Þjóðviljinn - 24.07.1982, Síða 8

8 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 24.-25. júlí 1982
Svo virðist sem varla
verði ofsögum sagt af ger-
ræði svonefndrar hring-
ormanefndar. Hún hefur
hleypt af stað hömlulitlu
seladrápi sem hvorki hún
né aðrir hafa stjórn á.
Hver furðufréttin hefur
rekið aðra.
Sjávarútvegsráðherra hafði
skipað nefndina þá arna en svo
virðist sem ráðuneyti hans hafi
ekki gert út seladráp hennar,
heldur aumingja vesalings fisk-
vinnslufyrirtækin hér og í Ame-
riku. Þau lögðu fram hvorki
meira né minna en milljón krónur
af sinni sáru og aumkvunarverðu
fátækt.
Svo segir háttsettur framámað-
ur i sjávarútvegsráðuneytinu það
frammi fyrir alþjóð í útvarpinu,
að téð nefnd hafi lokið störfum
fyrir ráðuneytið. Þó hún sé búin
að vera (eftir þvi), séu verk henn-
ar i fullum gangi og engin leið
finnist til að stöðva hamfarir
þessarar burtsofnuðu nefndar
nema ný iög frá löggjafans hendi.
Ekki sé á neinna færi að stööva þá
sem drepa seli.
Maður undrast að forsvars-
maður i sjávarútvegsráðuneytinu
skuli ekki vita eða muna aö bann-
að er með lögum að skjóta seli við
Breiðafjörð. Þar gætu sýslumenn
gætt laga, svæfu þeir ekki alveg á
verðinum. Vera má aö lög nái
ekki yfir seladráp annarsstaðar
við landið. Annars hafa margir
bændur þá reynslu af sjávarút-
vegsráðuneytinu, hvernig það
ráðsmennskast með hrognkelsa-
veiðar, að þaðan vænta þeir varla
margs góðs. Stundum hefur mátt
halda að eins gæti það heitið sjó-
ræningjaráðuneyti.
Hvað sem liður ráöuneytinu og
hlut þess að máli hringorma-
nefndar, blasir siðblinda nefnd-
arinnar við öllum landslýð. Það
mun þurfa að leita allt aftur til
visundadrápsins á sléttum Vest-
urheims, ef finna á athæfi sem
samsvarar þeirri villimennsku
Játvarður
Jökull
Júlíusson:
Að
veiða
sel
eða
drepa
sem hringormanefnd hefur sleppt
lausri. Hugsið þið ykkur bara að
Landgræðslan, Skógræktin og
Búnaðarfélagið legðu allt i einu
milljón krónur til höfuðs hrein-
dýrum á Islandi. Hugsið ykkur
vélsleðafylkingu með kikisriffla
sem „kembdi” hálendið þvers og
kruss og eirði engu kviku. Það er
hliðstætt athæfi hringormanefnd-
ar. Atförin að selunum er svo
villimannleg, að með henni er
gengið langt um lengra en gagn-
vart „réttdræpum” skepnum,
mink og tófu. Þó minkur og tófa
séu réttdræp og fé lagt til höfuðs
þeim, mega ekki aðrir en til-
kvaddir veiða. Athæfi hringorma-
nefndar er slys. Það slys hefði
ekki hent, væri ekki sú brotalöm i
sálarlifi og menningu, sem til
slyssins leiddi. Þetta er viti til
varnaðar. Það væri þarft verk að
ná myndum af selahræjahrönn-
um. Þær væru óljúgfróð vitni.
Ekki veitir af móti þvættingi
þeim sem frá máltólum dráps-
nefndarinnar hefur komið.
Þá skal vikið að sambúð þjóð-
arinnar við selina i fortið og
framtið. Eg minni á að hér við
land er búið að útrýma bæði rost-
ungum og vöðusel, a.m.k. er
vöðuselur horfinn af Breiðafirði.
Landsel var útrýmt i Hvitá. Sel-
veiði var sótt það fast sem at-
vinna og bjargræði að þessum
dýrategundum var haldið langt,
langt neðan við náttúrleg mörk.
Margt knýr á um að framfylgja
þessari stefnu. Menn komast ekki
hjá þvi að halda i viö selinn, láta
selnum ekki eftir ótakmarkaðan
fisk. Þvi á að veiða seli. — Og eins
á aö veiða sjófugla sem lifa á
fiski, fjölga þeim ekki ótakmark-
að.
Allt raskaðist þetta og fór úr
réttum skoröum þegar þessi mis-
lukkaða franska frekjuslettireka,
kvikmyndaglennan BB, óð mest
uppi og eyðilagöi markað fyrir
selskinn. Mikið veltur á að geta
gert verö úr kópaskinnum á ný.
Meðal annars vaknar sú spurning
hvort ekki er mögulegt að fá
Rússa til að kaupa kópaskinn.
Rússar eru frá fornu fari einhver
mesta loðfeldamenningarþjóð
sem sögur fara af. Eru þeir líka
undir áhrifavaldi BB?
Ekki er saman að jafna landsel
og útsel. Reynslan hefur kennt að
landselur á óvini i náttúrunni sem
tortima kópum, klippa þá i tvennt
unnvörpum svo sel fækkar stór-
um. Landselur ferst unnvörpum i
hrognkelsanetum. Fengist verð
fyrir vorkópaskinn væri ekki að
óttast að landsel fjölgaði um of.
Það þarf að drifa i þvi að gera
kópaskinn verðmæt á nýjan leik.
Mönnum ætti að vera i lófa lag-
ið að hafa þann hemil á útselnum
sem vill og þarf. Ekki er annað en
ganga að kópunum, bólselnum og
hirða á hverju hausti. Þetta má
ekki láta undir höfuð leggjast.
Um það verða menn að koma sér
saman, bændur og þeir sem fisk-
inn fá. En hringormanefndin ætti
að skammast sin, skriða i felur
svo hún og svivirða hennar geti
gleymst. Aðrir menn með óflekk-
að mannorð og annað innræti
þurfa að koma fram á sjónarsvið-
ið og fara betur að ráði sinu.
Selir eru og eiga að vera dýr-
mætur hluti af náttúru landsins
en hvorki ófriðhelgir eða heilagar
kýr.
ritstjornargrein
Að sofa í bíl í Laugarásnum
Það hefur jafnan verið við-
kvæðið i umræðum um hús-
næðismál á Islandi, að þjóð sem
býr á hjara veraldar þurfi að
njóta góöra húsakynna. 1 sam-
ræmi við þetta grundvallarvið-
horf hafa íslendingar byggt
bæði mikið og myndarlega. Á
árinu 1981 fór þannig um
fimmtungur allra fjárfestinga-
peninga i ibúðarhúsnæði. Engu
að siður er það svo, að ófremd-
arástand rikir i húsnæðismáium
hér á landi. Og sú staöreynd
bendir til þess að það mikla fé
sem farið hefur i húsbyggingar
hafi engan veginn nýst sem
skyldi.
Það er t.d. hægt að aka dag-
langt um Reykjavík og skoða
ibúðarhverfi þar sem vönduð
hús og oft mjög ibúrðarmikil
standa hliö við hlið. En jafn-
framt er ástandið þannig i
Reykjavik að þeir ólánsömu i
húsnæðismálum eru á hreinum
hrakhólum og þurfa jafnvel að
sofa i bil.
Staðgreiðsla
á húsnæði
Þeir sem þurfa að útvega sér
leiguhúsnæði á Reykjavikur-
svæðinu eru ekki öfundsverðir.
Flestum vill þaö þó til láns, að
yfirleitt eru eigendur ibúða
heldur réttsýnir og blöskrar
jafnvel . verölagningin og
kjörin. En húsaleigumarkaður-
inn er svo gjörsamlega á valdi
húseigenda að óprúttnir aðilar,
hafa öil ráö leigjenda i hendi
sér. Fyrir utanbæjarmanninn,
sem kemur og sest inn á rit-
stjórn Þjóðviljans mánaðar-
langt, hljómar það sem lygi-
saga, þegar Reykvikingarnir
fara að tala um bilverð i fyrir-
framgreiðslu fyrir ibúö. En
staðreyndin mun vera sú, að
alloft þurfi Ieigjendur að greiða
á milli 50 og 70 þúsund krónur i
íyriríramgreiðslu.
Þrautasaga húsbyggjenda er
litiö fallegri, nema hvað þeir
hafa þó eitthvað að selja ef þeir
fara yfir um. Við búum við það
ástand, nær einir svonefndra
siðmenntaðra þjóöa, að ibúðar-
viðskipti nálgast þaö að vera á
staðgreiðslukjörum. I Reykja-
vik þykir það vel sloppið ef 2/3
af kaupverði ibúðar eiga að
greiðast á einu ári. Oft er talað
um 75% útborgun og allt upp i aö
greiða kaupveröið að fullu á 12
mánuöum.
Verðbætur —
hégómi
Fyrir fólk sem stendur i miðri
hringiðu húsnæðismálanna,
sem byggjandi, nýbúiö aö
kaupa, eða leigjandi, skiptir af-
gangur tilverunnar harla litlu.
Það verður aukaatriði hvort ASt
nær fram 5 eða 10% kaup-
hækkun á grunnkaupið, þegar
manni er ætlað að greiða 25
þúsund á mánuði til að standa
undir útborgun i ibúð. Hvort
verðbætur eru skertar eða ekki
er hégómi i augum þeirra sem
standa frammi fyrir þvi að
þurfa að slá sér nýtt vaxtaauka-
lán til aö greiða vexti og verð-
bætur af vaxtaaukaláninu sem
fallið er i gjalddaga.
En þegar mesti hamagang-
urinn i húsnæðismálum er hjá
þá er hagur meðal-jóns i is-
lenskri launþegahreyfingu all-
góður. Þaö sjáum viö á neyslu
þjóðarinnar. A siðvaxandi bila-
innflutningi, og þvi að bilar þeir
sem landinn kaupir sér veröa si-
fellt finni. Við sjáum þetta af
aukinni ásókn i utanlandsferðir,
aukinni ásókn aö veitinga- og
skemmtistöðum o.s.frv.
Ófremdarástandið i húsnæðis-
málum stafar þvi ekki af lökum
hag þjóðarinnar, heldur er hér
um skipulagsvanda i efnahags-
lifinu að ræða. Húsnæðismálin
eru i raun stærstur valdandi
þess, að efnahagur fólks á
Islandi fer i miklu meiri
bylgjum en gengur og gerist i
nálægum löndum. Hérlendis
sveiflast menn á örfáum árum
milli þess aö sjá ekki fram úr
skuldum og i þaö að vera sæmi-
lega og jafnvel ágætlega bjarg-
álna.
Mál verkalýðs-
hreyfingarinnar
Húsnæðismál launþega hafa
jafnan hvilt mjög á herðum
verkalýðshreyfingarinnar, svo
Engilbert
Guðmundsson
skrifar:
sem eðlilegt er. Misjafnt er þó
hve henni hefur orðiö ágengt að
ná fram endurbótum i þessum
mikilvæga málaflokki. Sem
dæmi baráttu sem skilaði
árangri geta menn þó ætiö nefnt
verkamannabústaðakerfið, og i
Reykjavik er ekki óeðlilegt að
framkvæmdanefndarupp-
byggingin i Breiðholti sé nefnd
til sögunnar, varðandi framsýni
verkalýöshreyfingarinnar i hús-
næðismálum.
Um nokkurt skeið hefur
verkalýðshreyfingin þó haft
heldur hljótt um sig á sviði hús-
næðismálanna, og fremur
helgað sig baráttunni fyrir
kaupmættinum. Að visu hefur
hún þrýst á um endurbætur i
lánakerfi húsbyggjenda, m.a.
meö þeim árangri að hlutur
Byggingasjóðs verkamanna
hefur aukist mjög i heildarút-
lánum húsnæðismálakerfisins,
og þá um leið bygging verka-
mannabústaða.
En þaö er þörf á stærra átaki i
þessum málaflokki, átaki sem
er stærra en við höfum þekkt
hingað til. Það þarf að marg-
falda fjölda ibúöa I verka-
mannabústöðum, það þarf að
laga lánakjör vegna hús-
bygginga, einkum með lengingu
lánstimans og hækkun sumra
lána. Og það þarf aö finna leiðir
til að gripa inn i þá hringavit-
leysu aö húsnæði gangi kaupum
og sölum á staögreiðslukjörum
og hækki helmingi meira en
nemur m e ð a 11 a 1 s v e r ð -
hækkunum I landinu.
Liklegt má telja aö stjórnvöld
leiti á náðir verkalýðs-
hreyfingarinnar á næstu vikum
eða mánuðum um hjálp i lausn
efnahagsvandans. 1 þeim
viðræðum hlýtur verkalýðs-
hreyfingin að halda á lofti hús-
næðisvandanum, þvi máli sem
hvilir með ofurþunga á fjöl-
mörgum félögum i samtökum
launþega. — eng