Þjóðviljinn - 09.07.1983, Qupperneq 2

2 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 2. - 3. júlí 1983
skammtur
Af lektorslaunum
Ef þaö skyldi hafa fariö framhjá einhverjum, þá þykir
rétt aö drepa lítillega á þaö hér, aö á dögunum fór
forseti vor, Vigdís Finnbogadóttir, vestur á land og
gerði stuttan stans á Rafnseyri viö Arnarfjörð.Rafns-
eyri er fæðingarstaður Jóns Sigurðssonar, sóma ís-
lands, sverðs og skjaldar, þess manns sem íslending-
ar standa í meiri þakkarskuld viö en aðra menn.
Jón var stundum kallaður Jón forseti af því hann var
forseti Hins íslenska bókmenntafélags, en það er nú
önnur saga.
Nú þótti forseta vorum að minningu frelsishetju
þjóðarinnar yrði verðugur sómi sýndur með því að
stofna bókmenntasjóð, sem bæri nafn Jóns Sigurðs-
sonar, og var hugmyndin sú, að einn íslenskur rithöf-
undur fengi sem svaraði lektorslaunum á ári hverju,
nánar tiltekið 17. júní og líklega frekar ef hann hefði
sett saman frambærilegt bókmenntaverk.
Allt fannst mér þetta nú gott og blessað, þegar ég
heyrði það fyrst; virtist þetta svona öðru fremur sýna
hlýhug forseta vors til þeirra, sem eru - af misveikum
mætti - að reyna að setja saman Ijóð og laust mál á
íslensku. „Alveg gráupplagt,“ einsog stundum var
sagt á langabarnum í gamladaga. „Ekkert mál,“ eins
og lyftingamenn segja í dag.
Nú er hins vegar komið í Ijós, að þetta litla atvik
vestur á Rafnseyri er líkast þúfunni, sem velti þunga
hlassinu. Eftir að hafa lesið blöðin undanfarna daga er
mér að verða Ijóst að hér hefur orðið stórslys, sem
gæti valdið hörmungum á við fjárkláðann, eða það
þegar Hannes Hafstein beitti sér fyrir því að sími kæmi
til landsins.
Leiðari Morgunblaðsins 30. júní endar á þessum
orðum:
„Enginn vafi er á því að stórhuga yfirlýsing forseta
íslands um bókmenntaverðlaunin á eftir að skipta
rithöfundum og bókaþjóðinni í fylkingar.“
Ég fæ ekki betur séð en íslenska intelígensían,
stundum kölluð „vitmenn íslands", sé að sturlast útaf
þessum lektorslaunum, sem enginn er þó enn búinn
að fá. Ég segi nú bara drottinn minn dýri, hvað skeður,
þegar og ef þeim verður einhvern tímann úthlutað.
Islenskir rithöfundar skiptast þá tæplega í fylkingar,
eins og segir í leiðara Morgunblaðsins, heldur verða
allir á móti öllum og sami stílvopnagnýrinn, eins og
jafnan þegar tilskipaðar nefndir eru að dreifa „gustuk-
arpeningum" frá Alþingi, Launasjóði rithöfunda, Rit-
höfundasjóði íslands, Starfslaunum listamanna, Rit-
höfundasjóði Ríkisútvarpsins og sjálfum Listamanna-
laununum.
í hvert skipti sem veitt er úr þessum sjóðum, dettur
mér Egill gamli Skallagrímsson í hug, þegar hann,
blindur og örvasa, biður Grím á Mosfelli að ríða með
sér til þings og Þórdís spyr hann, hvað sé í ráðagjörð
hans.
„Ek skal segja þér“, kvað Egill „hvat ek hefi hugsat.
Ek ætla at hafa til þings með mér kistur þær tvær, er
Aðalsteinn konungr gaf mér, er hvártveggja er full af
ensku silfri. Ætla ek at láta bera kisturnar til Lög-
bergs, þá er þar er fjölmennast; síðan ætla ek at sá
silfrinu, og þykki mér undarligt, ef allir skipta vel sín í
milli; ætla ek, at þar myndi vera þá hrundningar eða
pústrar, eða bærisk at um síðir, at allr þingheimrinn
berðisk". Þórdís segir: „Þetta þykki mér þjóðráð, ok
mun uppi meðan landit er byggt“.
Tæplega hefur forseta vorn grunað að draumur
Egils ætti eftir að rætast, ef hún stuðlaði að því að
rithöfundur fengi árslaun lektors fyrir að skrifa bók, en
líklega er Agli skemmt, hvar sem hann nú annars er
.þessa dagana.
Stundum hefur verið sagt að aðeins séu til tvenns-
konar bækur: góðar bækur og vondar bækur. Ég held
að þetta sé nú ekki allskostar rétt, því satt að segja er
svo afskaplega lítill vandi að skrifa góðar bækur. Til
þess þarf ekki annað en hæfileika, getu, kunnáttu og
svo að vera í svona sæmilegu stuði af og til. Þess
vegna hljóta vondar bækur að vera afar fáséðar.
Fræðilegur möguleiki er auðvitað að rithöfundur
hafi ekki til að bera hæfileika, getu eða kunnáttu og sé
jafnvel aldrei í stuði. Fyrir slíkum rithöfundi getur að
sjálfsögðu vafist að skrifa góðar bækur, sem seljast.
En nú er framundan betri tíð með blóm í haga, eins
og þessi vísa ber með sér:
Eiginlega er það raun
að ætla á þessu að lifa.
En ef að ég fæ lektors laun
læri ég kannski að skrifa.
Alþýöubandalagið í Austurlandskjördœmi:
Ráðstefna á Hallormsstað
Um síðustu helgi gekkst Al-
þýðubandalagið á Austurlandi
fyrir ráðstefnu á Hallormsstað.
Hófst hún kl. 9 á laugardags-
morgun og lauk kl. 16 á sunnu-
dag.
Laugardagurinn fór að mestu í
flutning framsöguerinda og um-
ræður um þau. Var þeim síðan vís-
að til umræðuhópa, sem störfuðu
til hádegis á sunnudag. Hófust þá
umræður um álit hópanna og málin
afgreidd. Ráðstefnuna sátu um 50
manns, þar á meðal þingmenn Al-
þýðubandalagsins í Austfjarða-
kjördæmi þeir Hjörleifur Gutt-
ormsson og Helgi Seljan og for-
maður Ab., Svavar Gestsson.
Eftirtaldir menn fluttu framsögu-
erindi á ráðstefnunni: Svavar
Gestsson ræddi stjórnmálaviðhorf-
ið í ljósi þeirrar stefnu, sem ríkis-
stjórnin hefur boðað og hlutverk
Alþýðubandalagsins í baráttunni
við þau íhaldsöfl, sem nú ríða hús-
um í voru landi. Gísli B. Björnsson
fjallaði um nýafstaðnar alþing-
iskosningar og kosningastarf Al-
þýðubandalagsins. Birgir Stefáns-
son talaði um og skýrði tillögur þær
sem fram hafa komið um breyting-
ar á lögum og skipulagi Alþýðu-
bandalagsins. Sveinn Jónsson
ræddi stöðu kvenna í Alþýðu-
bandalaginu. Sigurjón Bjarnason
kynnti drög að reglum um forval til
undirbúnings kosningum. Smári
Geirsson ræddi um sveitastjórnar-
mál. Þorbjörg Arnórsdóttir talaði
um skóla, uppeldi og jafnréttismál.
Hermann Níelsson talaði um
æskulýðsmál og íþróttir. Árni
Kjartansson ræddi um umhverfis-
Það væsti ekki um ráðstefnufólkið í Eddu-hótelinu á Hallormsstað. - Mynd: MM.
og skipulagsmál og sýndi skugga-
myndir máli sínu til skýringar. Má
með sanni segja, að ekki hafi lítið
verið í fang færst að taka öll þessi
mál til umfjöllunar á einni
ráðstefnu en það er líka ljóst, að
austfirskir Alþýubandalagsmenn
kunna vel til verka. Og undirrit-
uðum sýndist, að öll bæri ráðstefn-
an þess augljósan vott að ekki
mundi skuturinn eftir liggja hjá
þeim ef vel væri róið fram í.
Á laugardagskvöldið veltu
ráðstefnumenn af sér reiðingnum
og efndu til kvöldvöku í Höllinni í
Húsmæðraskólanum á Hallorms-
stað. Hjörleifur Guttormsson reið
á vaðið og minntist þeirra hjóna,
Benedikts og Sigrúnar Blöndal og
var það vel við hæfi á þessum stað.
Síðan kom fram hver frásagna-
meistarinn af öðrum. Sögðu þeir
skemmtilegar sögur úr mannlífinu,
sem ýmist höfðu gerst utan lands
eða innan og svo hin furðulegustu
ævintýri úr kosningabaráttunni í
vor. Þess á milli var „þreyttur"
söngur við undirleik og stjórn
Magnúsar Magnússonar, tónlistar-
skólastjóra í Egilsstaðakauptúni.
Á mánudagskvöldið efndi svo
Alþýðubandalagið á Héraði til al-
menns stjórnmálafundar í félags-
heimilinu Valaskjálf í Egilsstaða-
kauptúni og mættu þeir þar Svavar
Gestsson, formaður Ab.'og Helgi
Seljan alþm. Þar flutti Svavar
Gestsson ýtarlega ræðu um
aðdraganda og myndun ríkis-
stjórnarinnar og stjórnmálavið-
horfið almennt. Taldi Svavar að
það væri nú höfuðhlutverk Al-
þýðubandalagsins að fylkja félags-
hyggjufólki í landinu til sameigin-
legrar baráttu gegn þeim íhaldsöfl-
um, sem nú hefðu náð að byggja
eina sæng, færu efnahagslegum
eldi um alþýðuheimilin og tefldu
auk þess, fjárhagslegu, menningar-
legu og stjórnarfarslegu sjálfstæði
þjóðarinnar í fullkomna tvísýnu.
Að ræðu Svavars lokinni hófust
hinar fjörugustu umræður undir
stjórn Sveins Jónssonar og stóð
fundurinn í fullar þrjár klukku-
stundir. _ mhg