtur aö vera áhyggjuefni fyrir Sjálfstæöismenn aö oddviti þeirra I borgarmálum skuli hefja kosn-
ingabaráttuna meö þviaö gera sig beran aö lygum
Málflutningur oddvita íhaldsins í húsnœöismálum:
Treystir á lýgina
en forðast rökin
Spakur maöur sagöi eitt sinn a6
hvaöa hálfviti sem væri gæti sagt
sannleikann, en þaö þyrfti sæmi-
lega vitiborinn mann til þess aö
ljúga laglega og lengi i einu.
Daviö Oddsson oddviti borgar-
stjórnarflokks Sjálfstæöismanna
og borgarstjóraefni Geirsarmsins
i Sjálfstæöisflokknum telur sig
greinilega i hópi hinna siöar-
nefndu. A opnum fundi Sjálf-
stæöisfélaganna i Reykjavik um
húsnæöismál í siöustu viku, geröi
hann sig beran aö slikum lyga-
vaöli, aö hann hlýtur aö hafa
tröllatrú á ljúgviti sinu og aö þaö
veröi hans helsta vegarnesti til
æöstu mannviröinga i Sjálf-
stæöisflokknum. Morgunblaöiö
greinir frá þvi aö i inngangs-
oröum viö setningu fundarins,
hafi Þórir Lárusson formaöur
Varöar sagt ,,aö meö þessum
fundi væri kosningabaráttan
vegna borgarstjórnarkosning-
anna aö vori raunverulega
hafin”. Hún hófst meö þvi aö
Daviö Oddsson laug fundarmenn
fulla. Hvernig skyldi eins grand-
vörum manni og Geir
Hallgrimssyni formanni flokksins
hafa liöiö undir lestrinum? Skyldi
honum ekki hafa flogiö i hug
máltækiö „aftur hrekstill lygi um
siöir”, ogoröiö hugsaö til þess aö
andstæöingar Daviös Oddssonar
hafa allan veturinn til þess aö
reka ofan i hann lygina: Hver trú-
ir Daviö I vor, þegar hann byrjar
kosningabaráttuna á lygavaöli?
Þaö hafa oröiö mikil umskipti i
Sjálfstæöisflokknum, þegar eins
óvandaöur oröasmiöur og Daviö
Oddsson velst þar til forystu. Ef
tekiö er miö af fyrri borgarstjóra-
efnum Sjálfstæöisflokksins, sem
siöar hafa rataö greiöa leiö i
embætti borgarstjóra og þaöan i
æöstu stööur innan flokksins,
veröur afturförin auösæ. Bjarni
Benediktsson, Gunnar Thorodd-
sen, Geir Hallgrimsson og Birgir
Isleifur Gunnarsson voru og eru
misjafnlega vaskir stjórnmála-
menn og þeir fyrrnefndu mun
svipmeiri; en allir eiga þaö sam-
eiginlegt aö hafa lagt sig fram um
viröulegan og vandaöan mál-
flutning.
Ekki svo aö skilja aö þeir hafi
dregiö þær ályktanir af
staöreyndum eöa haldiö fram
þeim skoöunum sem félags-
hyggjufólki eru þóknanlegar.
Siöur en svo. Og hagrætt hafa þeir
staöreyndum og stundum látiö
sér nægja hálfan sannleikann,
eins og stjórnmálamönnum er
titt. En sé allrar sanngirni gætt,
veröa þeir ekki sakaöir um aö
hafa beitt óvönduöum götu-
strákabrögöum eöa gagnsæjum
lygum i sinum málflutningi. Arf-
taki þeirra, Daviö Oddsson telur
þaö hinsvegar hæfa Sjálfstæöis-
flokknum i dag aö byggja mál-
flutning hans i borgarmálum
Reykjavikur á visvitandi lygum.
Morgunblaöiö hefur látiö sér
málskraf Daviös Oddssonar vel
lika og þessvegna er engin ástæöa
til þess aö ætla aö rangt sé eftir
honum haft i frásögn blaösins af
húsnæöismálafundi Sjálfstæöis-
félaganna i Reykjavlk. Þar eru
settar fram sex fullyröingar, sem
allar byggja á rangfærslu, útúr-
snúningi og lygi. Hér skal þeim
svaraö og þeim oröum sem þegar
hafa veriö fest á blaö fundinn
staöur.
1. fullyröing
,,Ég held aö margur Reykvik-
ingur hafa hrokkiö óþyrmilega
viö, þegar núverandi forseti
borgarstjórnar, aöalvaldamaöur
og talsmaöur vinstristjórnarsam-
starfsins i borginni, tók á þvi
vandamáli, sem hann vildi svo
kalla, aö ýmsir einstaklingar
byggju I of stóru húsnæöi og
leigöu ekki út frá sér. Þar átti
sveitarfélagiö aö koma til og
reyna meö einhverjum hætti aö fá
fólk af villu sins vegar.”
1. svar
Hér lepur Daviö Oddsson upp
útúrsnúninga Morgunblaösins úr
Þjóöviljaviötali viö Sigurjón Pét-
ursson. Sá siöarnefndi svaraöi
þessum málflutningi á húsnæöis-
málaráöstefnu Alþýöubanda-
lagsins I Reykjavik 3. þ.m. meö
eftirfarandi oröum:
„Mér hefur aldrei komiö til
hugar og hef aldrei sagt þaö aö
þaö bæri aö ýta fólki út úr sinu
húsnæöi til þess aö koma þvi i
betri nýtingu. En ég hef sagt þaö,
aö þaö beri aö leita leiöa til þess
aö auövelda fullorönu fólki I of
stóru húsnæöi aö skipta yfir i
húsnæöi, sem hentar betur þeirra
þörfum og þeirra vilja. Þaö aö
stofnuö skuli hafa veriö samtök
aldraöra til þess eins aö leysa
þetta vandamál sýnir og sannar,
aöþetta erekkiskoöun, sem ég er
aö þrengja upp á gamla fólkiö
heldur er þetta skoöun, sem þaö
hefur sjálft, en hefur ekki bol-
magn til þess aö framkvæma og
leysa.”
Leiöirnar eru þær aö gefa þeim
sem vilja tækifæri á aö minnka
viö sig og hinum aö sitja aö sinu.
Þegar hefur borgin úthlutaö
lóöum undir 100 ibúöir til sam-
taka aldraöra og mörg önnur
samtök og einstaklingar hafa
leitaö hófanna um möguleika á
byggingu sérhannaöra Ibúöa fyrir
aldraö fólk. Þörfin er fyrir hendi
og þaö þarf aö skapa möguleika
til þess aö mæta henni. Þaö er
gert.
Sigurjón Pétursson sagöi enn-
fremur um þetta vandamál:
„Aldraöir ibúar i Reykjavik
þarfnast fyrst og fremst félags-
legs öryggis. Greina má tvo hópa
sem eiga i erfiöleikum. Annars
vegar þá sem búa viö húsnæöis-
leysi eöa lélegt húsnæöi, og þvi
miöur er alltof mikiö af þvi i
Reykjavikurborg i dag. Svo eru
þaö hinir, sem beinlinis hefur
dagaö uppi i of stóru hánæöi, fólk
sem býr viö fullkomiö öryggis-
leysi sitt i stórri ibúö, jafnvel eitt I
stóru húsi, þar sem enginn sér til
þess og enginn fylgist meö þvi. Og
þaö á oröiö i miklum erfiöleikum
aö halda þessu húsnæöi I lagi og
jafnvel meö aö þrifa þaö. Hér er
um aö ræöa stóran hóp, sem
* ætlast til aö vandi hans sé leyst-
ur.”
2 fullyröing
„Ef þaötækist ekki”, (þaöer aö
segja aö sveitarfélaginu tækist
ekki aö fá fólk ofan af þvi aö búa i
rúmu húsnæöi) „Þá er
óhjákvæmilegt aö gripa til'
annarra og róttækari aögeröa. Þá
átti aö taka ibúöir og húsnæöi,
sem ekkiværi forsvaranlega nýtt,
aö mati yfirvaldanna, leigunámi.”
2 svar
Hér er um grófa fölsun á um-
mælum Sigurjóns Péturssonar aö
ræöa. A áöurnefndri ráöstefnu AB
sagöi hann:
„Ég hef sett þá skoöun fram og
ég tel hana rétta, aö þaö sé rétt og
jafnvel nauösynlegt, þegar öll
önnur úrræöi hafa veriö þraut-
reynd — og viö þau skilyröi aö
neyöarástand riki i
húsnæöismálum eins og Morgun-
blaöiö heldur fram — aö taka
húsnæöi sem stendur autt lang-
timum saman leigunámi af
sveitarfélaginu og tryggja nýt-
ingu þess.” Visvitandi reynir
Daviö Oddsson aö láta lita svo út
meö oröafarinu „forsvaranlega
nýtt”, aö taka eigi ibúöir þar sem
gamalt fólk hefur rúmt um sig
leigunámi fái Sigurjón einhverju
um ráöiö. Samtimis hefur þaö
komiö fram aö Daviö Oddsson
telur þaö siöferöilega réttlætan-
legt aö húsnæöi standi autt lang-
timum saman, ef eigendum
sýnist svo, þó aö „þúsundir
manna séu á götunni og i algeru
húsnæöisleysi”, eins og Morgun-
blaöiö heldur fram. Mikill er kær-
leikurinn.
3. fullyröing
„Þaö var ekki aöeins fyrirlitn-
ing vinstri manna á eignarréttin-
um, sem vakti þarna athygli, hún
er löngu kunn, þótt þeir sjálfir
hafi brugöiö á hana felulitum i
daglegum átökum um völd og
áhrif”.
3. svar
Fyrirlitningin á eignarréttinum
er ekki meiri en svo, aö þaö
verkamannabústaöakerfi sem
Alþýöubandalagiö og verkalýös-
hreyfingin hafa barist fyrir I ára-
tugi byggir á einkaeignarréttin-
um. Þaö hefur ætiö veriö stefna
Alþýöubandalagsins aö fólki væri
gefinn kostur á aö eignast eigiö
húsnæöi. Flokkurinn hefur hins-
vegar barist fyrir þvi aö þau
mannréttindi nái einnig til lág-
launafólks og fólks sem af ýmsum
ástæöum hefur skerta möguleika
á aö byggja eöa kaupa á frjálsum
markaöi. En einkaeign fylgja
einnig skyldur svo sem Sigurjón
Pétursson hefur bent á.
„Viö skulum gera okkur grein
fyrir þvi aö flest þaö húsnæöi,
sem byggt hefur veriö á íslandi á
siöustu áratugum og er I einka-
eign, hefur veriö byggt aö veru-
legum hluta af samfélaginu sem
sliku. Þeir sem af dugnaöi byggöu
Ibúöir fyrir eigin reikning hér á
árum áöur, fengu til þess rýmileg
lán sem þeir aldrei endurgreiöa,
heldur geröi samfélagiö þaö i
formi veröbólgu”. Skapar þaö
ekki einhverja skyldutilfinningu
gagnvart þeim sem á eftir koma
og þurfa nú aö endurgreiöa öll lán
meö jafngildum krónum?
4. fullyröing
„Stórkostlega hefur veriö
dregiö úr lóöaúthlutunum...” frá
þvi aö núverandi meirihluti tók
viö.
4. svar
Hér má aö visu velja sér
margskonar viömiöun. Sann-
gjarnast hlýtur þó aö vera aö
bera saman núverandi og siöast-
liöiö kjörtimabil i borgarstjórn
Reykjavikur. Þaö er sanngjarnt
vegna þess aö frá 1973 hefur Ibú-
um ekki fjölgaö i Reykjavik.
Þegar þetta er gert kemur I ljós
aö meöaltal úthlutana árin 1975 til
1978 er 478lóöir, en á árunum 1979
til og meö 1981 411 ibúöir. Og enn
á núverandi meirihluti eftir eitt
úthlutunarár áöur en kjörtimabili
lýkur og „stórkostlegur” veröur
munurinn ekki þegar upp er
staöiö”. 1 samræmi viö nýja
skipulagsstefnu hefur hingaö til
veriö úthlutaö lóöum á eftirsótt-
ustu byggingarstööum i borginni,
svokölluöum þéttingarsvæöum,
en eftir næstu áramót á sér staö
úthlutun á nýjum stórum bygg-
ingarsvæðum i Artúnsholti og
Selási. Lóðaúthlutun segir heldur
ekki alla sögu, og t.d. hefur aöeins
tvisvar á siðasta áratug veriö
lokiö viö fleiri ibúöir i' Reykjavik
heldur en 1 fyrra, eöa 818.
5. fullyröing
..„og svokallaö punktakerfi I
lóöamálum hefur leitt til þess aö
ungtfólká einnminni möguleika á
aö koma sér þaki yfir höfuöiö en
þaö átti áöur...
5. svar
Punktakerfinu var komiö á i
þeim tilgangi aö allir borgarbúar
ætti jafnan rétt viö lóöaúthlutanir
og þyrftu ekki aö eiga þaö upp á
náö stjórnálamanna hvort þeir
fengjn lóö eöa ekki. Samkvæmt
samanburöi sem geröur hefur
veriö á úthlutun eftir punktakerf-
inu og gamla ihaldskerfinu
kemur i ljós aö meöalaldur þeirra
sem lóö fá er heldur lægri en á
ihaldstimanum. Fullyrðing
Daviös Oddsonar um hiö gagn-
stæöa er þvi visvitandi röng.
6. fullyröing
„Þá væri meö nýjum lögum um
húsnæöismáÞog ekki sist fram-
kvæmd þeirra og fjármögnun
veriöaö skapá stórkostlegan mun
þeirra sem byggja I svokölluöu
félagslegu kerfi og þeirra menn
vilja fá aö hafa meira um húseign
sina aö segja og eiga hana kvaöa-
og fortakslaust”.
6. svar
Þaö er rangt aö munur á
kjörum I félagslega kerfinu og al-
mennum húsnæöislánum sé meiri
en áöur. Byggingarsjóöi verka-
manna hafa veriö tryggöir nýir
tekjustofnar til stórátaks sem
mun gera fleirum en áöur kleyft
aö komast i eigiö húsnæöi. Al-
mennu húsnæöislánin hafa ekki
lækkaö sem hlutfall af „visitölu-
Ibúöinni”. Meöaltalslán er nú
32.7% af byggingarkostnaöi
„visitöluibúöar” og er þaö meö
þvi hæsta sem gerst hefur frá
1966, auk þess sem stórar fjöl-
skyldur fá verulega viöbót. Þaö
sem breyst hefur er aö nú eru lán
aö fullu verötryggö, og til þess aö
mæta nýjum vanda þeirra sem
byggja I fyrsta sinn á almennum
markaöi er I ráöi á vegum stjórn-
valda aö greiöa úr fyrir þeim sér-
staklega.
Hér hafa aöeins veriö tindar út
sex af fullyröingum Daviös Odds-
sonar og þeim svaraö. Þar
stendur ekki steinn yfir steini
enda þagöi oddviti Ihaldsins
þunnu hljóöi þegar húsnæöis-
málin voru rædd I borgarstjórn.
Hann treysti sér ekki til þess aö
hafa yfir ósannindavaöalinn á
vettvangi þar sem vissa var fyrir
aö honum yröi svarað meörökum
og staöreyndum. Tal um aö
vinstri meirihlutinn i Reykjavik
dragi kjark úr mönnum til hús-
bygginga, og vilji vera ihlutverki
„skömmtunarforstjóra” er póli-
tiskur skætingur og skoðun sem
Daviö Oddssyni er aö sjálfsögöu
heimilt að halda fram hvenær
sem er. En það hlýtur aö vera
áhyggjuefni innan Sjálfstæöis-
flokksins að áróður oddvita hans i
Reykjavik skuli ekki vera
einnhversstaöar i námunda viö
staöreyndir mála. ósvifin og
lygablandin áróöursmennska
endist i nokkar vikur en gott
minni þurfaþeiraöhafa sem ætla
sér aö ljúga til vors án þess aö
flækja sjálfa sig i lygavefum.
— Einar Karl