Þjóðviljinn - 31.10.1981, Qupperneq 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 31. okt. — 1. nóv. 1981
st jórnmál á sunnudcgi
Þegar rikisstjórnin boð-
aði efnahagsráðstafanir
sínar um síðustu áramót
var talað um ,#slétt skipti".
Boðskapur ríkisstjórnar-
innar var sá, að efnahags-
aðgerðunum væri ætiað að
tryggja ekki lakari almenn
lífskjör í landinu á árinu
1981 heldur en orðið hafði
án efnahagsaðgerða, mið-
að við niðurstöður al-
mennra kjarasamninga í
lok október i fyrra:
En svo var það verðbólg-
an.
Eins og menn muna gaf Vinnu-
veitendasambandib út hátiölega
spá um væntanlega verðbólgu-
þróun á árinu 1981 skömmu fyrir
siðustu áramót. Þaö var taliö aö i
ár myndi framfærslukostnaður
hækka um milli 80 og 90%, ef ekki
kæmu til sérstakar ráðstafanir
stjórnvalda. Og fáum dögum fyr-
ir áramótin sfðustu lét svo Þjóö-
hagsstofnun uppi það álit að
vænta mætti yfir 70% veröbólgu á
árinu 1981, ef ekki yrði gripiö i
taumana með efnahagsráðstöf-
unum af hálfu ríkisstjórnarinnar.
Það var þetta sem við blasti
þegar rikisstjórnin greip til sinna
ráöstafana um sfðustu áramót, en
stjórnin lýsti þvi þá yfir að ráö-
stöfununum væri ætlað að tryggja
óbreytt lifskjör og auk þess
a.m.k. þriöjungi minni verðbólgu
en ella heföi oröiö, — þaö er aö
helstu vörur og þjónusta hækkuöu
ekki um nema 40—50% á þessu ári
i staö yfir 70% ella, svo ekki sé nú
talað meir um spá Vinnuveit-
endasambandsins um 80—90%
veröbólgu.
Margir voru vantrúaöir á aö
þetta gæti tekist hvort tveggja i
senn, aö draga úr snúningshraöa
veröbólguhjólsins um fullan
þriöjung og halda þó óbreyttum
lifskjörum hjá öllum almenningi.
Stjórnarandstaðan fór hamför-
um gegn þessum efnahagsráð-
stöfunum, taldi þær ekki fela neitt
i sér nema kauprán þvi önnur
atriði væru einskis verðar blekk-
ingar. Alveg sérstaklega var þvi
mótmælt af sameinaðri fram-
varðarsveit stjórnarandstööunn-
ar að kenningin um „slétt skipti”
hvaö lifskjörin varöar fengi stað-
istog stóryrðin ekki spöruö i þeim
efnum.
Nú eru liönir 10 af 12 mánuöum
þessa árs, og að heita má ljóst
hver veröur þróun bæði kaup-
máttar launa svo og verölags á
árinu 1981.
Og hvernig hafa þau nú staðist
orðin sem töluð voru og skrifuö
um siðustu áramót um þessi efni
— orð talsmanna rlkisstjórnar-
innar og orð talsmanna stjórnar-
andstöðunnar?
Litum á staðreyndir.
Þriðjungslækkun
verðbólgu er nú
staðreynd
Um verðbólguþróunina þarf
ekki að segja margt. bað er nú
vitaö og viöurkennt af öllum, að
framfærslukostnaöur mun ekki
hækka nema rétt um 40% frá upp-
hafi til loka þessa árs. Verðhækk-
anirnar hafa sem sagt ekki numið
helmingi af þvi sem Vinnuveit-
endasambandiö spáði fyrir tæpu
ári, og þær hafa ekki numið nema
rétt rúmum helmingi þess sem
Þjóðhagsstofnun spáði I árslok i
fyrra að veröa mundi i ár án efna-
hagsaðgerða.
1 þessum efnum hafa orð tals-
manna rikisstjórnarinnar staöist
100% og reyndar rúmlega það, en
fullyröingar st'órnarandstæöinga
um fánýti ef. ahagsaðgeröanna
reynst marklaust blaður. Dómi
staðreyndanna veröa allir aö
hlita.
,,Slétt skipti” hafa
líka orðið að
veruleika
En hvað þá um kjörin, — hvaö
þá um hinn margumrædda kaup-
mátt launa? — Var eitthvað að
marka boðskap rikisstiórnarinn-
|ar um „slétt skipti”?
'*r>
©

os
oo
F7|
O /
'O
77

Tf /
/oó
0 /2'
| 1

7^
'2
/®
/
Kjartan
Ólafsson skrifar
z7!
ÍA
in
os/
'A
Y7:
r-
O./
’74
’75
'76
•77
'78
’79
’80
’81
□ Kaupmáttur greidds tímakaups
verkamanna f dagvinnu
Viðskiptakjör i utanríkisviðskiptum
Islendinga
Láglaunafólki verður að tryggja
betri kjör en nokkru sinni fyrr
Krafa dagsins er:
Stígandi kaupmátt!
Hnígandi verðbólgu!
Skoðum þetta: — A siöustu vik-
um ársins 1980 lét Þjóöhagsstofn-
un frá sér fara rökstudda grein-
argerð um væntanlega þróun
kaupmáttar launa á árinu 1981
miðað við óskerta kjarasamn-
inga, sem gerðir voru i októberlok
það ár, og engar efnahagsráð-
stafanir af hálfu rfkisstjórnarinn-
ar. Niöurstaöan var sú, aö kaup-
máttur kauptaxta Alþýöusam-
bandsfélaganna yröi 0,5—1% lak-
ari aö jafnaöi á árinu 1981 en hann
var á árinu 1980. „Slétt skipti”
þurftu þvi að tryggja ekki lakari
útkomu en þessu svaraði. Nú þeg-
ar liður að lokum ársins 1981 ligg-
ur fyrir, að Þjóðhagsstofnun tel-
ur, aö kaupmáttur kauptaxta Al-
þýöusambandsfélaganna muni I
reynd veröa aö jafnaöi hinn sami
á þessu ári og hann var á siöasta
ári, — örlitið betri hjá verka-
mönnum og iðnaðarmönnum, en
örlitið iakari hjá verslunar- og
skrifstofufólki. Þetta varöar
kaupmátt umsaminna kauptaxta,
en ’hér má einnig benda á, að
Þjóöhagsstofnun telur þær athug-
anir sem fyrir liggja (þær eru
ekki endanlegar) benda til þess
að kaupmáttur raunverulega
greidds tlmakaups til félags-
manna I A.S.l. muni á þessu ári
hækka um svo sem 1,5%.
Aramótáboðorð rikisstjórnar-
innar um „slétt skipti” hvaö
varöar launakjör almenns verka-
fólks hefur þvi ekki reynst oröin
tóm, heldur hefur veriö staöiö
fullkomlega viö allt sem lofaö var
I þeim efnum. Og reyndar meira,
þvi til viöbótar við óbreyttan
kaupmátt kauptaxta kemur m.a.
sú skattalækkun til fólkr. meö
miðlungstekjur og lægri sem lof-
að var, en hana töldu fulltrúar
verkalýðshreyfingarinnar sam-
svara um 1,5% i kaupi. Þar var
m.a. um að ræða ýmist lækkun
eöa niöurfellingu sjúkratrygging-
argjalds hjá fólki meö miölungs-
tekjur og lægri.
Þaö er sem sagt sama hvort
spurt er um þróun verölags eöa
launa á þessu ári. 1 báöum tilvik-
um hefur þaö sem rikisstjórnin
boöaöi um áramótin staðist full-
komlega og reyndar rúmlega
<s /
/®
>

/ /
LD
0\ /

>
100.0 /© %

7-
l/ O
V
v:

/ /
/
o
V
/.
’74
’75
’76
'77

/■w '
V
//
’78
’79
’80
’81
□ Ráðstöfunartekjur
heimilanna á hvern íbúa
jj£] Þjóðartekjur
Islendinga á mann
þaö, þvi veröbólgan er heldur
minni en boöaö var og kjörin
a.m.k. ekki lakari hjá Alþýöu-
sambandsfólki.
Orö talsmanna rikisstjórnar-
innar reyndust marktæk, en oröa- .
flaumur talsmanna stjórnarand-
stööunnar marklaus. Þaö sýna
staöreyndirnar nú.
Önnur vegamót
framundan ‘
En svo erum við aftur aö nálg-
ast vegamót. Nýir kjarasamning-
ar fara i hönd. I þeim samningum
dugar ekki aö tryggja aöeins
óbreyttan kaupmátt láglauna-
fólks, heldur veröur að bæta kjör-
in og mest hjá þeim sem minnst
hafa borið úr býtum.beim þarf aö
tryggja kjarabætur nú þegar og
stigandi kaupmátt á næstu tveim-
ur árum, en jafnframt hnigandi
verðbólgu. Um þessi markmið
þurfa sem flestir að sameinast og
berjastaf fullum þrótti fyrir kröf-
unni um jafnari lifskjör þjóö-
félagsþegnanna. Hér þarf tveggja
ára áætlun um allt i senn: Aukna
verðmætasköpun i atvinnulifinu,
arögæfari nýtingu á því fjár-
magni sem hér er variö til fjár-
munamyndunar, minni sóun á
öllum sviöum — og siöast en ekki
sist jafnari skiptingu lifsgæöa. A
öllum þessum vigstöðvum þarf að
sækja fram með markvissum
hætti. Aöeins meö þvi móti er
hægt að tryggja hvort tveggja í
senn umtalsveröar kjarabætur
fyrir fólk meö meöallaun og lægri
á næstu tveimur árum og jafn-
framt minnkandi verðbólgu.
Margir báðu um
kauplækkun
Viö skulum ekki gleyma þvi að
fyrir tveimur árum, þegar gengið
var til alþingiskosninga boöuöu
þrir af fjórum stjórnmálaflokk-
um þjóöarinnar þá kenningu aö
kjaraskerðing væri óhjákvæmi-
leg hjá öllum almenningi. Al-
þýðubandalagiö eitt andmælti
þessum boöskap og benti á leiö
aukinnar verðmætasköpunar og
jafnari lifskjara. Yfir 80% þjóð-
arinnar kusu þá flokka sem boö-
uöu kjaraskeröingu hjá öllum al-
menningi. Flestir virtust trúa þvi
að kjaraskerðing væri óhjá-
kvæmileg.
Með þessa staöreynd I huga má
það kallast nokkur árangur að
tekist hefur að halda kaupmætti
ráðstöfunartekna heimilanna
óbreyttum frá þvi sem hann var
1979 er hann var hærri en nokkru
sinni fyrr, og það þótt viðskipta-
kjör okkar út á við hafi siöustu
þrjú ár verið stöðugt um 10% lak-
ari en þau voru næstu tvö ár á
undan.
Þessar myndir
segja margt
Við birtum hér á siðunni I dag
súlurit, sem að öllu leyti byggja á
opinberum upplýsingum frá
Þjóðhagsstofnun og Kjararann-
sóknarnefnd.
Þessi súlurit sýna fernt. í fyrsta
lagi þróun kaupmáttar greidds
timakaups verkamanna I dag-
vinnu á siðustu átta árum. 1 öðru
lagi þróun viöskiptakjara okkar
Islendinga i utanrikisviðskiptum
okkar á sama timabili. 1 þriðja
lagi þróun kaupmáttar ráðstöfun-
artekna heimilanna I landinu á
hvern ibúa, en ráðstöfunartekjur
eru þær tekjur sem menn halda
eftir, þegar allir skattar hafa ver-
ið greiddir. Og loks i fjóröa lagi
sýna súluritin þróun þjóðartekna
okkar Islendinga á mann á þessu
sama átta ára timabili 1974—1981.
Það skal tekið fram aö varðandi
árið 1981 er að sjálfsögðu byggt á
nýlegri spá bjóöhagsstofnunar.
Til einföldunar er hér viö þaö
miðað aö allar stæröirnar sem
sýndar eru standi i 100 stigum ár-
ið 1976. Sfðan má lesa hvernig þær
hver um sig þróuðust til hækkun-
ar eða lækkunar á árunum
1974—1981.
Sókn og vörn
Viö sjáum á súluritunum að
hvort sem miðað er viö viöskipta-