Þjóðviljinn - 09.07.1983, Blaðsíða 17

Helgin í>-10. julí 1983 ÞJÓÐVILJlNN - SÍÐA 17
vettvang, var kyrrð komin á.
Tyrkjastjóm, dauðhrædd við hugs-
anlegar refsiaðgerðir af hálfu Evr-
ópulandanna, hafði í ofboði sent til
Sýrlands nýjan her undir stjórn
dugandi foringja, sem tókst að
halda aga í liðinu. í Damaskus var
eitthvað um refsingar fyrir hryðju-
verkin, en Drúsar sluppu hinsvegar
að mestu við refsingar og líka við
það að greiða kristnum mönnum
skaðabætur. Þessi linkind var þó
ekki Tyrkjum að kenna fyrst og
fremst, heldur Bretum.
Þeir höfðu eftir frægan ieiðangur
Napóleons mikla tii Egyptalands
komist að þeirri niðurstöðu, að far-
sællegast væri að halda Tyrkjaveldi
við óskertu sem einskonar varnar-
garði á milli evrópsku meginlands-
stórveldanna og Indlands. Vora
Bretar því mjög á verði gegn því,
að nokkru téðra stórvelda tækist að
narta utan úr Tyrkjaveldi eða efla
ítök sín þar, hovrt heldur þar væri
um að ræða Rússa, Frakka eða
aðra. Bretar tóku því í þessu máli
svari Drúsa gegn kröfum hinna
fransksinnuðu Maroníta. Varla
hafa þau málalok orðið til þess að
mýkja hugi Maroníta í garð Drúsa,
og hryðjuverkin 1860 eru enn mjög
í minnum höfð meðal kristinna
manna þarlendis.
Líbanon stækkaö
Niðurstaða alls þessa varð sú, að
Líbanon fékk verulega sjálfsstjórn
undir verad Evrópuveldanna. Hér
verður að geta þess, að heitið Líb-
anon var þá aðeins haft um tæplega
tvo þriðju hluta þess svæðis, sem
nú heyrir til líbanska ríkinu, það er
að segja Líbanonsfjöll og strand-
lengjuna vestan þeirra. Voru Mar-
onítar í miklum meirihluta á því
svæði, en aðrir helstu trúflokkar
þar gríska (eða austræna) réttrún-
aðarkirkjan, sem Rússar studdu
við bakið á, Drúsar og grísk-
kaþólska kirkjan (brot úr grísku
rétttrúnaðarkirkjunni, sem gengið
hafði til hlýðni við páfann). En fátt
var þar annarra Múhameðstrúar-
manna en Drúsa.
Hlutur Maroníta í stjórn sjálf-
stjórnarsvæðisins varð öllu minni
en svaraði til fjölda þeirra og hlutur
annarra trúflokka, einkum grísk-
rétttrúaðra og Drúsa, meiri að
sama skapi, og munu Rússar og
Bretar hafa valdið mestu um það.
Líkaði Maronítum þetta stórilla.
Þessi skipan mála stóð að mestu
fram að fyrri heimsstyrjöld en eftir
hana, þegar Bretar og Frakkar
skiptu á milli sín Arabalöndum
Tyrkja, kom Sýrland með Líbanon
í hlut Frakka. Þeir töldu sem vænta
mátti hag sínum þar best borgið
með því að hlaða undir Maroníta,
og 1926 var lýðveldið Líbanon
stofnað innan hins franska Sýr-
lands. Þetta nýja lýðveldi var ekki
einungis látið ná yfír hið forna Líb-
anon, heldur og Bekadalinn fyrir
austan og talsverð svæði í suðri og
norðri, þar á meðal borgirnar Sí-
don, Týrus og Trípolis. En með
þessu reyndust Frakkar hafa gert
skjólstæðingum sfnum bjarnar-
greiða, því að landaukar þessir
voru að mestu byggðir Múham-
eðingum, sem urðu þannig næstum
helmingur íbúa lýðveldisins, en
Maronítar aðeins þriðjungur.
Valdajafnvægi
raskast
Svo var gengið frá málum að
jafnvægi skyldi ríkja í lýðveldinu
milli kristinna manna og Múham-
eðstrúarmanna, en þeir fyrmefndu
þó ráða ívið meiru. En lítið mátti út
af bera með þetta jafnvægi, og af
ýmsum ástæðum. Bæði Sýrland og
Líbanon urðu sjálfstæð í
heimsstyrjöidinni síðari og þar
með algerlega sundurskilin stjórn-
arfarslega, en ráðamenn Sýrlands
sættu sig aldrei við sjálfsstæði Líb-
anons, sem þeir telja að sé með
réttu aðeins sýrlenskur landshluti,
og líbanskir Múhameðstrúarmenn,
óánægðir með að vera lægra settir
en kristnir menn, gagnstætt því
sem verið hafði fyrr á tíð, hölluðust
meira eða minna að Sýrlandi.
Kristnir menn horfðu hinsvegar'til
Evrópu sem aldrei fyrr, og Maron-
ítar sérstaklega hafa í ríkum mæli
tileinkað sér frönsk viðhorf og
menntun. Djúpstæður ótti þeirra
vegna ofsókna fyrr á tíð og gremja
vegna þess, að þeim hafði lengi
verið neitað um þá valdahlutdeild,
sem þeir töldu sig eiga heimtingu á,
eiga að líkindum sinn þátt í hörku
þeirra og tortryggni gagnvart Mú-
hameðstrúarmönnum yfirleitt.
Beirút var nú orðin ein mesta
fjármála- og viðskiptamiðstöð
Vestur-Asíu, sem léiddi til þess að
mikill auður safnaðist í hendur yfir-
stétt kristinna manna og völd að
því skapi. Það ýtti undir það að
átök trúarflokkanna fóru að minna
á stéttaandstæður, og ýmiskonar
stjórnmálahugmyndir frá Evrópu
fóru að setja svip á átökin. Stétta-
andstæður höfðu raunar einnig
verið fyrir hendi í átökum Maron-
íta og Drúsa á nítjándu öldinni, en
þá voru Drúsar ívið hærra settir fé-
lagslega og harðíhaldssamir, Mar-
onítar hinsvegar fremur menn
framfara og breytinga. Nú var
þessu að nokkru snúið við; Maron-
ítar höfðu skipulagt sig í stjóm-
málaflokka með svip af hægri-
mennsku og fasisma, en Múham-
eðstrúarmenn voru á hinn bóginn
famir að kalla sig vinstri-sinnaða.
Leiðtogi Drúsa, sem tók þá virð-
ingu að erfðum eftir föður sinn eins
og hver annar lénshöfðingi, er
þannig formaður flokks, sem segir
sig sósíalískan og er í alþjóðasam-
bandi sósíalískra og sósíaldemó-
kratískra flokka.
Hið viðkvæma valdajafnvægi í
Líbanon raskaðist með stofnun ís-
raelsríkis 1948, er fjöldi Palestínu-
manna flýði til Líbanon, og þó
einkum upp úr 1970, er vopnaðar
sveitir þeirra höfðu verið hraktar
frá Jórdaníu og í staðinn sett upp
aðalbækistöðvar sínar í Suður-
Líbanon. Þar með voru
Múhameðstrúarmenn komnir í
meirihluta í landinu, höfðu öflugt
vopnað lið á bak við sig og gerðu í
krafti þess kröfur um aukna valda-
hlutdeild. Kristnir menn óttuðust
að sama skapi meir og meir um
aðstöðu sína og öryggi. Af þessu
leiddi sem kunnugt er grimmúðugt
borgarastríð, með miklum mann-
drápum og níðingsverkum á báða
bóga auk hernaðaríhlutana Sýr-
lands og ísraels. Enn er ekki séð
fyrir endann á því öllu. dþ.
Bashir Gemayel, einn af höfðingjum maroníta og forseti skamma stund:
myrtur.
Varúð vegna
ruslapoka
Poki sem fannst á þriðju hæð
Menningarstofnunar Bandaríkj-
anna skaut starfsmönnum stofnun-
arinnar slíkan skeik í bringu að
flytja varð fyririestur Richard
Burt, sem átti að vera á stofnumnni,
um set. Þegar pokinn fannst var
samstundis kallað á Rannsóknarl-
ögreglu ríkisins og lögregluna f
Reykjavík, en þar sem ekki náðist í
sprengjusérfræðing fyrr en seint og
um síðir var ákveðið að hætta við
alla þá liði dagskrár sem Menning-
arstofnun Bandaríkjanna hafði
fyrirhugað vegna komu varaforset-
ans, George Bush. Þegar
sprengjusérfræðingur lögreglunn-
ar mætti á staðinn kom í ljós að í
pokanum var rusl og þótti mönnum
sýnt að pokinn hefði verið skilinn
eftir í ógáti. Fyrirlesturinn var
færður yfir í scndiráð Banda-
ríkjanna.
Blaðafulltrúi Menningarstofn-
unar, Friðrik Brekkan, sagði í sam-
tali við Þjóðviljann í gær að vegna
eðli heimsóknar varaforsetans,
George Bush, hefðu starfsmenn
Menningarstofnunar Bandaríkj-
anna orðið að viðhafa allar hugsan-
legar varúðarráðstafanir. Að
sönnu hefði pokinn innihaldið
einskisnýtt rusl, en þar sem á fyr-
irlesturinn hefði ætlað að hlýða
margt „high level“ fólk, eins og
hann orðaði það, varð að færa
hann úr stað.
William Th. Möller hjá lögregl-
unni sagðist ekkert geta sagt um
það hvort um raunverulegt
sprengjugabb hefði verið að ræða.
Aðspurður um hvort sprengjumál-
ið við bandaríska sendiráðið í vor
hefði verið upplýst, sagði William,
að ekkert hefði komið fram um það
hver hefði staðið að þeirri spreng-
ingu.
- hól.
Námslán
Umsóknarfrestir, aðstoðartímabil
og afgreiðslutími
Umsókn um námslán er gerð á sérstöku umsóknareyðublaði sem sjóðurinn lætur í té.
Hver umsókn getur gilt fyrir eitt aðstoðarár. þ.e. 12 mánuði, eða það sem eftir er af
aðstoðarárinu þegar sótt er um. Aðstoðarárið er yfirleitt skilgreint sem tímabilið 1. júní- 31.
maí. Ekki er veitt aðstoð fyrir þann tíma sem liðinn er þegar umsókn er lögð fram. Ef námið
hefst t.d. 1. október verður að leggja umsóknina inn fyrir þann tíma ef mögulegt á að vera að
veita lán vegna framfærslu í október.
Afgreiðsla umsókna tekur 2-3 mánuði. Er þá miðað við að umsóknir sem berast í júní verða
afgreiddar eigi síðar en 15. sept. og umsóknir sem berast í júlí eigi síðar en 15. okt., enda hafi
námsmaður lagt fram öll tilskilin gögn.
Síðasti umsóknarfrestur um lán eða ferðastyrk fyrir námsárið 1983 - 1984 er 29. febrúar
1984.
Afgreiðsla lána getur því aðeins farið fram að námsmaður eða umboðsmaður hans hafi
skilað fullnægjandi gögnum vegna afgreiðslu lánsins. Afgreiðsla lánsins tefst frá því sem
hér segir ef fylgiskjöl berast ekki fyrir tilsettan tíma.
Hverjir eiga rétt á aðstoð?
NÁM Á HÁSKÓLASTIGI
Háskóli (slands.
Kennaraháskóli íslands.
Tækniskóli (slands.
Bændaskólinn á Hvanneyri.
NÁM Á FRAMHALDSSKÓLASTIGI
Menntamálaráðherra hefur ákveðið með reglugerð að sjóðurinn skuli veita fjárhagsaðstoð
íslenskum námsmönnum, sem stunda nám við eftirtaldar námsstofnanir.
Fiskvinnsluskólinn, 3. og 4. ár.
Fóstruskóli (slands.
Hjúkrunarskóli ísiands.
Iðnskólar, framhaldsdeildir, 2 og 3 ár.
(þróttakennaraskóli íslands.
Leiklistarskóli íslands.
Myndlista- og handíðaskóli (slands.
Nýi hjúkrunarskólinn.
Stýrimannaskólar.
Tónlistarskólar- kennaradeild Tónlistarskólans í Reykjavík, svo og tónlistarnemar á 7. og 8.
námsstigi: skv. námsstigakerfi Tónlistarskólans í Rvík.
Tækniskóli íslands, raungreinadeild og tækninám, annað en meinatækni.
Vélskólar.
Þroskaþjálfaskóli íslands.
20 ÁRA REGLA
Sjóðnum er heimilt að veita námsaðstoð öðrum námsmönnum en þeim sem getið er í
ofannefndri upptalningu enda hafi námsmenn þessir náð a.m.k. 20 ára aldri á því almanaks-
ári þegar lán eru veitt og stundi sérnám.
Meðal annars eru veitt lán á grundvelli 20 ára reglu til eftirfarandi til náms:
Fiskvinnsluskóli, 1. og 2. ár.
Iðnskólar 1. ár (Verknámsdeild).
Meistaraskóli iðnaðarins
Tækniskóli (slands - frumgreinadeild 1
Hótel og veitingaskóli íslands.
Bændaskólar - bændadeildir.
Garðyrkjuskóli (slands.
Ljósmæðraskóli (slands.
Lyfjatækniskóli (slands.
Röntgentæknaskóli íslands.